ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ 
ΠΑΝΗ ΠΙΕΡΗ

Ο Χριστόδουλος Πρωτοπαπάς γεννήθηκε το 1961 στη Λεμεσό της Κύπρου.  Αποφοίτησε  με άριστα το Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του ΕΜΠ το 1986.  Έχει συνδέσει το όνομα του με την ιδιωτική τηλεόραση, τον ερχομό του Διαδικτύου στην Κύπρο και το Διάστημα. 

Από το 1985 μέχρι το 1988 εργάστηκε στο Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών ως Υπεύθυνος Μηχανογράφησης εισάγοντας για πρώτη φορά τους μικροϋπολογιστές στη Δημόσια Διοίκηση. Είναι από τους πρώτους επιστήμονες που ασχολήθηκε στην Ελλάδα από το 1985 με την Τεχνητή Νοημοσύνη, τα Έμπειρα Συστήματα, τις νοήμονες μηχανές και τον νοήμονα έλεγχο, θέτοντας τις βάσεις των τεχνολογιών αυτών με μια σειρά διεθνών ακαδημαϊκών δημοσιεύσεων στον τομέα αυτό. Το 1986 πρωτοστατεί στην ίδρυση του Φοιτητικού Τμήματος του IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers)  στην Ελλάδα και στην ίδρυση του πρώτου Τμήματος του ΙΕΕΕ στην Κύπρο. Το 1988 εκπόνησε την τεχνική μελέτη για την ίδρυση και λειτουργία του Ραδιοφωνικού Σταθμού της Εκκλησίας της Ελλάδος, προτείνοντας με επιτυχία για πρώτη φορά τον Υμηττό ως σημείο ραδιοτηλεοπτικής εκπομπής για το Λεκανοπέδιο Αττικής. 

Από το 1988 μέχρι το 1999 εργάστηκε στην Αρχιεπισκοπή Κύπρου στη θέση του Τεχνικού Συμβούλου. Από τη θέση αυτή εισάγει για πρώτη φορά στην Κύπρο την ιδιωτική τηλεόραση ως υπεύθυνος μηχανικός για την εξ υπαρχής σχεδίαση, εγκατάσταση και λειτουργία του Ραδιοτηλεοπτικού Σταθμού Ο ΛΟΓΟΣ στον οποίο κατείχε τη θέση του Μέλους του Δ.Σ. (1990-1993), του Διευθυντή Τεχνικών Υπηρεσιών (1990-1996) και του Γενικού Διευθυντή (1996-1999).

Το 1992 εκλέγεται στο πρώτο Γενικό Συμβούλιο του νεοϊδρυθέντος Επιστημονικού Τεχνικού Επιμελητηρίου Κύπρου (ΕΤΕΚ) ως εκπρόσωπος των Ηλεκτρολόγων Μηχανικών.

Το 1995 εισάγει για πρώτη φορά στην Κύπρο την τεχνολογία του ίντερνετ, ιδρύωντας μετά από πολιτικό αγώνα το ΛΟΓΟΔΙΚΤΥΟ που ήταν και ο πρώτος πάροχος υπηρεσίας ίντερνετ στην Κύπρο, διατελώντας από το 1995 μέχρι το 1999 Διευθύνων Σύμβουλος του Οργανισμού.  

Από τον Αύγουστο του 1994 ξεκίνησε να ασχολείται συστηματικά με τις ειρηνικές χρήσεις του διαστήματος ως Μέλος της Κυπριακής Επιτροπής Διαστήματος, η οποία ιδρύθηκε με απόφαση του τότε Υπουργικού Συμβουλίου με δική του πρόταση και πρωτοβουλία. 

Από το 2001 υπηρετεί στη θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου της HELLAS SAT, συντονίζοντας το έργο της κατασκευής και εκτόξευσης του πρώτου ελληνικού δορυφόρου HELLAS SAT 2, ο οποίος εκτοξεύθηκε τον Μάιο του 2003 από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ.  

