Η διαφωνία που προκύπτει μεταξύ Κράτους και Hermes - διαχειρίστριας εταιρείας των αεροδρομίων –σχετικά με τα κατασκευαστικά έργα της Φάσης 2 φέρνει μαζί της και προβλήματα στα αεροδρόμια. 

Παράδειγμα, οι καθυστερήσεις που παρατηρούνται ιδιαίτερα στο αεροδρόμιο Πάφου. Μάλιστα, για το ζήτημα είχε τοποθετηθεί τόσο ο Δήμαρχος Πάφου ο οποίος έκανε αναφορά για συμφωνία μεταξύ Υπουργείου Οικονομικών και Hermes για χρονική επέκταση της σύμβασης παραχώρησης. Κάτι ωστόσο που διέψευσε λίγο αργότερα το Υπουργείο Οικονομικών, τονίζοντας πως η Κυπριακή Δημοκρατία έχει εκκινήσει διαδικασία διαιτησίας εναντίον της διαχειρίστριας εταιρείας, με σκοπό να την υποχρεώσει είτε να εκτελέσει τις κατασκευαστικές εργασίες της Φάσης 2, είτε να αποζημιώσει την Κυπριακή Δημοκρατία. 

Όμως, μέχρι να υπάρξει κατάληξη μεταξύ των δύο πλευρών, τα προβλήματα στα αεροδρόμια παραμένουν, ενώ ενδεχομένως και να διογκωθούν. Αυτό δεν είναι το μοναδικό πρόβλημα ωστόσο, καθώς και συμφωνία να προκύψει θα χρειαστούν χρόνια μέχρι να ολοκληρωθούν οι εργασίες. 

Κάτι που αναγνωρίζεται εξάλλου και από την ίδια την Κυβέρνηση, η οποία φαίνεται πως έχει καταρτίσει πλάνο για αντιμετώπιση, κάποιου μέρους τουλάχιστον, των προβλημάτων. 

Υπάρχει πλάνο, λέει ο Υπουργός Μεταφορών

Η Brief επικοινώνησε με τον Υπουργό Μεταφορών, Αλέξη Βαφεάδη, καθώς η ευθύνη για την εξεύρεση συμβιβαστικής λύσης έχει περάσει πρόσφατα από το Υπουργείο Οικονομικών, στο Υπουργείο του. 

Αρχικά, όπως ανέφερε ο Υπουργός Μεταφορών τη δεδομένη στιγμή το Κράτος βρίσκεται σε διαβουλεύσεις με την διαχειρίστρια εταιρεία ώστε να βρεθεί τρόπος να επιλυθούν οι διαφορές που προέκυψαν. 

Αναφορικά με τα προβλήματα που παρατηρούνται στα αεροδρόμια ο κ. Βαφεάδης ανέφερε πως έστω και αν υπάρξει συμφωνία θα χρειαστεί να περάσει κάποιο χρονικό διάστημα μέχρι να υλοποιηθεί η κατασκευαστική φάση 2. 

Έτσι, όπως σημειώνει ο Υπουργός, το κράτος έχει καταρτίσει πλάνο ώστε αυτά τα προβλήματα που προκύπτουν να επιλυθούν. 

Σύμφωνα με τον Υπουργό, ένας τρόπος που μπορεί να μειώσει τις ουρές που παρατηρούνται στα αεροδρόμια είναι η επιτάχυνση των διαδικασιών ελέγχου εντός των αεροδρομίων. Γι’ αυτό και υπάρχουν σκέψεις ώστε να αυξηθεί το προσωπικό τόσο στα σημεία ελέγχου, όσο και στις υπηρεσίες check in. 

Πάντως, όσον αφορά τη διαδικασία διαβούλευσης που βρίσκεται σε εξέλιξη μεταξύ Kράτους και Hermes αυτή ενδεχομένως να ολοκληρωθεί τον Μάρτιο του 2024.

Τι γίνεται τώρα - Πού βρίσκεται το πρόβλημα 

Όπως είχε αναφερθεί και σε προηγούμενο ρεπορτάζ της Brief , όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοικτά όσον αφορά τη συμφωνία μεταξύ Κράτους με Hermes, καθώς το Υπουργείο Μεταφορών προχώρησε με νέα σύμβαση για συμβούλους, οι οποίοι θα παρέχουν εξειδικευμένη γνώση ώστε να προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις για την εξεύρεση συμβιβαστικής λύσης με σκοπό την ολοκλήρωση της Φάσης 2 των εργασιών στα Αεροδρόμια. 

