Το 2019 αποτελεί κομβικό σημείο για το μέλλον των εξαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, η οποία θα κριθεί, κατά κύριο λόγο, από την πρόοδο των τριών διαπραγματεύσεων που αφορούν αγωγούς μεταφοράς, υποστηρίζει ο James Henderson, διευθυντής του προγράμματος για το φυσικό αέριο στο Oxford Institute for Energy Studies.

Σε άρθρο του στον Petroleum Economist, o Henderson εκτιμά ότι το ρεκόρ εξαγωγών προς την Ευρώπη που σημείωση η Gazprom το 2017 είναι πιθανόν να ξεπεραστεί το 2018, με συνολικές ποσότητες που πιθανώς υπερβαίνουν τα 20 δισ. κυβικά μέτρα. Ως συνέπεια, η δυναμικότητα του υπάρχοντος συστήματος αγωγών φαίνεται ότι πλησιάζει στο όριό της. 

>>> ΟΛΗ Η ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ BRIEF ΜΕ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ <<<

Αυτό ισχύει ιδιαίτερα κατά τους χειμερινούς μήνες, όταν η καθημερινή ζήτηση βρίσκεται στο μέγιστό της. Εάν κύματα ψύχους αντίστοιχα με αυτό του Μαρτίου του 2018 επαναληφθούν εντός του 2019, τότε το σύστημα αγωγών ενδέχεται να δυσκολευτεί για να ανταπεξέλθει στη ζήτηση.

Έτσι, οι διαπραγματεύσεις για το μέλλον του Nord Stream 2 και για τη χρήση του συστήματος διαμετακόμισης της Ουκρανίας, αλλά και η απόφαση για την αξιοποίηση της δυναμικότητας του αγωγού OPAL που εισάγει φυσικό αέριο από τον Nord Stream 1 στη Γερμανία θα είναι καθοριστικής σημασίας. Το λιγότερο αμφιλεγόμενο ζήτημα από αυτά είναι πιθανότατα η απόφαση για τον OPAL, με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο να αναμένεται να επιβεβαιώσει την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του 2016, σύμφωνα με την οποία η Gazprom μπορεί να χρησιμοποιήσει μέχρι και το 100% της δυναμικότητας του αγωγού, γεγονός που επιτρέπει, με τη σειρά του, την πλήρη αξιοποίηση του αγωγού Nord Stream 1. 

Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν κάποιες ρήτρες -για παράδειγμα, η Gazprom δε μπορεί να πλειοδοτήσει έναντι τρίτων κατά τη διεκδίκηση έως και του 20% της δυναμικότητας του αγωγού- η επικύρωση της απόφασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου από το Ευρωδικαστήριο αναμένεται ότι θα επιβεβαιώνει πως ο υφιστάμενος αγωγός Nord Stream που διέρχεται μέσω της Βαλτικής Θάλασσας είναι πλήρως διαθέσιμος για χρήση από την Gazprom. Είναι εξάλλου πραγματικότητα ότι ο αγωγός ήδη λειτουργεί στο 100% της δυναμικότητάς της κατά το μεγαλύτερο μέρος του 2018.

Αντίθετα, ένα πολύ περισσότερο αμφιλεγόμενο ζήτημα είναι αυτό που αφορά το μέλλον του αγωγού Nord Stream 2, ο οποίος έχει σχεδιαστεί για να προσθέσει στο υπάρχον σύστημα μεταφοράς φυσικού αερίου επιπλέον δυναμικότητα 55 δισ. κυβικών μέτρων, ανεβάζοντας τη συνολική δυναμικότητα του συστήματος μεταφοράς ρωσικού αερίου μέσω Βαλτικής σε 110 δισ. κυβικά μέτρα. 