Το 2007 εκλέγεται Πρόεδρος της Ένωσης Ευρωπαϊκών Δορυφορικών Οργανισμών (European Satellite Operators Organization) ενώ το 2010 επανεκλέγεται για δεύτερη φορά στην ίδια θέση. Οι δορυφορικοί οργανισμοί μέλη της ESOA λειτουργούν συνολικά πάνω από 300 τηλεπικοινωνιακούς δορυφόρους. Από τη θέση του Προέδρου της ESOA συντόνισε και προώθησε σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Ευρωκοινοβουλίου τα φλέγοντα θέματα που απασχολούσαν τους ευρωπαϊκούς δορυφορικούς οργανισμούς και την ευρωπαϊκή διαστημική βιομηχανία.  Παράλληλα είχε στενή συνεργασία με τον Γενικό Γραμματέα της ITU (Διεθνούς Ένωσης Τηλεπικοινωνιών) για την προστασία του δορυφορικού φάσματος σε διεθνές επίπεδο.

Συνεχίζοντας την παραμονή του στη θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου της HELLAS SAT, επέβλεψε και συντόνισε το έργο της κατασκευής και εκτόξευσης του νέου δορυφόρου HELLAS SAT 3/EAN, ο οποίος εκτοξεύθηκε τον Ιούνιο του 2017 και αποτελεί μια συνεργασία με τον οργανισμό Inmarsat.  Ο δορυφόρος HELLAS SAT 3/ EAN προσφέρει μεταξύ άλλων και την πρώτη υπηρεσία ίντερνετ στα αεροπλάνα που υπερίπτανται των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παράλληλα συντόνισε και το έργο της σχεδίασης, κατασκευής και εκτόξευσης του τρίτου δορυφόρου HELLAS SAT 4, ο οποίος κατασκευάστηκε από τη Lockheed Martin και εκτοξεύτηκε με επιτυχία τον Φεβρουάριο του 2019 από τη Γαλλική Γουιάνα.

Από τον Απρίλιο του 2018 μέχρι τον Αύγουστο του 2019 παράλληλα με τα καθήκοντά του στη HELLAS SAT διετέλεσε και Πρόεδρος του τότε νεοϊδρυθέντος Ελληνικού Διαστημικού Οργανισμού (ΕΛΔΟ). Από το 2008 είναι ισόβιο μόνιμο Μέλος της ειδικής τετραμελούς Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για τις τηλεπικοινωνίες έκτακτης ανάγκης. Τιμήθηκε το 2013 από την Εταιρεία Ελλήνων Ευεργετών ως Πρεσβευτής του Ελληνισμού, ενώ από το 2018 είναι τιμητικό Μέλος της Αεροπορικής Ακαδημίας Ελλάδος.

Από τον Ιούλιο του 2019 είναι μέλος του Δ.Σ. του Cyprus Marine and Maritime Institute (CMMI) το οποίο έχει ως στόχο την εισαγωγή καινοτόμων τεχνολογιών για τη ναυτιλία, όπως τις τεχνολογίες του Internet of Things (IOT), αυτόνομων και έξυπνων πλοίων (autonomous and smart ships). 

Στη συνάντηση μαζί του καταλαβαίνεις ότι παρόλο που έχει αυτό το εντυπωσιακό βιογραφικό παραμένει ένας απλός άνθρωπος που θέλει πάντα το καλύτερο. Ένας άνθρωπος που πάντα καινοτομεί. 

- K. Πρωτοπαπά, να μπούμε απευθείας στο ψητό. Τι πιστεύετε για το e-government και πως αλλάζει η ηλεκτρονική υπογραφή μια χώρα; 

