Η Ένωση Οικονομολόγων Κύπρου (Ε.Ο.Κ). πραγματοποίησε την περασμένη Τετάρτη 15 Δεκεμβρίου 2021, διαδικτυακή εκδήλωση με θέμα «Αυξήσεις Τιμών: Αρχή Πληθωρισμού ή κάτι άλλο; Η μεγάλη συζήτηση».

Εισηγητές της διαδικτυακής εκδήλωσης κατά σειρά παρουσιάσεων ήταν ο κ. Αντώνης Ιωάννου, Αναπληρωτής Διευθυντής Προστασίας Καταναλωτή, ο κ. Μίκης Χατζημιχαήλ, οικονομολόγος, πρώην ανώτερο στέλεχος στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο όπου εργάστηκε για 28 χρόνια και πρόσφατα σύμβουλος στην Κύπρο της Τράπεζας Κύπρου, ο οικονομολόγος κ. Ανδρέας Χαραλάμπους,  πρώην Διευθυντής Οικονομικών Μελετών και Θεμάτων της ΕΕ στο Υπουργείο Οικονομικών.

Τον συντονισμό της Ημερίδας είχε το μέλος του ΔΣ της Ε.Ο.Κ. και οικονομολόγος κ. Μάριος Κληρίδης.

Χαιρετισμό και καλωσόρισμα στην εκδήλωση απηύθυνε ο Πρόεδρος της Ε.Ο.Κ.  κ. Ανδρέας Σ. Στυλιανού.

Η πρώτη εισήγηση πραγματοποιήθηκε από τον κ. Αντώνης Ιωάννου, ο οποίος αναφέρθηκε εκτενώς στα πιο κάτω θέματα:

1)    Παρουσίαση της Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτή
2)    Διεθνής και Εθνική Κατάσταση λόγω Πανδημίας
3)    Βασικά Καταναλωτικά Αγαθά (Παρατηρητήριο Τιμών)
4)    Τιμές Πετρελαιοειδών (Πλαίσιο Παρακολούθησης)
5)    Θέματα Αισχροκέρδειας
6)    Μέτρα Κρατικής Παρέμβασης.

Συνοψίζοντας την παρουσίασή του ο κος Ιωάννου ανέφερε ότι θα πρέπει να αξιολογηθεί η διαμορφούμενη κατάσταση με ορθολογικό τρόπο και να γίνει χάραξη των καταλληλότερων εθνικών στρατηγικών για την όσο το δυνατόν γρηγορότερη ανάκαμψη και μεγαλύτερη εξάλειψη των συνεπειών της πανδημίας.

Ακολούθως, τον λόγο πήρε ο κ. Μίκης Χατζημιχαήλ, αναπτύσσοντας τα ακόλουθα θέματα:
Πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ και τις ΗΠΑ: Πώς φτάσαμε εδώ και ο ρόλος της πολιτικής. Η παρουσίαση απαντούσε σε τρία διαφορετικά ερωτήματα που έθεσε ο εισηγητής και οι απαντήσεις που έδωσε είναι συνοπτικά ως ακολούθως:

1.    Πού βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή;

Απάντηση:

Πληθωρισμός στην ΕE: 

•    στο 4,9% τον Νοέμβριο 2021
•    πάνω από 2% στόχο, αλλά εξακολουθεί να θεωρείται παροδικός 
•    Το ΔΝΤ και το Eurogroup δεν συνιστούν επί του παρόντος αυστηρότερη νομισματική πολιτική
•    Υπάρχουν, όμως, έντονες ανησυχίες που εξέφρασαν η Bundesbank και άλλοι Γερμανοί αξιωματούχοι
Πληθωρισμός στις ΗΠΑ: 
•    6,8% τον Νοέμβριο 2021
•    δεν θεωρούνται πλέον παροδικές 
•    συζήτηση μεταξύ των μεταβατικών έναντι των μόνιμων στρατοπέδων (transitory vs. permanent camps)
•    επίκεινται διορθωτικά μέτρα από τη Fed 
•    επιτάχυνση της μείωσης των αγορών περιουσιακών στοιχείων 
•    θα ολοκληρωθεί έως τον Μάρτιο του 2022 
•    με πιθανές πρόωρες αυξήσεις επιτοκίων πολιτικής κατά το υπόλοιπο του 2022.