Ουσιαστικά, οτιδήποτε έχει συμφωνηθεί προκαταρτικά τα τελευταίο διάστημα κατά την διάρκεια των διαπραγματεύσεων παύει να ισχύει, αφού οι νέοι σύμβουλοι θα αξιολογήσουν και θα κοστολογήσουν εκ νέου τα λεχθέντα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα των πιο πάνω η προκαταρτική συμφωνία για επέκταση της παραχώρησης των αεροδρομίων για άλλα 5,5 χρόνια (σ.σ. η συμφωνία παραχώρησης λήγει το 2031. Η Hermes ζητούσε επέκταση 7 ετών, οι Σύμβουλοι του κράτους είπαν 4, και τελικά το κράτος προκαταρτικά είχε συμφωνήσει με την εταιρεία για 5,5 χρόνια) η οποία όμως όπως πληροφορείται η Brief θα επαναξιολογηθεί και αυτή μετά τη νέα εκτίμηση των Συμβούλων. Να σημειώσουμε πως η συμφωνία για παραχώρηση των αεροδρομίων στην Hermes ολοκληρώνεται τον Μάιο του 2031. 

Μάλιστα, το πιο πάνω αποκτά ιδιαίτερη σημασία αφού η επέκταση της παραχώρησης των αεροδρομίων είναι άμεσα συνδεδεμένη με τα έργα για τη Φάση 2, καθώς η Hermes δεν κατάφερε να εξασφαλίσει την απαραίτητη χρηματοδότηση ώστε να προχωρήσει με την υλοποίηση τους. 

Πιο απλά, η Hermes αν και έπρεπε να ξεκινήσει ήδη τα έργα για επεκτάσεις στο κτήριο του Αεροδρομίου Λάρνακας, στους διαύλους και σε άλλα έργα τόσο στο αεροδρόμιο Πάφου, όσο και της Λάρνακας, ωστόσο δεν είχε καταφέρει να εξασφαλίσει την απαραίτητη χρηματοδότηση, η οποία εκτιμάται σε περίπου €250 εκατομμύρια. Όπως υποστηρίζει η Hermes αυτή η χρηματοδότηση μπορεί να εξασφαλιστεί από τους δανειστές εάν δοθεί επέκταση στην παραχώρηση των αεροδρομίων. Αντίθετη άποψη ωστόσο έχει η Ελεγκτική η οποία καλεί την εταιρεία να επαναλάβει την προσπάθεια. 

Την ίδια ώρα ωστόσο, πλανάται το ερώτημα το τι μπορεί να γίνει σε περίπτωση που αυτή η χρηματοδότηση δεν μπορεί τελικά να εξασφαλιστεί από την Hermes και έτσι η Φάση 2 να μην μπορεί να υλοποιηθεί. Ένα ενδεχόμενο, το οποίο προνοείται στη Συμφωνία Παραχώρησης, είναι μέχρι και η ακύρωση της συμφωνίας με τη Hermes πριν την ολοκλήρωση της το 2031. Ωστόσο, όπως ανέφεραν αρμόδιες πηγές στην Brief αυτό το ενδεχόμενο θεωρείται εξαιρετικά απομακρυσμένο. 

Να υπενθυμίσουμε πως η Hermes έχει συνάψει από το 2006, όπου και ανέλαβε τα αεροδρόμια με 25ετή σύμβαση παραχώρησης, δάνειο ύψους €600 εκατ. με εγγυητή το κράτος και το οποίο αναμένεται πως θα αποπληρωθεί μέχρι το 2025.

Η θέση του Υπουργείου Οικονομικών για το ζήτημα μετά τις αναφορές Δημάρχου Πάφου και Ελεγκτικής 

Αυτούσια η ανακοίνωση του ΥΠΟΙΚ: 

Αναφορικά σε πρόσφατες δηλώσεων του Δημάρχου Πάφου που δημοσιεύτηκαν στον ημερήσιο τύπο καθώς και ανακοίνωσης της Ελεγκτικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας ημερομηνίας 10 Οκτωβρίου, 2023 σε σχέση με τη Φάση 2 ανάπτυξης των Αεροδρομίων Λάρνακας και Πάφου, οι οποίες παρουσιάζουν γεγονότα με αποσπασματικό, λανθασμένο και παραπλανητικό τρόπο, με αποτέλεσμα να διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα και να δημιουργούν αρνητικές εντυπώσεις, το Υπουργείο Οικονομικών είναι υποχρεωμένο να επαναλάβει τα σχετικά γεγονότα με αντικειμενικό τρόπο για τη σωστή ενημέρωση του κοινού.

Ο Δήμαρχος Πάφου παρουσιάζεται να έχει δηλώσει ότι, ο λόγος για τον οποίο οι πρόσθετες κατασκευαστικές εργασίες στα Αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου δεν προχώρησαν, είναι προηγούμενη «συμφωνία» του Υπουργείου Οικονομικών με τη διαχειρίστρια εταιρεία για χρονική επέκταση της σύμβασης παραχώρησης και ικανοποίηση απαιτήσεων της εταιρείας.  Το Υπουργείο Οικονομικών δηλώνει αρμοδίως ότι, καμία «συμφωνία» έχει επιτευχθεί μεταξύ της διαχειρίστριας εταιρείας και του Υπουργείου Οικονομικών για χρονική επέκταση της σύμβασης παραχώρησης και ικανοποίηση απαιτήσεων της εταιρείας.