Η ηλεκτρονική υπογραφή είναι πολύ σημαντική για να υλοποιηθεί ένα e-government μιας χώρας. Κάποτε ο μακαρίτης ο Αλέκος Μαρκίδης που είπε πριν 20 χρόνια ότι θα πεθάνω και μετά μπορεί να δείτε ηλεκτρονική υπογραφή και είχε δίκαιο. Το νέο Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής έχει να παίξει καθοριστικό ρόλο στο ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας μας και συγχαρητήρια που υλοποιήθηκε. Όλοι βλέπαμε μπροστά και πιέζαμε να γίνει πραγματικότητα η ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών. Το πρόβλημα δεν ήταν μόνο οι τράπεζες που ακόμα ούτε αυτές δέχονται την ψηφιακή υπογραφή. Το μεγάλο πρόβλημα ήταν αυτός ο δεινόσαυρος της Κύπρου που λέγεται Δημόσια Υπηρεσία και οι δαιδαλώδης διαδικασίες της. Να μπορεί κάποια υπηρεσία να δεχθεί κάτι ηλεκτρονικά αντί να τρέχουμε στο Γραφείο του Πολίτη και να καθυστερούμε. Κάποιοι δεν θέλουν την πλήρη ψηφιοποίηση των διαδικασιών γιατί πάνω στην υπογραφή ξέρουμε την ώρα που υπόγραψε κάποιος. Αν  αυτό το έγγραφο μπεί σε κάποιο συρτάρι τότε θα ξέρουμε γιατί καθυστέρησε κάτι να γίνει. Η ψηφιοποίηση μιας χώρας φέρνει την ποθούμενη διαφάνεια και ελαττώνει τη διαφθορά.. Σχέδον όλες οι κυβερνητικές ιστοσελίδες σου λένε κατέβασε αυτή την φόρμα, γεμίσε την και στείλε την. Ενώ έπρεπε να υπάρχει εκεί η ηλεκτρονική φόρμα φόρμα και να την γεμίζει ο πολίτης. Γλυτώνουμε και αρκετό χαρτί έτσι και πολλές ανθρωποώρες εργασίας των δημοσίων υπαλλήλων. 

- Ποιο πιστεύετε είναι το μέλλον της Κύπρου στην καινοτομία; 

Το μέλλον της Κύπρου είναι οι νέοι. Ειδικά οι νέοι κάτω των 35 χρονών. Είναι αυτοί οι νέοι που έρχονται από τα Πανεπιστήμια τους με φρέσκα μυαλά, φέρνουν νέες καινοτόμες ιδέες, έχουν την ηλεκτρονική και ψηφιακή παιδεία. Έχουν το σθένος και θέλουν να δουλέψουν. Για αυτό η επένδυση στη καινοτομία οποιασδήποτε κυβέρνησης πρέπει να στηρίζεται στο δυναμισμό της νεολαίας μας.

- Στην Hellas Sat προσλαμβάνετε νέους; 

Φυσικά. Εμείς στην Hellas Sat προσλαμβάνουμε αρκετούς νέους. Πχ έχουμε προσλάβει και εκπαιδεύσει το πιο νεαρό χειριστή δορυφόρου στον κόσμο τον Χάρη Αγγελή. Είναι 26 χρονών σήμερα και όταν προσλήφθηκε ήταν 23 χρονών και τα τελευταία τρία χρόνια πλοηγεί τους δορυφόρους της εταιρείας μας μαζί με άλλους νέους επιστήμονες. Του έχουμε εμπιστευθεί να υπολογίζει, να προγραμματίσει και να πραγματοποιήσει ολόκληρη πολύπλοκη μανούβρα δορυφόρου που βρίσκεται σε τροχιά 36.000 χιλιόμετρα από τη Γη. Ένας νέος που τόλμησε να αποταθεί στην Hellas Sat και εμείς τον εμπιστευθήκαμε. Έχουμε νέους ανθρώπους κάτω των 30 και τους δίνουμε σημαντικούς ρόλους στην εταιρεία. Άλλωστε μη ξεχνάτε ότι και εγώ όταν ήμουν στην ηλικία τους πιο μεγάλοι μου έχουν εμπιστευθεί τη ψηφιοποίηση του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών της Ελλάδος, την ίδρυση ενός Ραδιοφωνικού Σταθμού και την ίδρυση και την τεχνική λειτουργία ενός Τηλεοπτικού Σταθμού. Πρέπει να εκμεταλλευόμαστε το δυναμισμό και την ευθυκρισία των νέων σε κάθε εποχή.

