Σύνοδος ΕΕ - Κίνας: Είναι η λύση του γεωπολιτικού Γόρδιου δεσμού;

Τα γεωπολιτικά παιχνίδια και η «ευρωπαϊκή σφήνα» στη συμμαχία του Πεκίνου με τη Μόσχα

Οι επικριτές του Πεκίνου αποκαλούν την επερχόμενη σύνοδο κορυφής ως Πρωταπριλιάτικο αστείο. Η ατζέντα της ψηφιακής Συνόδου Koρυφής μεταξύ των Ευρωπαίων με τους Κινέζους πολιτικούς συμπεριλαμβάνει θέματα όπως κλιματική αλλαγή, βιοποικιλότητα και υγεία όπως και ανθρώπινα δικαιώματα. Παρ’ όλα αυτά, το κύριο και καίριο θέμα θα είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι γεωπολιτικές σχέσεις της Δύσης με την Κίνα. 

Αυτό που ετοιμάζονται να πουν ουσιαστικά οι Ευρωπαίοι ηγέτες στον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, είναι ότι θα πληγεί το διεθνές στάτους της χώρας του αν δώσει οικονομική και στρατιωτική βοήθεια στην Ρωσία – σε ένα ξεκάθαρο μήνυμα που θα δοκιμάσει τη δέσμευση του Πεκίνου ότι θα κρατηθεί μακριά από τον πόλεμο ώστε να μην πληγούν οι δεσμοί του με τις Βρυξέλλες.

Η επικεφαλής της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ανέφερε ότι η Κίνα έχει την ευθύνη να απαιτήσει από τη Ρωσία να σεβαστεί το διεθνές Δίκαιο και να υπερασπιστεί την εθνική κυριαρχία της Ουκρανίας.

«Κανένας Ευρωπαίος πολίτης δεν θα καταλάβαινε την παροχή οποιασδήποτε βοήθειας στη διεξαγωγή του πολέμου από τη Ρωσία», ανέφερε σε δήλωσή της στο Bloomberg πριν τη διαδικτυακή Σύνοδο. «Κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε μεγάλη ζημιά για τη φήμη της Κίνας εδώ στην Ευρώπη».

Η επεκτατική πολιτική του Πούτιν έχει κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, με πολλούς να υποστηρίζουν πως η Γηραιά Ήπειρος έχει αφήσει και πάλι πολύ περιθώριο σε μία αυταρχική, επεκτατική και άκρως επιθετική κυβέρνηση. Κανείς, όμως, στην Ευρώπη δεν έχει την ικανότητα να απαντήσει στην επιθετικότητα της Ρωσίας.

«Θα δούμε τι θα γίνει στη Σύνοδο Κορυφής της Πρωταπριλιάς. Θα δούμε εάν η Ε.Ε. θα μπορέσει να εφαρμόσει τα μαθήματα που της έδωσε η Ρωσία στις σχέσεις της με την Κίνα», ανέφερε ο  Ράινχαρτ Μπετικόφερ, στέλεχος του γερμανικού κόμματος των Πρασίνων και επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματικής αποστολής.

Η συνάντηση της Παρασκευής μεταξύ του Κινέζου Προέδρου Σι Τζινπίνγκ του Κινέζου Πρωθυπουργού Λι Κετσιάνγκ, της προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, και του επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, δεν θα συμπεριλάβει κοινές δηλώσεις.

Οι αναλυτές ανησυχούν για το εάν οι Ευρωπαίοι έχουν μάθει από το πάθημά τους με τη Ρωσία: «στο παρελθόν, η Κίνα κατάφερε να διασπάσει τους διπλωματικούς διαύλους μεταξύ της Ε.Ε. και των ΗΠΑ, κάνοντας υποχωρήσεις όσον αφορά την κλιματική αλλαγή και την πρόσβαση στην αγορά της», ανέφερε ο Νόα Μπάρκιν του αμερικανικού think tank German Mashall Fund προσθέτοντας πως «ο Σι μπορεί να συνεχίσει την ίδια τακτική και κατά τη διάρκεια της Συνόδου».

Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με τον Μπάρκειν, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι «θα θέλουν διαβεβαιώσεις εκ μέρους του Σι όσον αφορά τις “κόκκινες γραμμές” στις σχέσεις του με τη Ρωσία. Το Πεκίνο, όμως, έχει θέσει τα δικά του όρια».

Οι εντάσεις μεταξύ της Κίνας και της Ε.Ε. αυξάνονταν ακόμα και πριν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το «άνοιγμα» του Σι προς τον Πούτιν μετά την εισβολή, όμως, εκτόξευσε το διπλωματικό «θερμόμετρο». 

Τα πράγματα δεν έχουν βελτιωθεί από το 2019 όταν οι σχέσεις του Πεκίνου με τις Βρυξέλλες επιδεινώθηκαν μετά από την επίσκεψη του Σι. Η πανδημία, η παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα, η επιθετικότητα του Πεκίνου προς την Ταϊβάν και ο οικονομικός πόλεμος μεταξύ Δύσης και Ανατολής έχουν αυξήσει τις εντάσεις.

