Σε νέο δεσμευτικά εργαλείο χρήσης του λεγόμενου «backstop» συμφώνησαν το βράδυ της Δευτέρας (11/3), ο Πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γκιουνκερ, και η Βρετανίδα Πρωθυπουργός, Τερέζα Μέι, κατά την διάρκεια έκτακτης συνάντησής του στο Στρασβούργο, ενόψει της σημερινής (12/3) κρίσιμης ψηφοφορίας για το Brexti στη Βουλή των Κοινοτήτων. Στόχος της υιοθέτησης αυτού του νέου εργαλείου είναι η εξασφάλιση της απαραίτητης πλειοψηφίας για υπερψήφιση της Συμφωνίας Αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Επί της ουσίας το κείμενο που υιοθετήθηκε διευκρινίζει ότι το «backstop» θα είναι προσωρινό, αν και εφόσον χρειαστεί να χρησιμοποιηθεί, το ΗΒ θα έχει το δικαίωμα μονομερούς απόσυρσης από αυτό αν οι συνομιλίες για τη μελλοντική σχέση καταρρεύσουν και ο στόχος είναι να έχουν προηγηθεί εναλλακτικές ρυθμίσεις που να το καθιστούν άχρηστο στο πλαίσιο της μελλοντικής σχέσης, κατά τη μεταβατική περίοδο των δύο ετών μετά την 29η Μαρτίου. Η κοινή αυτή δήλωση δεν υποκαθιστά, ούτε αλλάζει το κείμενο της Συμφωνίας Αποχώρησης, αλλά αποτελεί μια νομικά δεσμευτική επεξηγηματική δήλωση.

>>> ΟΛΗ Η ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ BRIEF ΜΕ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ <<<

Ειδικότερα για το «backstop» προβλέπεται πως, «η Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο συμφωνούν ότι θα ήταν ασυμβίβαστη με τις υποχρεώσεις που υπέχουν δυνάμει του άρθρου 5 της συμφωνίας απόσυρσης και του άρθρου 2 παράγραφος 1 του πρωτοκόλλου, για κάθε ένα από τα συμβαλλόμενα μέρη να ενεργεί με στόχο την επ’ άπειρον εφαρμογή του πρωτοκόλλου. Σε περίπτωση που η Ένωση ή το Ηνωμένο Βασίλειο θεωρούν ότι το άλλο μέρος ενεργούσε κατ’ αυτόν τον τρόπο μετά την έναρξη ισχύος του πρωτοκόλλου, θα μπορούσε να κάνει χρήση του μηχανισμού επίλυσης διαφορών που κατοχυρώνεται στα άρθρα 167 έως 181 της συμφωνίας απόσυρσης», προστίθεται.

Περαιτέρω διευκρινίζεται πως, «εάν προκύψει διαφορά σχετικά με το άρθρο 5 της συμφωνίας απόσυρσης και το άρθρο 2 παράγραφος 1 του πρωτοκόλλου, η Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο θα αρχίσουν αμέσως διαβουλεύσεις στο πλαίσιο της μεικτής επιτροπής. Θα προσπαθήσουν να επιλύσουν εγκαίρως τη διαφορά, με στόχο την επίτευξη αμοιβαία αποδεκτής λύσης. Προκειμένου να διευκολυνθεί η λύση αυτή, κάθε συμβαλλόμενο μέρος θα παράσχει γραπτή αιτιολογημένη αιτιολόγηση της αντίστοιχης θέσης του και θα απαντήσει εγγράφως στον άλλο», επισημαίνεται ακόμη.

Στο πλαίσιο του μηχανισμού επίλυσης διαφορών, η απόφαση της ειδικής ομάδας διαιτησίας ότι ένα συμβαλλόμενο μέρος ενεργεί με στόχο την επ’ άπειρον εφαρμογή του πρωτοκόλλου θα είναι δεσμευτική για την Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η συνεχής παράλειψη ενός μέρους να συμμορφωθεί με μια απόφαση και, συνεπώς, η συνεχής αποτυχία του εν λόγω μέρους να επανέλθει στην τήρηση των υποχρεώσεών του βάσει της συμφωνίας απόσυρσης μπορεί να οδηγήσει σε προσωρινές προσφυγές», τονίζεται. 