- Η γνώμη σας για το Brain Drain και το γεγονός ότι σπουδαία μυαλά φεύγουν στο εξωτερικό; 

Είναι σοβαρή υπόθεση και καταντά να είναι ένα από τα εθνικά προβλήματα  για την Κύπρο. Κυρίως το φαινόμενο του brain drain εμφανίζεται σε τομείς όπου παράγεται γνώση, σε τομείς STEM. Στην Κύπρο τώρα επικρατούν άλλα επαγγέλματα. Για να πειστούν αυτοί οι άνθρωποι να επιστρέψουν πίσω στην χώρα τους πρώτα πρέπει να τους δοθεί  σημασία και σωστό εργασιακό περιβάλλον για να δικαιολογήσουν μια τέτοια επιστροφή. Πρέπει να μπορεί η πολιτεία και η κοινωνία να καταλάβει ότι κάποιος νέος με πτυχίο και σοβαρά προσόντα δεν μπορεί να εργοδοτηθεί μόνο στην κυβέρνηση ή να τον βολέψει κάποιο κόμμα. Πρέπει να φέρουμε εταιρείες τεχνολογίας που θα έχουν ανταγωνιστικές θέσεις εργασίας. Θέλουμε τεχνολογική υποδομή στην Κύπρο όμως για να φέρουμε εταιρείες και ένα σωστό καθεστώς φορολογίας και λειτουργίας. Η πιο σημαντική είναι η διαδικτυακή υποδομή και οι φορολογικές ελαφρύνσεις. Μπορούμε να μάθουμε από τα παραδείγματα της Ρουμανίας που έχει πάνω διψήφιο ποσοστό ανάπτυξης σε νέες τεχνολογίες και της Βουλγαρίας που έχει καταστεί ο ιντερνετικός κόμβος της Ανατολικής Ευρώπης.  Με το κορονοϊό φάνηκαν τα προβλήματα. Μέχρι σήμερα οι τηλεπικοινωνιακές εταιρείες ξοδεύουν τρελά λεφτά για να πάρουν τα δικαιώματα ποδοσφαιρικών ομάδων αντί να βελτιώσουν τις υποδομές, το 4G και να μπορούμε στην Κύπρο να έχουν ξεκάθαρο σήμα σε βιντεοκλήσεις και άλλα. Αυτό το καταλαβαίνεις όταν ταξιδεύεις σε προηγμένες χώρες και χρησιμοποιείς τα δίκτυα τους. Μπορούμε όμως να ομολογήσουμε ότι τον τελευταίο καιρό έχει αναπτυχθεί σημαντικά το δίκτυο της κινητής τηλεφωνίας και στις πόλεις μας άρχισε η εγκατάσταση δικτύου οπτικών ινών στα σπίτια.  Όμως θα πρέπει να προχωρήσουμε και σε άλλα μεγάλα βήματα για την προσέλκυση νέων επενδύσεων και την εγκατάσταση digital nomads στην Κύπρο.

- Ποια μέτρα θα προτείνετε;

Είναι πάρα πολύ σημαντικό το κράτος να μην ιδιωτικοποιήσει τη CYTA και να τη χρησιμοποιήσει ως μοχλό ανάπτυξης όλης της ψηφιακής οικονομίας στην Κύπρο. Θα πρέπει μια ανανεωμένη και σωστά διοικούμενη CYTA να εφαρμόσει τους κύριους άξονες της κυβερνητικής πολιτικής στη ψηφιακή οικονομία. Είναι αποδεδειγμένο ότι σε χώρες όπως  το Κατάρ τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα που οι τηλεπικοινωνιακοί οργανισμοί είναι κρατικοί έχουν εφαρμοστεί πολύ πιο νωρίς οι νέες τεχνολογίες γιατί υπάρχει διαφορετική κυβερνητική πολιτική.  Σε χώρες που οι κρατικές τηλεπικοινωνιακές εταιρείες είχαν ιδιωτικοποιηθεί αργούν ακόμα να εφαρμοστούν γιατί θα πρέπει να εξαντληθεί η περίοδος χρήσης των προηγούμενων επενδύσεων. Είναι για αυτό που θα πρέπει τόσο η CYTA όσο και η ΑΗΚ να παραμείνουν κρατικές με ένα νέο διοικητικό σχήμα. Οι υπέρμαχοι των ιδιωτικοποιήσεων στερούνται πολιτικού οράματος για τη χώρα και ικανότητας να βελτιώσουν χρονίζουσες καταστάσεις στους ημικρατικούς οργανισμούς. Όλα αυτά χρειάζονται όχι μόνο πολιτική βούληση για να αλλάξουν αλλά και ικανά στελέχη σε νευραλγικούς τομείς των δημοσίων οργανισμών και της Κυβέρνησης. 

