Μέρος της κανονικότητας φαίνεται ότι θα γίνει πολύ σύντομα και για τις κυπριακές τράπεζες η εφαρμογή αρνητικών επιτοκίων σε καταθέσεις ιδιωτών, πολιτική που ήδη εφαρμόζεται για τις καταθέσεις επιχειρήσεων. 

Τα ιδιωτικά τραπεζικά ιδρύματα του τόπου μελετούν σοβαρά αυτό το ενδεχόμενο, ακολουθώντας το παράδειγμα μεγάλων ευρωπαϊκών εμπορικών τραπεζών σε Γερμανία, Σουηδία, Δανία και Ελβετία. Η νέα προσέγγιση των τραπεζών έχει ως σημείο εκκίνησης την πολιτική της ίδιας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), η οποία από το 2014 προχώρησε στην υιοθέτηση αρνητικών καταθετικών επιτοκίων, ως αποτέλεσμα του χαμηλού πληθωρισμού και της αναιμικής ανάπτυξης στην περιοχή, κατάσταση η οποία επιδεινώθηκε εξ αιτίας της πανδημικής κρίσης. Βάσει της συγκεκριμένης απόφασης, η πλεονάζουσα ρευστότητα των ευρωπαϊκών τραπεζών που καταλήγει στην ΕΚΤ χρεώνεται με αρνητικό επιτόκιο της τάξης του 0,5%. Η κεντρική ιδέα πίσω από την επιβολή αρνητικών επιτοκίων στα ιδιωτικά τραπεζικά ιδρύματα από πλευράς ΕΚΤ είναι η ενθάρρυνσή τους ώστε να παραχωρούν περισσότερα δάνεια, τονώνοντας την ανάπτυξη. 

Ως αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής, από το 2014, τα ευρωπαϊκά τραπεζικά ιδρύματα, μεταξύ των οποίων και οι τράπεζες στην Κύπρο, επιβαρύνονται με ένα κόστος πολλών εκατομμυρίων, το οποίο επηρεάζει σημαντικά τον ισολογισμό τους και την κερδοφορία τους. Για χρόνια οι εμπορικές τράπεζες απορροφούσαν αυτό το κόστος, όμως φαίνεται ότι πλέον και μπροστά στην επιμονή της ΕΚΤ να διατηρεί το αρνητικό επιτόκιο στο 0,5%, θα αναγκαστούν να ακολουθήσουν τη στρατηγική που χαράζει η Κεντρική Τράπεζα, μετακυλώντας τα αρνητικά επιτόκια στους καταθέτες. Με αυτό τον τρόπο, οι τράπεζες αισιοδοξούν ότι θα κατευθύνουν τον μεγάλο όγκο καταθέσεων/αποταμιεύσεων που συσσωρεύθηκε και λόγω της πανδημίας, σε άλλες επενδυτικές λύσεις, αναζωογονώντας ταυτόχρονα και την οικονομία του τόπου. Η προσπάθεια των τραπεζών είναι να μειώσουν τα διαθέσιμα κεφάλαια στις κεντρικές τράπεζες, παραχωρώντας νέα βιώσιμα δάνεια σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά.

Μέτρο στήριξης της οικονομίας

Αξίζει να σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο μέτρο υιοθετείται συνήθως σε αποπληθωριστικές περιόδους, δηλαδή περιόδους κατά τις οποίες οι άνθρωποι φυλάνε τις καταθέσεις τους και συνεπώς δεν κινείται αρκετό χρήμα στην οικονομία. Χωρίς τη λήψη μέτρων, το φαινόμενο αυτό μπορεί να οδηγήσει στην κατάρρευση της συνολικής ζήτησης, η οποία με τη σειρά της θα φέρει περαιτέρω πτώση των τιμών, επιβράδυνση της παραγωγής και συνεπώς αύξηση της ανεργίας.

Βάσει, λοιπόν, των προτύπων που ακολουθούνται, όταν μια κεντρική τράπεζα θέλει να αντιμετωπίσει την πολύ μεγάλη πτώση του πληθωρισμού, προχωρεί σε μείωση των επιτοκίων. Αντιθέτως, όταν στόχος είναι η αποτροπή της μεγάλης ανόδου του πληθωρισμού, τότε οι κεντρικές τράπεζες αυξάνουν συνήθως τα επιτόκια, με αποτέλεσμα ο δανεισμός να γίνεται ακριβότερος και η αποταμίευση ελκυστικότερη. 

Κίνητρο για επενδύσεις 

Η εφαρμογή αρνητικών επιτοκίων στις ιδιωτικές καταθέσεις σε καμία περίπτωση δεν στοχεύει στο να τιμωρήσει τους καταθέτες. Όταν ένα τραπεζικό ίδρυμα μειώνει τα επιτόκια καθιστώντας λιγότερο ελκυστική την αποταμίευση, επί της ουσίας στρέφει τους καταναλωτές προς την κατεύθυνση του δανεισμού, ενθαρρύνοντας τους να πραγματοποιούν επενδύσεις. Το γεγονός αυτό λειτουργεί και ως τονωτική ένεση για την οικονομία, η οποία υποβοηθείται στην ανάκαμψη. Η στήριξη, εξάλλου, της ανάπτυξης, είναι που θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για σταδιακή επάνοδο των επιτοκίων σε υψηλότερα επίπεδα, σε βάθος χρόνου. Ενδεικτικό αυτού είναι και το γεγονός ότι η υιοθέτηση των αρνητικών επιτοκίων στην Ευρωζώνη το 2014 επέδρασε θετικά στην οικονομία, συμβάλλοντας στη μείωση του κόστους χρηματοδότησης των τραπεζών, καθώς επίσης και στην τόνωση των τιμών των περιουσιακών στοιχείων. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι κυπριακές τράπεζες ήδη προσφέρουν στους πελάτες τους εναλλακτικές επενδυτικές επιλογές και θα καθοδηγήσουν, αναλόγως των αναγκών και του επενδυτικού προφίλ του κάθε ενός, τους πελάτες τους που επιθυμούν να αξιοποιήσουν διαφορετικά τα χρήματά τους. Οι σύγχρονες τράπεζες, διαθέτουν ειδικά τμήματα με εξειδικευμένο προσωπικό, έτοιμο να δώσει εξατομικευμένες συμβουλές στους πελάτες για το πως να επενδύσουν τις καταθέσεις τους, στη βάση κατηγοριοποιήσεων, ρίσκου κτλ. Μεταξύ άλλων, υπάρχουν επιλογές όπως ακίνητα, ομόλογα, επενδυτικά / ασφαλιστικά σχέδια κ.α.