«Τελικά, το θιγόμενο μέρος θα έχει το δικαίωμα να εκδώσει μονομερή αναλογική αναστολή των υποχρεώσεών του βάσει της Συμφωνίας Ανάληψης (εκτός από το Μέρος Δύο), συμπεριλαμβανομένου του Πρωτοκόλλου. Η εν λόγω αναστολή μπορεί να παραμείνει εκτός εάν και μέχρις ότου ο παραβάτης λάβει τα αναγκαία μέτρα για να συμμορφωθεί με την απόφαση της ειδικής ομάδας διαιτησίας», σημειώνεται.

Εξάλλου, κατά την κοινή διάσκεψη με την Τ. Μέι ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ ξεκαθάρισε ότι η ΕΕ δίνει στο ΗΒ μια «δεύτερη ευκαιρία» αλλά «δεν θα υπάρξει τρίτη ευκαιρία», δεν θα υπάρξει «νέα εξήγηση επί των διευκρινίσεων» στην περίπτωση που το κοινοβούλιο δεν υπερψηφίσει τη Συμφωνία Αποχώρησης.

Επιστολή Γιούνκερ σε Τουσκ
Σε συνέχεια της συνάντησης ο Πρόεδρος Γιούνκερ έστειλε στον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, μία «κοινή δήλωση που συμπληρώνει την Πολιτική Δήλωση (για τη μελλοντική σχέση)», σημειώνοντας ότι αυτό το κείμενο έχει συμφωνηθεί σε επίπεδο διαπραγματευτών, την Πρωθυπουργό Μέι και τον ίδιο, αλλά και έχει τη συμφωνία του Πρωθυπουργού της Ιρλανδίας Λ.Βαράντκαρ.
 
«Προτείνω το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να εγκρίνει αυτά τα έγγραφα κατά τη Σύνοδό του στις 21-22 Μαρτίου, με την επιφύλαξη προηγούμενης θετικής ψηφοφορίας στη Βουλή των Κοινοτήτων σχετικά με τη Συμφωνία Απόσυρσης», τονίζει ο κ. Γιούνκερ.

Από την πλευρά της, η Τερέζα Μέι ανέφερε πως, εξασφαλίστηκαν νομικά δεσμευτικές διαβεβαιώσεις αναφορικά με το λεγόμενο «backstop», την ασφαλιστική δικλείδα για την αποφυγή συνόρων στην Ιρλανδία. Αναφέρθηκε αρχικά σε συμφωνία επί κοινού ερμηνευτικού της Συμφωνίας Αποχώρησης «οργάνου», που ορίζει ότι η ΕΕ δεν έχει δικαίωμα να ενεργήσει με πρόθεση διατήρησης του Ηνωμένου Βασιλείου στο «backstop» επ’ αορίστον, σημειώνοντας πως σε αντίθετη περίπτωση το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορεί να απευθυνθεί σε ανεξάρτητο διαιτητικό όργανο και σε περίπτωση επανειλημμένης παραβίασης από την πλευρά της ΕΕ να αναστείλει την ισχύ του.

Στη συνέχεια η Βρετανίδα πρωθυπουργός αναφέρθηκε σε συμφωνία επί κοινής δήλωσης σε σχέση με την πολιτική διακήρυξη για επίσπευση της διαδικασίας καθορισμού της μελλοντικής σχέσης Λονδίνου-Βρυξελλών. Σημείωσε ότι οι δύο πλευρές δεσμεύονται για προσπάθεια κατάληξης σε εναλλακτικές του backstop διευθετήσεις έως το Δεκέμβριο του 2020.

