Η παγκόσμια κοινότητα έχει αναγνωρίσει ότι ο πλέον ενδεδειγμένος τρόπος για μείωση στις τιμές ηλεκτρισμού επιτυγχάνεται με τη λειτουργία αγορών ηλεκτρισμού που προσφέρουν στους καταναλωτές το δικαίωμα και την δυνατότητα επιλογής του προμηθευτή τους σε ηλεκτρική ενέργεια. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι ο περιορισμός των μεγάλων καθετοποιημένων οργανισμών τόσον όσον αφορά το πελατολόγιο όσο και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Για το σκοπό αυτό η Κυπριακή Δημοκρατία καταβάλλει προσπάθειες από την περίοδο ένταξης της στην Ευρωπαϊκή Ένωση να δημιουργήσει συνθήκες για τη λειτουργία μιας ελεύθερης Ανταγωνιστικής Αγοράς. Γι’ αυτό και για κανένα άλλο λόγο δημιουργήθηκε η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ) και οι Διαχειριστές Συστημάτων Μεταφοράς και Διανομής, με τον πρώτο να ορίζεται και ως Λειτουργός της Αγοράς. Έχουν δαπανηθεί δεκάδες εκατομμύρια για να καταλήξουμε στο σημείο να προαναγγέλλεται η δυνατότητα λειτουργίας της Αγοράς εντός του τρέχοντος έτους. Αυτή η δυνατότητα προσέλκυσε κύπριους και ξένους ιδιώτες να επενδύσουν δεκάδες εκατομμύρια ώστε να είναι έτοιμοι να ανταποκριθούν επαρκώς στις υποχρεώσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας, έναντι των δεσμεύσεων της προς την Ευρωπαϊκή οικογένεια.

Κατά γενική ομολογία, οι αγορές ηλεκτρισμού, δεν καταργούν τους μεγάλους οργανισμούς που προϋπήρχαν, αλλά τους περιορίζουν σε μέγεθος και τους υποχρεώνουν να καταστούν πιο ευέλικτοι και πιο αποδοτικοί μειώνοντας έτσι το κόστος παραγωγής και προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας, με απτά παραδείγματα σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες. Πουθενά όμως δεν επιτυγχάνεται αυτό, όταν ένας και μόνο οργανισμός κατέχει ένα τεράστιο μερίδιο στην παραγωγή και στην προμήθεια. Γι’ αυτό και το πρώτιστο και κύριο μέλημα των Ρυθμιστικών Αρχών ήταν και είναι να περιορίζουν και να μειώνουν συνεχώς τους οργανισμούς που κατέχουν δεσπόζουσα θέση.

Στην Κύπρο, έχει αποδειχθεί, ότι αυτός δεν είναι ο πρωταρχικός στόχος της ΡΑΕΚ. Η ΡΑΕΚ περιορίζεται στο να ελέγχει μεν την ΑΗΚ και να επιβάλλει τις όποιες ποσοστιαίες μειώσεις στις διατιμήσεις αλλά να μην λαμβάνει ουσιαστικά μέτρα για περιορισμό της δεσπόζουσας θέσης της ΑΗΚ. Τα όποια μέτρα αυτής της μορφής τείνουν να είναι περιορισμένης ισχύος χωρίς να διασφαλίζουν την ουσιαστική μακροπρόθεσμη μείωση του κόστους παραγωγής και προμήθειας. Οι τεράστιες επενδύσεις ιδιωτών είτε σε φωτοβολταϊκή παραγωγή είτε σε συμβατική παραγωγή με φυσικό αέριο έχουν να αντιμετωπίσουν τη συνεχή αλλαγή των Κανόνων συμμετοχής στην Αγορά, τόσο από την πολιτεία, όσο και από τη ΡΑΕΚ. Για το σκοπό αυτό εκμεταλλεύονται εύηχες και επιφανειακής απόδοσης λαϊκίστικες λύσεις, ότι τάχα στοχεύουν στη μείωση του κόστους ηλεκτρισμού στον καταναλωτή.