Η κατασκευή του Nord Stream 2 έχει ήδη ξεκινήσει από τη γερμανική και τη ρωσική πλευρά και έχει προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2019. Ωστόσο, η τελική διαδρομή θα εξαρτηθεί από την απόφαση της Δανίας σχετικά με το εάν ο αγωγός μπορεί να διέλθει από τα χωρικά της ύδατα. Εάν η Δανία αρνηθεί να εκχωρήσει τη σχετική άδεια επικαλούμενη λόγους εθνικής ασφάλειας -κάτι που πλέον επιτρέπεται να κάνει βάσει του εθνικού του δικαίου- ο αγωγός θα πρέπει να εκτραπεί βορειοδυτικά, κάτι που πιθανότατα θα καθυστερήσει την ολοκλήρωσή του και θα τη μεταθέσει μετά το τέλος του τρέχοντος έτους.

>>> BLOOMBERG ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ  <<<

Ένα σημείο, ωστόσο, που προκαλεί μεγαλύτερο προβληματισμό, σύμφωνα με τον Henderson, είναι αυτό της δυνητικής παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία επιδιώκει να επεκτείνει τις ρυθμιστικές αρμοδιότητες του Τρίτου Ενεργειακού Πακέτου της ώστε να συμπεριλάβει τους υπεράκτιους αγωγούς μεταφοράς αερίου στην Ευρώπη από τρίτες χώρες. 

Μία τέτοια εξέλιξη θα επέτρεπε στην Κομισιόν να επιβάλει κανονισμούς σχετικά με την πρόσβαση τρίτου μέρους στο Nord Stream 2 (τουλάχιστον στα ύδατα της ΕΕ) και να περιορίσει τη χρήση του αγωγού από τη Gazprom στο 50% της δυναμικότητάς του. 

Δεν είναι σαφές εάν η Επιτροπή θα μπορέσει τελικά να επιτύχει το στόχο της αυτό, διότι -ακόμη και να προωθήσει το σχεδιασμό της αυτό- οι νέες ρυθμιστικές αρμοδιότητες θα πρέπει να εγκριθούν με ειδική πλειοψηφία από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και ορισμένες χώρες -με επικεφαλής τη Γερμανία- αντιτίθενται στην αλλαγή αυτή.

Ωστόσο, το τελικό αποτέλεσμα των προσπαθειών της Κομισιόν ενδέχεται να συνδεθεί με το τρίτο μεγάλο πρόβλημα των αγωγών στην Ευρώπη: το μέλλον της συμφωνίας διαμετακόμισης μέσω Ουκρανίας. Η δεκαετής συμφωνία της Ρωσίας για τη μεταφορά έως και 110 δισ. κυβικών μέτρων αερίου μέσω Ουκρανίας λήγει το Δεκέμβριο του 2019 και είναι εξαιρετικά ασαφές τι πρόκειται να την αντικαταστήσει. Η πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ των δύο χωρών δημιουργεί ένα αρνητικότατο υπόβαθρο για τις διαπραγματεύσεις και το Κρεμλίνο ανέφερε αρχικά ότι στόχος του ήταν να αποφευχθεί οποιαδήποτε διέλευση μέσω Ουκρανίας. 

Η πραγματικότητα των αυξανόμενων εξαγωγών της Gazprom προς την Ευρώπη, καθώς και η πίεση της ΕΕ ανάγκασε τη Μόσχα να επαναξιολογήσει τη θέση της και πλέον φαίνεται πιθανό ότι θα συμφωνήσει να εξακολουθήσει να μεταφέρει ορισμένες ποσότητες αερίου μέσω Ουκρανίας και μετά το 2019. Ωστόσο, αυτή τη στιγμή τις δύο πλευρές φαίνεται να χωρίζει πολύ μεγάλη απόσταση σχετικά με το ποιος όγκος αερίου αποτελεί ένα αποδεκτό επίπεδο που θα διατηρήσει τη λειτουργικότητα του ουκρανικού συστήματος.

Η ΕΕ προσπαθεί να ενεργήσει ως ενδιάμεσος, αλλά οι επικείμενες προεδρικές εκλογές της Ουκρανίας το Μάρτιο και οι ευρωεκλογές του Σεπτεμβρίου περιπλέκουν τις διαδικασίες, υπογραμμίζει ο Henderson, ενώ σε αυτές έρχονται να προστεθούν και τα επεισόδια μεταξύ του ρωσικού πολεμικού ναυτικού και ουκρανικών πλοίων στα τέλη Νοεμβρίου. 