Η κα Μέι ενημέρωσε επίσης ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα προβεί σε μονομερή δήλωση με την οποία θα τονίζει ότι διατηρεί το δικαίωμα αποχώρησης από το «backstop» εάν οι διαπραγματεύσεις με την ΕΕ επί της μελλοντικής σχέσης καταρρεύσουν και δεν υπάρχει προοπτική για συμφωνία. Τέτοιου είδους μονομερείς δηλώσεις, εξήγησε, υποβάλλονται από χώρες παράλληλα με την κύρωση διεθνών συνθηκών.

Η Πρωθυπουργός σημείωσε ότι πλέον ο Γενικός Εισαγγελέας του ΗΒ, Τζέφρι Κοξ, θα αποφανθεί επί της νομικής ισχύος των αλλαγών που αφορούν το «backstop». Είπε επίσης ότι η σημερινή συνεδρίαση που θα καταλήξει σε ψηφοφορία για την τροποποιημένη συμφωνία θα ξεκινήσει με δική της ομιλία. «Είναι ώρα να ενωθούμε, να στηρίξουμε αυτή τη βελτιωμένη συμφωνία και να υλοποιήσουμε την οδηγία του βρετανικού λαού», κατέληξε απευθυνόμενη προς τους Βρετανούς βουλευτές.

Δεν πείθουν οι αλλαγές τους ευρωσκεπτικιστές
Εν τω μεταξύ, οι πρώτες αντιδράσεις από το Λονδίνο δεν ήταν και τόσο θετικές σε σχέση με το νέο κείμενο δεσμεύσεων στο οποίο κατέληξαν Μει-Γιούνκερ. Ο ντε φάκτο Αναπληρωτής της Βρετανίας, Ντέιβιντ Λίντινγκτον σε δήλωσή του στη Βουλή των Κοινοτήτων και ενώ συνεχιζόταν η έκτακτη σύσκεψη της Βρετανίδας Πρωθυπουργού με τον Πρόεδρο της Κομισιόν, είπε πως αυτές οι νομικά δεσμευτικές αλλαγές ενισχύουν και βελτιώνουν τη Συμφωνία Αποχώρησης και την πολιτική διακήρυξη για τη μελλοντική σχέση.

>>> ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΡΕΥΝΕΣ & ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΤΗΣ BRIEF <<<

Όπως πρόσθεσε, η κυβέρνηση θα καταθέσει δύο σχετικά έγγραφα. Το πρώτο είναι ένα «κοινό νομικά δεσμευτικό όργανο» που συνιστά επιβεβαίωση ότι η ΕΕ «δε θα δύναται να προσπαθήσει να παγιδεύσει το Ηνωμένο Βασίλειο στο ‘backstop’ επ’ αορίστον». Το δεύτερο έγγραφο της τροποποιημένης συμφωνίας του Brexit είναι μία κοινή δήλωση που θα συμπληρώνει την πολιτική διακήρυξη για τη μελλοντική σχέση των δύο πλευρών. 

Απαντώντας, ο σκιώδης υπουργός Brexit των Εργατικών σερ Κιρ Στάρμερ σημείωσε ότι οι αλλαγές αυτές δε συνιστούν αλλαγή της Συμφωνίας Αποχώρησης, όπως είχε δεσμευθεί η πρωθυπουργός και επομένως δεν αλλάζουν τα δεδομένα. Στην πρώτη αντίδρασή του ο Στιβ Μπέικερ από την ευρωσκεπτικιστική ομάδα των Συντηρητικών βουλευτών ERG, σχολίασε ότι «η κυβέρνηση ωραιοποιεί κάτι που δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες». Άλλοι ευρωσκεπτικιστές σημείωσαν ότι χρειάζεται μελέτη των λεπτομερειών των όσων ανακοινώθηκαν.

ΚΥΠΕ – Αθανάσιος Γκαβός (Λονδίνο) και Αθανάσιος Αθανασίου (Βρυξέλλες)