Ο πληθωρισμός κατά την δεκαετία 2010-2019 ήταν πολύ χαμηλός παρά τη χαλαρή νομισματική πολιτική (μηδενικά επιτόκια πολιτικής στην ΕΑ για αρκετά χρόνια), σταθερά κάτω από τον στόχο, με τη μείωση της ισορροπίας των πραγματικών επιτοκίων και τις σταθερά χαμηλές προσδοκίες για τον πληθωρισμό.

2.    Τι εξηγεί την ξαφνική αύξηση του πληθωρισμού; Τι είναι διαφορετικό τώρα σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια; Τι εξηγεί τη διαφορά πληθωρισμού μεταξύ της ΕΑ και των ΗΠΑ;

Απάντηση:

•    Βαθιά, αλλά βραχύβια ύφεση που σχετίζεται με τον Covid
•    Σημεία συμφόρησης της προσφοράς (supply-side bottlenecks) λόγω του μεγάλου μεγέθους της ζήτησης για αγαθά, των χαμηλών αποθέματων και της διαταραχής των αλυσίδων εφοδιασμού (supply-side chains)

•     Πρωτοφανής πολιτική αντίδραση τόσο στην ΕΕ όσο και στις ΗΠΑ
•     Άμεση αντίδραση νομισματικής πολιτικής τόσο από τη Fed όσο και από την ΕΚΤ, το QE και τα μηδενικά επιτόκια πολιτικής, τη στήριξη της ρευστότητας στη χρηματαγορά και σε άλλες κεντρικές τράπεζες
•     Επεκτατική δημοσιονομική πολιτική, στήριξη των ιδιωτικών εισοδημάτων και της απασχόλησης (διαφορές στον μηχανισμό για αυτό που χρησιμοποιείται στην ΕE και τις ΗΠΑ), καθώς και ιδιωτικές επιχειρήσεις μέσω δανείων και κρατικών εγγυήσεων
•     Η δημοσιονομική στήριξη στις ΗΠΑ τόσο από τις κυβερνήσεις Τραμπ όσο και από τις κυβερνήσεις Μπάιντεν ήταν εξαιρετικά μεγάλη (εν μέρει για πολιτικούς λόγους), σημαντικά πάνω από το υπάρχον χάσμα παραγωγής (output gap).
•     Ανάκαμψη της ζήτησης των καταναλωτών, που τροφοδοτείται από κρατική στήριξη αλλά και διαθέσιμη συσσωρευμένη εξοικονόμηση
•     Η σύνθεση της καταναλωτικής ζήτησης γέρνει έντονα προς τα αγαθά και λιγότερο προς τις υπηρεσίες, εν μέρει λόγω των περιορισμών Covid 
•     Σημαντικές μεταβολές των σχετικών τιμών, μεταξύ των οποίων και για την ενέργεια (πετρέλαιο και φυσικό αέριο), ιδίως στην Ευρώπη 
