• Οι όροι τραπεζικού δανεισμού έγιναν αυστηρότεροι για ακίνητα και κατασκευές 

ΓΡΑΦΕΙ ΧΡΥΣΩ ΑΝΤΩΝΙΑΔΟΥ

Το πρώτο τρίμηνο του 2024 οι τράπεζες θα αυστηροποιήσουν τα πιστωτικά τους πρότυπα για δάνεια τόσο σε επιχειρήσεις όσο και σε νοικοκυριά. 

Σύμφωνα με την έρευνα τραπεζικού δανεισμού της ζώνης του ευρώ, που πραγματοποιήθηκε αυτόν τον μήνα, «τα πιστωτικά πρότυπα, δηλαδή οι εσωτερικές κατευθυντήριες γραμμές των τραπεζών ή τα κριτήρια έγκρισης δανείων, για δάνεια ή πιστωτικά όρια προς επιχειρήσεις, έγιναν αυστηρότερα, αν και μέτρια, το τέταρτο τρίμηνο του 2023».

Όπως αναφέρεται, «η αυστηρότερη πολιτική σε σχέση με το 2022, συνέβαλε, σε συνάρτηση και με τη μειωμένη ζήτηση, στην έντονη πτώση της αύξησης του αριθμού των δανείων σε επιχειρήσεις». 

Οι τράπεζες δηλώνουν πως «αυστηροποίησαν τα πιστωτικά τους κριτήρια για τα δάνεια σε νοικοκυριά, (σε μικρότερο βαθμό για τα δάνεια σε νοικοκυριά για αγορά κατοικίας και εντονότερη για την καταναλωτική πίστη και άλλα δάνεια προς τα νοικοκυριά)».

Η αυστηροποίηση των πιστωτικών προτύπων για τα δάνεια σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά οφείλεται κυρίως στις αντιλήψεις για τους κινδύνους, ενώ η χαμηλότερη ανοχή κινδύνου οδήγησε επίσης στην αυστηροποίηση των πιστωτικών προτύπων για την καταναλωτική πίστη. Το καθαρό ποσοστό των τραπεζών που δηλώνουν αυστηροποίηση μετριάστηκε σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο στις τρεις κατηγορίες δανείων και ήταν κάτω από τον ιστορικό μέσο όρο για στεγαστικά δάνεια και δάνεια σε επιχειρήσεις. 

Για το πρώτο τρίμηνο του 2024, οι τράπεζες της ζώνης του ευρώ αναμένουν περαιτέρω αυστηροποίηση των πιστωτικών προτύπων για τα δάνεια σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Οι γενικοί όροι και προϋποθέσεις των τραπεζών, δηλαδή οι όροι και προϋποθέσεις που συμφωνήθηκαν στις δανειακές συμβάσεις, έγιναν πιο αυστηροί για τα δάνεια σε επιχειρήσεις και την καταναλωτική πίστη, αλλά χαλάρωσαν για τα στεγαστικά δάνεια. Η καθαρή χαλάρωση στην κατηγορία των στεγαστικών δανείων δεν συνοδεύτηκε από αντίστοιχη μείωση των περιθωρίων δανεισμού και ακολούθησε επτά τρίμηνα αυστηροποίησης.

Μείωση στη ζήτηση

Οι τράπεζες ανέφεραν και πάλι «καθαρές μειώσεις στη ζήτηση δανείων ή άντληση πιστωτικών ορίων από επιχειρήσεις, στη ζήτηση στεγαστικών δανείων και στη ζήτηση καταναλωτικής πίστης και λοιπών δανείων σε νοικοκυριά, το τέταρτο τρίμηνο του 2023. Σε όλες τις κατηγορίες δανείων, η μείωση της ζήτησης οφείλεται στο γενικό επίπεδο των επιτοκίων». 