Κινεζικό δόγμα

Την ίδια περίοδο, παρουσιάστηκε και το νέο κινεζικό δόγμα των ρυθμιστών του Πεκίνου dōngshēng xījiàng το οποίο σημαίνει «δύση της Δύσης και ανατολή της Ανατολής». Στην καρδιά του αφηγήματος βρίσκεται η «συστημική υπεροχή» της Κίνας στην καταπολέμηση της πανδημίας αλλά και η «καλπάζουσα τεχνολογική ανάπτυξη της χώρας» η οποία σύντομα θα ξεπεράσει αυτή των δυτικών χωρών. Στο αφήγημα αυτό βασίστηκε και η σύναψη συνεργασίας και συμμαχίας μεταξύ της Κίνας και της Ρωσίας. Η συμφωνία μεταξύ του Σι και του Πούτιν, αποτελεί προσπάθεια αμφισβήτησης του δυτικού στάτους κβο. Σύμφωνα με τις δηλώσεις της φον ντερ Λάιεν  όμως, η Μόσχα και το Πεκίνο αποσκοπούν στην αλλαγή των διεθνών κανονισμών. Ο Ζοζέπ Μπορέλ χαρακτήρισε την κοινή  δήλωση Ρωσίας – Κίνας ως «ρεβιζιονιστικό μανιφέστο μιας νέας παγκόσμιας τάξης», ενώ τόνισε πως «η Ρωσία και η Κίνα γίνονται επιθετικότερες, προσπαθώντας να αναβιώσουν τις αρχαίες τους αυτοκρατορίες». 

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει αυξήσει τους φόβους των Δυτικών, αφού το Πεκίνο στέκεται ακλόνητο δίπλα στη Μόσχα. Παρά τις δηλώσεις των Κινέζων όσον αφορά την ανθρωπιστική κρίση στην Ουκρανία, το Πεκίνο δεν έχει επικρίνει επίσημα τη Ρωσία.

Ο Σι, ο οποίος είχε κάποτε χαρακτηρίσει τον Πούτιν ως «τον καλύτερό του φίλο» έχει μετατραπεί σε ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια της Δύσης. Η Κίνα δεν έχει ακολουθήσει τις επιβεβλημένες κυρώσεις και συνεχίζει να παρέχει υποστήριξη στη ρωσική οικονομία.

Αρκετοί Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν, επίσης, προειδοποιήσει πως η Κίνα ενδέχεται να παρέχει στρατιωτικό υλικό στη Ρωσία. Δύο ημέρες πριν τη σινο-ευρωπαϊκή Σύνοδο, ο ΥΠΕΞ της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ συναντήθηκε στην Κίνα με τον ομόλογό του Ουάνγκ Γι, ο οποίος σε μετέπειτα δηλώσεις του τόνισε πως η Κίνα θα συνεχίσει να υποστηρίζει τη σύμμαχό της.

Από την πλευρά τους οι ΗΠΑ αντέδρασαν με απειλές για δευτερεύουσες κυρώσεις προς την Κίνα εάν η χώρα προσπαθήσει να βοηθήσει τη Ρωσία, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Αμερικανού Προέδρου Μπάιντεν στην Ευρώπη την προηγούμενη εβδομάδα. Σε αυστηρό τόνο κινήθηκαν και οι δηλώσεις του Γερμανού Καγκελάριου Ολαφ Σολτς, ο οποίος τόνισε πως «εάν η Κίνα ταχθεί υπέρ της Ρωσίας, θα πληρώσει τεράστιο οικονομικό τίμημα».

Παρά τις στομφώδεις δηλώσεις, όμως, η φον ντερ Λάιεν και ο Σαρλ Μισέλ δεν είναι γνωστό πώς θα καταφέρουν να απομακρύνουν την Κίνα από τη σινορωσική συμμαχία: «Είναι ξεκάθαρο πως ο Σι δεν έχει σχέδια ακύρωσης της συνεργασίας αυτής», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Ααρόν Φρίντμπεργκ του Princeton University.

Από τη μία, αρκετές μικρότερες χώρες όπως η Λιθουανία και η Τσεχία προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα «τείχος» κοινής και επιθετικής οικονομικά απάντησης προς την Κίνα. Από την άλλη, χώρες, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, αποζητούν διπλωματική λύση, αφού υποστηρίζουν πως το Πεκίνο μπορεί να αλλάξει γνώμη.

Εκτός ευρωπαϊκής γραμμής βρίσκεται η Ουγγαρία. Ο «σκληρός» πρωθυπουργός της χώρας, Βίκτορ Όρμπαν, αρέσκεται στο να κάνει ταξίδια στη νέα -κινεζική- σιδηροδρομική γραμμή που συνδέει τη Βουδαπέστη με το Βελιγράδι τη στιγμή που ο άμαχος πληθυσμός βομβαρδίζεται στην Μαριούπολη.

Όσο και να έχει «ξυπνήσει» η Ευρώπη, οι δεκαετίες οικονομικής συνεργασίας με την Κίνα έχουν συνδέσει άρρηκτα την οικονομική ανάπτυξη της Γηραιάς Ηπείρου με την κινεζική αγορά. Παρά την επιθετική στάση των ΗΠΑ προς την ασιατική χώρα, οι Ευρωπαίοι πολιτικοί αποζητούν μια πιο διπλωματική «γραμμή». Για τον Μπορέλ, «η Κίνα δεν αποτελεί τόσο σημαντική απειλή όσο η Ρωσία, ούτε στρατιωτικά ούτε διπλωματικά. Είναι στο συμφέρον μας να σταματήσουμε τη συμμαχία της αυταρχικής Ρωσία με την Κίνα και άλλες χώρες που καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία».

Σχόλια σαν αυτά, σύμφωνα με το Politico, είναι και ο λόγος που -για πολλούς- η επερχόμενη Σύνοδος χαρακτηρίζεται ως πρωταπριλιάτικο αστείο.

Πηγή: Newmoney.gr