•     Οι συνολικές αυξήσεις των τιμών ήταν και μεγαλύτερες από τις αναμενόμενες, κάλυπταν ένα ευρύτερο τμήμα του CPI από το αναμενόμενο και ενδέχεται να διαρκέσουν περισσότερο από το αναμενόμενο
•     Η νομισματική πολιτική δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τις μεταβολές των σχετικών τιμών, αλλά μπορεί να επηρεάσει τη συνολική ζήτηση
•    Κρίσιμος παράγοντας ήταν η αλλαγή των στόχων νομισματικής πολιτικής τόσο από την ΕΚΤ όσο και από τη Fed. Στοχεύοντας  τώρα στον μέσο πληθωρισμό  μεσοπρόθεσμα, με ανοχή για ποσοστά πληθωρισμού πάνω από τους στόχους του 2% για την αντιστάθμιση του παρελθόντος κάτω από το στόχο, η Fed επικεντρώθηκε τώρα στην επίτευξη της μέγιστης απασχόλησης
•     Διαφορές στους πρωταρχικούς στόχους νομισματικής πολιτικής: μόνο σταθερότητα των τιμών για την ΕΚΤ, αλλά τόσο η σταθερότητα των τιμών όσο και η πλήρης απασχόληση από τη Fed
•     Ο στόχος για τον πληθωρισμό έχει ήδη επιτευχθεί στις ΗΠΑ, απαιτώντας έτσι αυστηρότερη πολιτική, αλλά το ακόμα χαμηλό ποσοστό συμμετοχής (χαμηλότερο σε σχέση με τα προ Covid επίπεδα και χαμηλότερο από ό, τι στην ΕΑ) και το χάσμα 4 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας σε σχέση με την περίοδο πριν από τον Covid ήταν ο λόγος για την καθυστερημένη απάντηση της πολιτικής της Fed
•    Τα τροποποιημένα καθεστώτα νομισματικής πολιτικής εξηγούν την καθυστερημένη πολιτική αντίδραση. Πολιτική που καθοδηγείται τώρα από τις πραγματικές εξελίξεις του πληθωρισμού (προσέγγιση κατόπτρου οπίσθιας όψης-rear view mirror approach) και όχι από τον αναμενόμενο αντίκτυπο στις τιμές κατά την προσεχή περίοδο (αναμενόμενη προσέγγιση για τον πληθωρισμό) - Anticipated inflation approach)
•     Αντίκτυπος του QE στην καμπύλη απόδοσης των κρατικών ομολόγων, με αποτέλεσμα χαμηλές μακροπρόθεσμες αποδόσεις, τόνωση της ζήτησης ενυπόθηκων δανείων στις ΗΠΑ και σημαντική ελάφρυνση των επιβαρύνσεων εξυπηρέτησης χρέους τόσο για τις κυβερνήσεις όσο και για τις ιδιωτικές εταιρείες