Επιπλέον, οι χαμηλές επενδύσεις πάγιου ενεργητικού μείωσαν τη ζήτηση των επιχειρήσεων για δάνεια, ενώ η υποτονική καταναλωτική εμπιστοσύνη και οι προοπτικές της αγοράς κατοικίας μείωσαν τη ζήτηση δανείων από τα νοικοκυριά. Το καθαρό ποσοστό των τραπεζών που δήλωσαν ότι παρατηρήθηκε μείωση της ζήτησης ήταν μικρότερο από το προηγούμενο τρίμηνο, αλλά ήταν σημαντικότερη από το αναμενόμενο για τα στεγαστικά δάνεια. Για πρώτη φορά από τις αρχές του 2022, οι τράπεζες αναμένουν μικρή καθαρή αύξηση της ζήτησης για δάνεια προς επιχειρήσεις και στεγαστικά δάνεια το πρώτο τρίμηνο του 2024.

Σύμφωνα με τις τράπεζες που συμμετείχαν στην έρευνα, «η πρόσβασή τους σε χρηματοδότηση βελτιώθηκε κάπως για τις αγορές χρήματος, τις μακροπρόθεσμες καταθέσεις και τους χρεωστικούς τίτλους, ενώ η πρόσβασή τους σε βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση λιανικής και τιτλοποίηση έγινε ελαφρά αυστηρότερη το τέταρτο τρίμηνο του 2023». 

Πιστωτικοί κίνδυνοι

Οι τράπεζες της ζώνης του ευρώ ανέφεραν ότι η εποπτική ή ρυθμιστική παρέμβαση συνέβαλε σε υψηλότερα επίπεδα κεφαλαίου καθώς και σε ρευστοποιήσιμα και σταθμισμένα περιουσιακά στοιχεία και είχε καθαρό αντίκτυπο στα πιστωτικά τους πρότυπα και στα πιστωτικά περιθώρια στις περισσότερες κατηγορίες δανείων το 2023. 

Οι πιστωτικοί κίνδυνοι στα χαρτοφυλάκια δανείων των τραπεζών παρουσίασαν μέτριες επιπτώσεις στα πιστωτικά πρότυπα για τα δάνεια στις επιχειρήσεις και την καταναλωτική πίστη το δεύτερο εξάμηνο του 2023, ενώ ο αντίκτυπος ήταν ουδέτερος για τα στεγαστικά δάνεια. Οι όροι δανεισμού για τις επιχειρήσεις έγιναν ελαφρώς αυστηρότεροι στους περισσότερους οικονομικούς τομείς το δεύτερο εξάμηνο του 2023. Τα κριτήρια ήταν λιγότερο αυστηρά στις υπηρεσίες και αυστηρότερα στους τομείς των εμπορικών ακινήτων, των κατασκευών και των οικιστικών ακινήτων. Η ζήτηση δανείων μειώθηκε σε όλους τους τομείς, κυρίως στον τομέα των ακινήτων και των κατασκευών. Οι τράπεζες ανέφεραν επίσης ότι η μείωση της πλεονάζουσας ρευστότητας που διατηρείτο στο Ευρωσύστημα, το δεύτερο εξάμηνο του 2023, παρουσίασε περιορισμένες επιπτώσεις στους όρους δανεισμού τους.

Η έρευνα για τον τραπεζικό δανεισμό της ζώνης του ευρώ, η οποία πραγματοποιείται τέσσερις φορές τον χρόνο, αναπτύχθηκε από το Ευρωσύστημα για να βελτιώσει την κατανόησή του για τη συμπεριφορά των δανείων στη ζώνη του ευρώ. Τα αποτελέσματα που αναφέρθηκαν στην έρευνα Ιανουαρίου 2024 σχετίζονται με αλλαγές που παρατηρήθηκαν το τέταρτο τρίμηνο του 2023 και τις αναμενόμενες αλλαγές το πρώτο τρίμηνο του 2024. Η έρευνα έγινε μεταξύ 8 Δεκεμβρίου 2023 και 2 Ιανουαρίου 2024 και σε αυτή συμμετείχαν157 τράπεζες, με ποσοστό ανταπόκρισης 100%.