- Είστε μέλος του ΔΣ του CMMI. Τι πιστεύετε για τα startups στο χώρο της Ναυτιλίας; 

Ο τομέας των startups στην Ναυτιλία πρέπει να μεγαλώσει όπως στην Ελλάδα. Πρέπει να δραστηριοποιηθεί περισσότερο αυτός ο τομέας στο νησί μας και υπάρχουν πολλοί τομείς να ασχοληθούν οι νέοι επιστήμονες μας. Οπως γνωρίζεις είμαι αρκετό χρόνο στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και σε διάφορα  ναυτιλιακά κέντρα ανά την υφήλιο αναπτύσσονται κέντρα καινοτομίας τα οποία χρησιμοποιούν τεχνολογίες διαστήματος, διαδικτύου και άλλες τεχνολογίες για τον εκσυγχρονισμό της ναυτιλίας και την ελάττωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα. Χρειάζονται νέα φρέσκα μυαλά να δημιουργήσουν νέες ευρεσιτεχνίες. Ειδικά με το IoT (Internet of Things) που έχει πάει και στα πλοία. Λόγω της δορυφορικής σύνδεσης υπάρχει άμεση σύνδεση με τα πλοία και έτσι μπορείς να έχεις αυτόνομα πλοία και πρόσβαση σε αυτά. Μου έκανε εντύπωση όταν η ομάδα της Hellas Sat επισκέφτηκε μια ελληνική startup που έφτιαχνε έξυπνα κοντέινερς με ειδικό σύστημα παρακολούθησης της πορείας του κάθε κοντέινερ. 

- Ένα σχόλιο για το 5G

Η υπόθεση μου θυμίζει το 2005 που θέλαμε να βάλουμε το κέντρο ελέγχου των δορυφόρων μας στην Σια και οι κάτοικοι της περιοχής έκλειναν τους δρόμους με την πρόφαση ότι οι κεραίες ήταν  καρκινογόνες. Τελικά πίσω από την ιστορία κρύβονταν ανταγωνιστές που δεν ήθελαν να έχουμε ένα ανεξάρτητο κέντρο ελέγχου και πάρκο δορυφορικών κεραιών με τόσες εφαρμογές και να εργοδοτούμε τόσο κόσμο. Το ίδιο συμβαίνει και με το 5G. Πίσω από τον αρνητισμό του 5G  κρύβονται εταιρείες που έχουν να χάσουν από την γρήγορη υιοθέτηση του 5G καθώς και κατασκευαστικές εταιρείες που δεν ήταν έτοιμες για την κατασκευή εξοπλισμού 5G. 

Να σας απαντήσω με ένα γεγονός το οποίο μου συνέβη στην Σαμο όταν το 2009 επισκεφθήκαμε το νησί με το τέως Υπουργό Μεταφορών της Ελλάδας Ευρυπίδη Στυλιανίδη. Στην ίδια συνάντηση οι Σαμιώτες έκαναν από τη μια παράπονο ότι πληρώνουν πολύ λογαριασμό κινητής λόγω roaming με τουρκικά δίκτυα αφού απέναντι είναι η Τουρκία και από την άλλη δεν ήθελαν την εγκατάσταση κεραιών κινητής τηλεφωνίας που θα βελτίωναν την τηλεπικοινωνιακή κάλυψη και θα ελάττωναν τα φαινόμενα του roaming. Το ίδιο συμβαίνει και στην Κύπρο κάποιες φορές. Ήταν λίγο παράλογο. Το 5G έρχεται να λύσει όλα αυτά τα προβλήματα και να δώσει γρήγορες συνδέσεις. Θα βοηθήσει στην επανάσταση του IoT που έρχεται. Δεν έχει διαπιστωθεί ότι δημιουργεί βιολογικά προβλήματα. Όταν κάποιοι άνθρωποι έχουν εμμονές τότε δεν μπορείς να τους πείσεις. Επίσης πάντοτε η στέρηση βασίμων επιχειρημάτων και από τις δύο πλευρές δημιουργεί φαινόμενα φανατισμού και ποδοσφαιροποίησης των πάντων.