3.    Ήταν λάθος η δημοσιονομική και νομισματική τόνωση;

Απάντηση:

•    Όλοι συμφωνούν ότι τα κίνητρα ήταν απαραίτητα και καθοριστικά για την επίτευξη μιας τόσο γρήγορης ανάκαμψης από την ύφεση που προκλήθηκε από τον Covid
•     Υπάρχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα
•    Καλό για την ανάπτυξη αλλά υπερβολική ρευστότητα, που προκαλεί υπερβολικές αυξήσεις στις τιμές των περιουσιακών στοιχείων και πιθανή απότομη διόρθωση των τιμών των μετοχών, διατηρώντας παράλληλα χαμηλά τα επιτόκια καταθέσεων των τραπεζών και τις αποδόσεις των ομολόγων (που είναι πολύ καλό για το δημόσιο χρέος, αλλά κακό για τους συνταξιούχους και άλλους επενδυτές σε περιουσιακά στοιχεία χαμηλού κινδύνου)
•     Οι νέοι στόχοι νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ και της Fed είναι δικαιολογημένοι, παρόλο που ορισμένοι ακαδημαϊκοί έχουν αμφισβήτησει. Οι αναθεωρημένοι στόχοι θα συμβάλουν στην αποφυγή της παγίωσης των προσδοκιών για πληθωρισμό κάτω του στόχου και θα διευκολύνουν την εξομάλυνση της νομισματικής πολιτικής με θετικά επιτόκια πολιτικής κατά την προσεχή περίοδο
•     Αλλά το ερώτημα είναι αν η δημοσιονομική και νομισματική τόνωση ήταν υπερβολική και τώρα έχει γίνει επιβλαβής 
•     Στην ΕΕ, τα δημοσιονομικά κίνητρα ήταν ευπρόσδεκτα και δεν αμφισβητούνται. Ωστόσο , τα κίνητρα της ΕΚΤ δέχονται επικρίσεις, με τις πιέσεις να αυξάνονται για κάποια σύσφιξη. Η Λαγκάρντ λέει ότι αυτό δεν είναι απαραίτητο ακόμα, ο πληθωρισμός θα είναι κοντά στο στόχο μέχρι το 2023!
•     Στις ΗΠΑ, το μέγεθος της δημοσιονομικής τόνωσης επικρίθηκε, όπως και η καθυστερημένη απάντηση της Fed στα πραγματικά πολύ υψηλότερα από τα αναμενόμενα ποσοστά πληθωρισμού (κίνδυνος “to fall behind the curve”, με ενδεχόμενες μεγάλες αυξήσεις των επιτοκίων πολιτικής και πιθανή νέα ύφεση)
•     Η καμπύλη αποδόσεων (yield curve) στις ΗΠΑ εξακολουθεί να μην δείχνει σημάδια ανησυχίας για τον πληθωρισμό (10-y στο 1,5% και 30-y στο 1,9%), τα πραγματικά ποσοστά είναι αρνητικά, εκτός εάν προβλέπεται ύφεση. Πιθανότατα, η καμπύλη αποδόσεων στρεβλώνεται από τις βαριές αγορές QE της Fed και τη δέσμια ζήτηση ομολόγων για θεσμικούς επενδυτές.
•     Συνολικά, τα δημοσιονομικά και νομισματικά κίνητρα ήταν κατάλληλα τόσο στην ΕΑ όσο και στις ΗΠΑ, αλλά μια σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής είναι πλέον απαραίτητη στις ΗΠΑ και σύντομα για την ΕΑ.

Η καταληκτική παρουσίαση έγινε από τον κ.  Ανδρέα Χαραλάμπους, ο οποίος αναφέρθηκε στα ακόλουθα: Πληθωρισμός-Τάσεις-Θέματα Πολιτικής, επισημαίνοντας ότι ο πληθωρισμός αποτελεί σημαντικό δείκτη για τη μακροοικονομική σταθερότητα, επηρεάζει τις επιχειρηματικές και  καταναλωτικές αποφάσεις, καθώς και τα πραγματικά εισοδήματα. Σημείωσε ότι υπάρχουν ριζικά διαφορετικές απόψεις στους οικονομολόγους αλλά και ανάμεσα στις Κεντρικές Τράπεζες και στη συνέχεια, επικεντρώθηκε στον μέσο και μακροχρόνιο ορίζοντα.

Συνοψίζοντας, ο κ. Χαραλάμπους ανέφερε ότι τα βασικά μηνύματα είναι:

•    Η ανοδική τάση πληθωρισμού διαρκεί περισσότερο από τις αρχικές προβλέψεις 
•    Για την ΕΕ, ο πληθωρισμός θεωρείται προσωρινού χαρακτήρα ενώ υπάρχει ένα μεγάλο ερωτηματικό στο πώς αντιμετωπίζεται από τις ΗΠΑ
•    Οι αλλαγές στο μακροοικονομικό περιβάλλον επιβάλλουν προσαρμογή 
•    Επικρατεί μια συνεχιζόμενη αβεβαιότητα που επιβάλλει μια ευέλικτη προσέγγιση και προσαρμοστικότητα (δυνατότητα αλλαγής πλεύσης)
•    Χρειάζεται υπομονή αντί γρήγορη αντίδραση 
•    Η αξιοπιστία παραμένει σημαντική
•    Σε ότι αφορά την Κύπρο, τα θέματα ιδιαίτερης σημασίας είναι η  τιμολόγηση της ενέργειας, οι εξελίξεις μισθών και ο ανταγωνισμός.  

Ακολούθησε εποικοδομητική συζήτηση, καθώς και υποβολή ερωτήσεων από τους σύνεδρους με απαντήσεις από τους εισηγητές.