Γιατί όμως ενισχύεται το δυναμικό της φωτοβολταϊκής δυνατότητας της ΑΗΚ; Μήπως για να εκμηδενίσει της δυνατότητες επιβίωσης ανεξάρτητων ιδιωτών παραγωγών που θα κληθούν να ανταγωνίζονται την ΑΗΚ σε ένα άνισο αγώνα με τεράστια ρίσκα; Tη νύκτα οι φωτοβολταϊκοί παραγωγοί θα υποχρεώνονται να αγοράζουν την ενέργεια τους ακριβά (σε τιμές που ορίζει η ΑΗΚ) και την ημέρα να πωλούν τη μη συμβαλλόμενη σε εξευτελιστικές τιμές. Αυτό γιατί η

ΡΑΕΚ έχει επιλέξει να εφαρμόσει, για το μικρό απομονωμένο σύστημα της Κύπρου, ένα δυσνόητο και ίσως ακατάλληλο μοντέλο αγοράς. Αυτό γιατί η ΡΑΕΚ αποφάσισε να δώσει στην ΑΗΚ το δικαίωμα να αυξήσει το δυναμικό της σε συμβατική παραγωγή, προσθέτοντας νέες τελευταίου τύπου μονάδες. Γιατί δεν προκηρύχθηκε διαγωνισμός ισχύος (με συμμετοχή και της ΑΗΚ) για να επιλεγεί η οικονομικότερη μακροπρόθεσμα λύση όπως συμβαίνει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες;.

Η πιο πάνω κατάθεση δεν αποτελεί παράπονο επηρεαζόμενων εταιρειών που έχουν επενδύσει σημαντικά στο τομέα της παραγωγής και προμήθειας, αλλά κραυγή απόγνωσης, κατά πόσο η Ανταγωνιστική Αγορά θα μπορέσει να λειτουργήσει σωστά σύμφωνα με τους Κανόνες και τις Ρυθμιστικές αποφάσεις της ΡΑΕΚ. Η ΡΑΕΚ είναι ανεξάρτητη Αρχή και δεν υπάγεται σε κάποιο Υπουργείο ακριβώς γι’ αυτό, για να στοχεύει και να επιτυγχάνει μακροπρόθεσμα οφέλη και να αποτρέπει τυχοδιωκτικές λύσεις. Όσο για το Λειτουργό της Αγοράς, τη μια εμφανίζεται να τοποθετείται εναντίον της περαιτέρω διείσδυσης φωτοβολταϊκής παραγωγής εκτός αν συνοδεύεται με αποθήκευση (που με τα σημερινά δεδομένα δεν είναι βιώσιμη) και ταυτόχρονα να αποδέχεται αδιαμαρτύρητα την ανάθεση τεράστιου έργου στην ΑΗΚ χωρίς αποθήκευση, παρά και τις προηγούμενες εξαγγελίες του Υπουργείου Ενέργειας κατά την προκήρυξη των τελευταίων διαδικασιών ένταξης φωτοβολταϊκών πάρκων. Αποτέλεσμα θα είναι οι υφιστάμενοι ιδιώτες επενδυτές να «τιμωρούνται» από την Αγορά.

Θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα το κόστος στον καταναλωτή μειώνεται μόνο με την ομαλή λειτουργία της Αγοράς Ηλεκτρισμού, με την κατάργηση των μονοπωλίων και ολιγοπωλίων. Σε αυτό στοχεύουν οι Κανόνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που ελέγχονται από τα αρμόδια σώματα της όπως η ACER και που ίσως εκεί θα πρέπει να αποταθούν οι άμεσα εμπλεκόμενοι για αποκατάσταση της τάξης. Το κύριο μέλημα του ΣΣΑΑΗ είναι μέσω της Αγοράς Ηλεκτρισμού και του ανταγωνισμού να μειωθεί το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας σε όλους τους καταναλωτές με αύξηση της παραγωγικότητας και βελτίωση των επιλογών μείωσης τελικού κόστους.


Γιώργος Γεωργίου,
Πρόεδρος
Σύνδεσμος Συμμετεχόντων στην Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού (ΣΣΑΑΗ)