- Τι πιστεύετε για το ψηφιακό μετασχηματισμό της Κύπρου και αν νομίζεις ότι μπορεί το πολιτικό σύστημα στο νησί μας να δημιουργήσει αυτό το νέο πυλώνα οικονομίας;

Όπως είναι το πολιτικό σύστημα στην Κύπρο δεν θα μπορέσει να υλοποιήσει αυτό το πρόγραμμα γιατί δεν υπάρχουν στις κορυφές και τα κέντρα λήψης αποφάσεων ειδικοί που έχουν γνώση και εξοικείωση με τη ψηφιακή οικονομία. Δεν είναι τώρα που το συζητούμε όλο αυτό. Οποιαδήποτε κυβέρνηση τα τελευταία χρόνια θα το έκανε μέχρι τώρα φτάνει να έχει  ψηφιακή κουλτούρα, πολιτικό όραμα και γνώση και σθένος να φέρει τις αλλαγές. Για να υπάρχουν πιθανότητες επιτυχίας δεν πρέπει να σπαταλάμε τα χρήματα σε πολυεθνικές εταιρείες που έρχονται και φεύγουν από την Κύπρο, αλλά να ξοδεύονται έξυπνα σε κυπριακές εταιρείες που έχουν τη γνώση να εφαρμόσουν τις νέες τεχνολογίες. Να φέρουμε νέους με φρέσκιες ιδέες να βοηθήσουν και να κτίσουν αυτό το νέο πυλώνα της ψηφιακής οικονομίας. Αλλά και οι νέοι πρέπει να επαναστατήσουν και να ενισχύουν τις φωνές και τους ανθρώπους που θέλουν αλλαγή και πρόοδο στην Κυπριακή πραγματικότητα. Οταν εμείς φέραμε το ιντερνετ στην Κύπρο ήμασταν νέοι και μας στήριξαν όλοι όσοι ήθελαν την καινοτομία στη χώρα, από όποια θέση και αν βρίσκονταν. Το κάναμε γιατί πηγαίναμε στο εξωτερικό και δεν είχαμε εμαιλ. Νιώθαμε μειονεκτικά και για αυτό  πήγαμε να λύσουμε το πρόβλημα. Δηλαδή περιμέναμε να γίνει ο κορονοϊός για να πληρώνουμε τις κοινωνικές ασφαλίσεις διαδικτυακά με την πιστωτική κάρτα  ή έπρεπε αυτό να είχε γίνει μια δεκαετία τουλάχιστον πρίν; Αυτή η νοοτροπία πρέπει να φύγει. Πρέπει να μπει το μαχαίρι στο κόκκαλο. Χαιρετίζουμε την ίδρυση και δουλειά του Υφυπουργείου Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής. Εύχομαι να καταφέρει να βρει άκρη στην δαιδαλώδη κυβερνητική μηχανή και να μετασχηματίσει την χώρα. 

Να σημειώσουμε πως ο κ. Πρωτοπαπάς ήταν καλεσμένος του φίλου Μιχάλη Τυρίμου στο Future Talks στις 26 Οκτωβρίου 2021 όπου μίλησαν για τον πρώτο ιδιωτικό τηλεοπτικό σταθμό, το πώς έφερε στην Κύπρο το ίντερνετ αλλά και για τους δορυφόρους της Hellas Sat.