Η Σύμβαση Παραχώρησης περιλαμβάνει ορόσημα για την έναρξη κατασκευής της Φάσης 2. Το ορόσημο που αφορά την υπέρβαση της χωρητικότητας του Αερολιμένα Λάρνακας ικανοποιήθηκε το 2016 και σύμφωνα με τις πρόνοιες της Σύμβασης Παραχώρησης ενεργοποιήθηκε αυτόματα και το ορόσημο της έναρξης κατασκευής της Φάσης 2 και για το Αεροδρόμιο της Πάφου. Η διαχειρίστρια εταιρεία προσέφυγε σε διαδικασία ταχείας επίλυσης διαφορών με αίτημα να προχωρήσει σε βελτιωτικές εργασίες στα αεροδρόμια και να μεταθέσει επ’ αόριστο την κατασκευή της Φάσης 2. Το πάνελ κριτών απέρριψε το αίτημα της εταιρείας. Η εν λόγω όμως απόφαση, η οποία εκδόθηκε το 2021, δεν υποχρεώνει την εταιρεία να κατασκευάσει τα έργα της Φάσης 2.  Γι' αυτόν τον λόγο η Κυπριακή Δημοκρατία έχει εκκινήσει διαδικασία διαιτησίας εναντίον της διαχειρίστριας εταιρείας με σκοπό να την υποχρεώσει, είτε να εκτελέσει τις σχετικές κατασκευαστικές εργασίες της Φάσης 2, είτε να αποζημιώσει την Κυπριακή Δημοκρατία ανάλογα. 

Η διαχειρίστρια εταιρεία ενημέρωσε ότι αδυνατεί να εξασφαλίσει τραπεζική χρηματοδότηση για την πραγματοποίηση των κατασκευαστικών εργασιών της Φάσης 2. Στα πλαίσια της συζήτησης των δυο μερών που διεξήχθησαν εντός του 2022, διερευνήθηκαν επιλογές που θα μπορούσαν να διευκολύνουν την εταιρεία στην εξεύρεση τραπεζικής χρηματοδότησης της Φάσης 2 ενώ, παράλληλα, σε μια ολιστική προσέγγιση, θα οδηγούσαν σε επίλυση των χρόνιων εκκρεμοτήτων (που παραμένουν και σήμερα) και αφορούν απαιτήσεις της διαχειρίστριας εταιρείας ενάντια στη Δημοκρατία και τις οποίες θα αποποιείτο. Στις σχετικές συζητήσεις με τη διαχειρίστρια εταιρεία είχαν συμμετάσχει εκπρόσωποι του Υπουργείου Οικονομικών, του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων και της Νομικής Υπηρεσίας της Δημοκρατίας. 

Ως εκ των ανωτέρω είναι προφανές ότι η καθυστέρηση στην πραγματοποίηση των πρόσθετων επενδύσεων στα Αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου δεν οφείλεται στην ούτω καλούμενη «συμφωνία» εφόσον ουδεμία συμφωνία έχει επιτευχθεί αναφορικά με τη χρονική επέκταση της σύμβασης και την ταυτόχρονη αποποίηση των απαιτήσεων της διαχειρίστριας εταιρείας μεταξύ του Υπουργείου Οικονομικών και της  διαχειρίστριας εταιρείας.

Σε κάθε περίπτωση, η επέκταση των  κτιριακών  εγκαταστάσεων του Αεροδρομίου Πάφου, στην οποία αποσκοπούν οι δηλώσεις του Δημάρχου Πάφου και η ανακοίνωση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας δεν περιλαμβανόταν στη Σύμβαση Παραχώρησης. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια των συζητήσεων που διεξήχθησαν το 2022 μεταξύ των υπουργείων Οικονομικών / Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων και της διαχειρίστριας εταιρείας συζητήθηκε όπως η επέκταση του τερματικού κτιρίου του Αεροδρομίου Πάφου,  συμπεριληφθεί στις πρόσθετες επενδύσεις της Φάσης 2 με την ταυτόχρονη αφαίρεση άλλων εργασιών που προνοούσε η Σύμβαση Παραχώρησης, ως μέρος της συμφωνίας,  που θα συνάπτετο εάν και εφόσον πληρούνταν οι προϋποθέσεις υπό τις οποίες τελούσε η όλη διαδικασία διαπραγμάτευσης. 

Χαράλαμπος Ζάκος