Ακόμη, η συνεχής απειλή επιβολής κυρώσεων εκ μέρους των ΗΠΑ στους συμμετέχοντες στο έργο του Nord Stream 2 αποτελεί πρόσθετη απειλή που θα μπορούσε να διαταράξει τις διαπραγματεύσεις. Έτσι, η πιθανότητα οι συνομιλίες να φθάσουν στο όριο, αλλά ακόμη και να αποτύχουν είναι ορατή, με σημαντικές συνέπειες για την ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου.

Το Κρεμλίνο έχει πλήρη επίγνωση του γεγονότος ότι το ρωσικό φυσικό αέριο έχει καταστεί ένα μεγάλο ‘αγκάθι’ στην Ευρώπη σχετικά με την ασφάλεια του εφοδιασμού. Έτσι, η Gazprom αναζητά νέες αγορές στην Ανατολή, προκειμένου να διαφοροποιήσει τις πηγές της ζήτησης. Ένα σημαντικό ορόσημο είναι πιθανό να επιτευχθεί το Δεκέμβριο του 2019, οπότε και αναμένεται να ολοκληρωθεί ο αγωγός Power of Siberia από την ανατολική Σιβηρία προς τη βορειοανατολική Κίνα. 

Μετά από πέντε χρόνια εργασιών ενίσχυσης της δυναμικότητάς του, ο αγωγός θα μεταφέρει 38 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως στο πλαίσιο της τρέχουσας σύμβασης μεταξύ της Gazprom και της CNPC. Αλλά ίσως ακόμη περισσότερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το ενδεχόμενο πρόσθετων διαπραγματεύσεων εντός του 2019 στην κατεύθυνση αύξησης των ρωσικών εξαγωγών προς την Ανατολή σε υψηλότερο από το αρχικά συμφωνηθέν επίπεδο.

Στο οικονομικό φόρουμ του Βλαδιβοστόκ το Σεπτέμβριο του 2018, οι πρόεδροι Πούτιν και Σι εξουσιοδότησαν τις κρατικές επιχειρήσεις φυσικού αερίου των χωρών τους να εκκινήσουν εκ νέου διαπραγματεύσεις σχετικά με την προοπτική δύο νέων αγωγών από τη Ρωσία στην Κίνα. Ο πρώτος από αυτούς είναι ο αγωγός Altai, γνωστός σήμερα ως Power of Siberia 2, που θα εκτείνεται από τη δυτική Σιβηρία ως τη δυτική κινεζική επαρχία Xinjiang και από εκεί, μέσω του αγωγού Δύσης - Ανατολής, προς τις ανατολικές ακτές της Κίνας. 

Παρόλο που ο αγωγός αυτός θα ήταν άμεσα ανταγωνιστικός προς το φυσικό αέριο της Κεντρικής Ασίας, τόσο οι οικονομικοί όσο και οι πολιτικοί παράγοντες φαίνεται ότι συνηγορούν στο να καταστήσουν το ρωσικό αγωγό μια ρεαλιστική επιλογή, ιδίως εξαιτιάς της ζήτησης φυσικού αερίου εκ μέρους της Κίνας, η οποία συνεχίζει να αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς. Αυτός ο νέος αγωγός θα μπορούσε τελικά να επιτρέψει στη Gazprom να εξάγει επιπλέον 30 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως στην Κίνα και ενδεχομένως να εκτρέψει το ρωσικό αέριο από την Ευρώπη, πηγή στην οποία έχει ιστορικά επικεντρωθεί εξ ολοκλήρου.

