Η άνοδος στις τιμές της ενέργειας σε επίπεδα ρεκόρ δεν θα μπορούσε να έχει έρθει σε χειρότερη στιγμή για το φιλόδοξο νέο σχέδιο της Ευρώπης για το κλίμα, με τους πολιτικούς να αρχίζουν να προβληματίζονται για το πώς θα εφαρμόσουν την πιο σαρωτική στρατηγική μείωσης των εκπομπών στον κόσμο.

Η ενεργειακή κρίση απειλεί με διψήφιες αυξήσεις στους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος των καταναλωτών λίγο πριν τον χειμώνα και πιέζει επίσης τους βιομηχανικούς γίγαντες, όπως αναφέρει το Bloomberg.

Για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία προτείνει την απαγόρευση των νέων αυτοκινήτων με ορυκτά καύσιμα έως το 2035 και την επιβολή νέων επιβαρύνσεων στη «βρώμικη» θέρμανση των σπιτιών, το υψηλό κόστος ενός τέτοιου φιλόδοξου σχεδίου καθιστά ακόμη πιο δύσκολο το πέρασμά του στους πολίτες – ψηφοφόρους, που ήδη ξεσηκώνονται από τις αυξήσεις στους λογαριασμούς κοινής ωφελείας.

«Φυσικά, το τρέχον επίπεδο των τιμών της ενέργειας έχει τη δυνατότητα να κάνει τις συζητήσεις σχετικά με το πακέτο για το κλίμα πιο περίπλοκες», δήλωσε ο Peter Vis, ανώτερος σύμβουλος στη Rud Pedersen και πρώην βοηθός του πρώτου επιτρόπου της ΕΕ για το κλίμα. «Αλλά η αποδυνάμωση του πακέτου, λόγω της ενεργειακής κρίσης, σήμερα θα μείωνε τη μακροπρόθεσμη λύση της μείωσης της εξάρτησης της Ευρώπης από ορυκτά καύσιμα, χωρίς να αντιμετωπιστεί η αιτία της πίεσης που αφορά την παροχή του φυσικού αερίου».

Οι τιμές του φυσικού αερίου και της ενέργειας ανεβαίνουν στα υψηλότερα επίπεδα όλων των εποχών στην Ευρώπη των 27 χωρών, καθώς οι οικονομίες τους ανακάμπτουν από την πανδημία Covid-19. Η αύξηση της ζήτησης έρχεται εν μέσω περιορισμένων εισαγωγών φυσικού αερίου από τη Νορβηγία και τη Ρωσία, με ορισμένες χώρες να κατηγορούν τη Μόσχα ότι χειραγωγεί τις προμήθειες. Ταυτόχρονα, η στρατηγική της ΕΕ για την επιτάχυνση της μείωσης των εκπομπών σε κάθε τομέα, από τις μεταφορές μέχρι τη μεταποίηση και τη γεωργία, αύξησε τη ζήτηση για άδειες εκπομπών άνθρακα, με τις τιμές να υπερδιπλασιάζονται τα τελευταία δύο χρόνια, φτάνοντας σε νέα επίπεδα ρεκόρ.

Όλα είναι ακριβά

Η ΕΕ θέλει να ηγηθεί του παγκόσμιου αγώνα ενάντια στην κλιματική αλλαγή, δίνοντας παράδειγμα για τους άλλους πρωταγωνιστές των εκπομπών ρύπων, όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα. Ο κύριος στόχος του EU Green Deal είναι να φτάσει στο net-zero μέχρι το 2050.

Το «πράσινο πακέτο» που παρουσιάστηκε τον Ιούλιο στοχεύει ακριβώς στην ευθυγράμμιση της ευρωπαϊκής οικονομίας με έναν αυστηρότερο δεσμευτικό στόχο για τη μείωση, έως το 2030, των εκπομπών κατά τουλάχιστον 55% από τα επίπεδα του 1990. Οι σχετικοί νόμοι πρέπει να εγκριθούν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη της ΕΕ, με κάθε θεσμικό όργανο να τροποποιεί το σχέδιο, σε μια διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει περίπου δύο χρόνια. Αλλά για τις χώρες χαμηλότερου εισοδήματος της Ευρώπης -καθώς και για τις βιομηχανίες έντασης ενέργειας- ο «πόνος» οποιασδήποτε μετάβασης θα είναι σημαντικός και η ΕΕ θα πιέζεται να μετριάσει το χτύπημα από το τρέχον άλμα τιμών.