Ο δεύτερος αγωγός που συζητείται θα ξεκινά από της νήσο Σαχαλίνη στη βορειοανατολική Κίνα και είναι γνωστός ως αγωγός της Άπω Ανατολής (Far East pipeline). Στην πραγματικότητα, οι απαιτούμενες υποδομές είναι ήδη σε μεγάλο βαθμό ολοκληρωμένες, καθώς ο αγωγός Σαχαλίνη - Καμπαρόφσκ - Βλαδιβοστόκ ολοκληρώθηκε το 2011 και έχει σήμερα δυναμικότητα 5,5 δισ. κυβικών μέτρων, αλλά η προσθήκη επιπλέον συμπιεστών και μίας επιπλέον γραμμής διοχέτευσης αερίου προς την Κίνα θα μπορούσε μελλοντικά να εκτοξεύσει τις εξαγωγές μέσω του συγκεκριμένου αγωγού στα 10 δισ. κυβικά μέτρα το χρόνο. 

Ωστόσο, οι διαπραγματεύσεις σχετικά με τις τιμές -τόσο για αυτόν τον αγωγό, όσο και για τον Power of Siberia 2- παραμένουν ένα σημαντικό «αγκάθι». Παρόλο που οι δύο πλευρές έχουν δεσμευθεί να καταλήξουν σε αποφάσεις εντός του 2019, το ιστορικό των διαπραγματεύσεων μεταξύ Ρωσίας και Κίνας δείχνει ότι είναι δυνατή μια καθυστέρηση, επισημαίνει ο Henderson.

Το 2019 είναι, επίσης, το έτος που θα σημαδευτεί από δύο άλλες πιθανές επενδυτικές αποφάσεις σχετικά με το ρωσικό LNG. Ο κλάδος αυτός σημείωσε σημαντική πρόοδο το 2018 με την ολοκλήρωση και των τριών σταθμών στη μονάδα Yamal LNG νωρίτερα από ότι προβλεπόταν στο σχετικό χρονοδιάγραμμα, ενώ για το 2019, η Novatek -φορέας εκμετάλλευσης της μονάδας- ανέφερε ότι είναι πιθανή η έγκριση της ανάπτυξης μίας δεύτερης μονάδας, της Arctic LNG-2. Η γαλλική εταιρεία Total ήδη συμμετέχει στο έργο αυτό με ποσοστό 10% και αρκετοί άλλοι δυνητικοί εταίροι από την Κίνα, τη Σαουδική Αραβία, την Κορέα και την Ιαπωνία έχουν εκδηλώσει το ενδιαφέρον να συμμετάσχουν. 

Εάν επιτευχθεί συμφωνία σχετικά με την κοινοπραξία και τις αναπτυξιακές επιλογές του έργου εντός του 2019, τότε η νέα αυτή μονάδα θα μπορούσε να παράγει 19,8 εκατ. τόνους LNG ετησίως το 2023 - 2024, συνιστώντας ένα σημαντικό βήμα προς το στόχο της Ρωσίας να μετατρέψει την περιοχή της Αρκτικής σε σημαντική πηγή της παραγωγής LNG.

>>> ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΡΕΥΝΕΣ & ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΤΗΣ BRIEF <<<

Τέλος, το 2019 είναι πιθανό να ληφθεί η απόφαση για την ανάπτυξη τρίτου σταθμού στη μονάδα Sakhalin 2. Η απόφαση αυτή έχει ήδη καθυστερήσει λόγω διαφωνιών σχετικά με την πηγή τροφοδοσίας με φυσικό αέριο, αλλά πλέον υπάρχουν ενδείξεις ότι Gazprom και Rosneft βρίσκονται κοντά σε συμφωνία για τη χρήση φυσικού αερίου από τη μονάδα Sakhalin 1. 

Όπως σημειώνει ο Henderson, ενδέχεται να απαιτηθεί πολιτική παρέμβαση προκειμένου να εξασφαλιστεί η λήψη απόφασης από τις δύο ρωσικές κρατικές εταιρείες. Ωστόσο, η λογική μιας μεταξύ τους συμφωνίας καθίσταται σαφής, καθώς η μονάδα θα μπορούσε να συμβάλλει με τη σειρά της στην αυξανόμενη παρουσία της Ρωσίας στην αγορά φυσικού αερίου της περιοχής Ασίας - Ειρηνικού και να εξασφαλίσει ότι η Ρωσία θα έχει δύο σημαντικούς παίκτες στην παγκόσμια αγορά LNG.

energia.gr