Καθώς ξεκινούν οι πολιτικές συνομιλίες, οι κυβερνήσεις από τη Μαδρίτη έως στο Άμστερνταμ λαμβάνουν μέτρα για να μετριάσουν τον άμεσο αντίκτυπο της ενεργειακής κρίσης και να αποτρέψουν τις αντιδράσεις κατά των πολιτικών περιορισμού της εξάρτησης από τον άνθρακα. Τα μέτρα για τη μείωση των εκπομπών «μπορεί να μην αντέχουν σε μια παρατεταμένη περίοδο καταχρηστικών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας», ανέφερε η Ισπανία στην ΕΕ σε επιστολή της στις 20 Σεπτεμβρίου, υπενθυμίζοντας τις διαμαρτυρίες των Κίτρινων Γιλέκων που συγκλόνισαν τη Γαλλία πριν από δύο χρόνια.

Η κρίση φυσικού αερίου είχε ήδη απασχολήσει τη συνάντηση των Υπουργών Ενέργειας την προηγούμενη εβδομάδα, η οποία κλήθηκε να συζητήσει σχέδια για την αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την εντατικοποίηση της εξοικονόμησης ενέργειας. Ενώ η ΕΕ έχει περιορισμένες εξουσίες στον τομέα της ενεργειακής πολιτικής, η οποία παραμένει σε μεγάλο βαθμό στα χέρια των κρατών μελών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεσμεύτηκε να δημοσιεύσει τις προσεχείς εβδομάδες κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τα βραχυπρόθεσμα εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα κράτη σύμφωνα με τη νομοθεσία της Ένωσης.

Οι επιλογές περιλαμβάνουν τη μείωση του φόρου προστιθέμενης αξίας και των ειδικών φόρων κατανάλωσης στην ενέργεια.

Το «δύσκολο σταυρόλεξο» για τις κυβερνήσεις

Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, όμως, είναι περιορισμένες σε ό,τι μπορούν να κάνουν για να αντιμετωπίσουν την υπό επώαση πολιτική κρίση, χωρίς να κάνουν ακόμη πιο δύσκολη την επίτευξη των κλιματικών στόχων της ΕΕ.

«Είναι απίθανο οι πολιτικοί να αντιστρέψουν την πορεία τους και να επιστρέψουν στην παραγωγή άνθρακα ή να κάνουν αλλαγές στον τρόπο αντιμετώπισής του», λέει ο John Musk, αναλυτής στην RBC Europe Ltd. «Είναι δύσκολο να δούμε ποια μέτρα μπορούν να ληφθούν για να μετριάσουν τους βραχυπρόθεσμους περιορισμούς της προσφοράς – ζήτησης στο φυσικό αέριο και την ενέργεια. Πιθανότατα θα χρειαστούν μερικά δύσκολα χρόνια για να αντιμετωπίσουμε τις τιμές καταναλωτή και ίσως απαιτηθούν κάποια μέτρα για να τους βοηθήσουμε».

Οι μεγαλύτεροι βιομηχανικοί χρήστες ενέργειας εκτίθενται ιδιαίτερα στον άμεσο αντίκτυπο της αύξησης των τιμών. Ο παραγωγός ψευδάργυρου Nyrstar NV δήλωσε την Πέμπτη ότι μειώνει την παραγωγή σε ένα σημαντικό ολλανδικό εργοστάσιο κατά τις ώρες αιχμής της ημέρας. Για τους περιφερειακούς παραγωγούς αλουμινίου, το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να ισούται με περίπου το 80% της συνολικής τιμής του εμπορεύματος, ανέφερε η Eurometaux σε επιστολή προς την ΕΕ, ζητώντας περαιτέρω υποστήριξη για τον τομέα.

«Αυτές οι αυξανόμενες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας έχουν ήδη οδηγήσει σε περικοπές και θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε περαιτέρω μετεγκατάσταση του τομέα μας εκτός Ευρώπης, εάν δεν αντιμετωπιστούν», ανέφερε η Ένωση. «Σε γενικές γραμμές, ανησυχούμε επίσης ότι εάν το ηλεκτρικό ρεύμα παραμείνει πολύ ακριβό, θα αποθαρρύνει την ηλεκτροκίνηση ως οδό απαλλαγής από τον άνθρακα, υπονομεύοντας τους στόχους της ΕΕ για την Πράσινη Συμφωνία» πρόσθεσε.

Πηγή: newmoney