•    Ποια η πρόταση Κεραυνού στις τράπεζες
•    Τι δεν αποδέχονται οι τράπεζες και γιατί
•    Πόσες φορολογίες πλήρωσαν τα τελευταία χρόνια
•    Ποια είναι ο άσσος στο μανίκι του Υπουργού

Θέσεις μάχης λαμβάνουν οι τράπεζες και το Υπουργείο Οικονομικών, συνεπικουρούμενο από κοινοβουλευτικά κόμματα, ενόψει της σύσκεψης που θα πραγματοποιηθεί στις 12 Σεπτεμβρίου 2023 με αποκλειστικό θέμα το αίτημα της κυβέρνησης γι’ απορρόφηση μέρους του κόστους των αυξήσεων στα δανειστικά επιτόκια από τις τράπεζες.

Την ίδια στιγμή η Isabel Schnabel, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ, μιλώντας σε συνέδριο τις αμέσως προηγούμενες μέρες, αποσαφήνισε ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα συνεχίσει την αύξηση των επιτοκίων μέχρι τη μείωση του πληθωρισμού στο 2%.

Όπως ανάφερε, «η Τράπεζα με ανοιχτό μυαλό, με βάση τα οικονομικά δεδομένα και την αξιολόγηση των κινδύνων για τις προοπτικές του πληθωρισμού, επιδιώκει να διασφαλίσει ότι τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ καθορίζονται επαρκώς σε περιοριστικά επίπεδα για όσο διάστημα είναι απαραίτητο, ώστε ο πληθωρισμός να επιστρέψει στο μεσοπρόθεσμο στόχο μας 2%».

Με τη δήλωση αυτή η ΕΚΤ στέλνει σαφές μήνυμα προς όλες τις πλευρές ότι η αύξηση των επιτοκίων θα συνεχιστεί για όσο καιρό χρειαστεί και με κύριο στόχο να μειωθεί ο πληθωρισμός στα επιθυμητά επίπεδα.

Πάντως, στην Κύπρο, ο Υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνός συνεχίζει να ζητά από τις τράπεζες να παρουσιάσουν πρακτικούς και συγκεκριμένους τρόπους απορρόφησης του κόστους από την αύξηση των δανειστικών επιτοκίων, να προχωρήσουν σε αύξηση των καταθετικών επιτοκίων, μείωση της ψαλίδας μεταξύ δανειστικών και καταθετικών επιτοκίων και να δεσμευθούν ότι δεν θα «φορτώσουν» τους ισολογισμούς τους με πρόσθετα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια.

Οι απόψεις τού Υπουργού θα συζητηθούν κατά τη συνάντηση με τους τραπεζίτες, χωρίς ωστόσο να αποκλειστεί και οποιαδήποτε διαβούλευση με κάθε τράπεζα ξεχωριστά.

Μάλιστα, ο κ. Κεραυνός αναμένεται να επαναφέρει στο τραπέζι το ενδεχόμενο να προχωρήσει σε επιβολή του απροσδόκητου φόρου στα κέρδη των τραπεζών (windfall tax), θέση την οποία απορρίπτουν οι τράπεζες για τους πιο κάτω λόγους:

Τα επιχειρήματα των τραπεζών

Πρώτο, οι εγχώριες τράπεζες καταβάλλουν ήδη ένα ποσό ύψους €60 - €70 εκατ. στα κρατικά ταμεία υπό μορφή ειδικού φόρου (special deposit levy). Η φορολογία αυτή επιβλήθηκε πριν το 2013 και καταβάλλεται επί των καταθέσεων και όχι επί των οικονομικών αποτελεσμάτων των τραπεζών.

Δεύτερο, παρά τα αρνητικά επιτόκια που ίσχυαν από το 2016 μέχρι και τον Ιούνιο του 2022 και την αρνητική κερδοφορία αναφορικά με τις καταθέσεις, οι Τράπεζες συνέχιζαν να καταβάλλουν τον ειδικό φόρο.

Τρίτο, οι κυπριακές τράπεζες εδώ και μία δεκαετία κατέγραφαν ζημιές στους ισολογισμούς τους και δεν παρουσιάζουν επαναλαμβανόμενα κέρδη, λόγω της υποχρέωσής τους, μεταξύ άλλων, να καταβάλλουν αρνητικό επιτόκιο στην ΕΚΤ για τη φύλαξη των καταθέσεων.

Τέταρτο, από το 2017 μέχρι σήμερα το κράτος έχει εισπράξει φόρους γύρω στα €350 εκατ. από τις τράπεζες.

Επιβολή φορολογίας

Όπως δήλωναν τραπεζικές πηγές, «η επιβολή φορολογίας στέλνει επίσης λανθασμένα μηνύματα στους διεθνείς οίκους αξιολόγησης δημιουργώντας φόβους για υποβάθμιση. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί καθώς οι τράπεζες στην Κύπρο εξακολουθούν να είναι εκτός επενδυτικής βαθμίδας».

Κατά τη συνάντηση με τον Υπουργό, εκτός των πιο πάνω απόψεων, οι τράπεζες θα επαναλάβουν ότι όσον αφορά τα δανειστικά επιτόκια στην Κύπρο και ειδικά αυτά που αφορούν το μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού, φέρουν επιτόκιο σε παρόμοια επίπεδα με αυτά των χωρών της ευρωζώνης.

Να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τις τράπεζες, τα καταθετικά επιτόκια των νοικοκυριών στην Κύπρο παρουσιάζουν σημαντική αύξηση από τον Ιανουάριο – τον Ιούνιο 2023. Κατά το πρώτο  εξάμηνο του έτους,  η αύξηση ανέρχεται στο 404% και για τις επιχειρήσεις στο 165%.  

Όσον αφορά τον «απροσδόκητο φόρο» στα κέρδη των τραπεζών παρουσιάζουμε ορισμένες χώρες της Ε.Ε. που προχώρησαν σε αυτή τη φορολογία:

Τσεχία
Η Κάτω Βουλή της Τσεχίας ενέκρινε έναν απροσδόκητο φόρο 60% σε τράπεζες τον περασμένο Νοέμβριο. Με τον φόρο αυτό συγκεντρώθηκαν 3,4 δισεκατομμύρια δολάρια από τα κέρδη που θεωρήθηκαν υπερβολικά για τη χρηματοδότηση βοήθειας σε ανθρώπους και επιχειρήσεις που πλήττονται από την άνοδο των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου.

Γερμανία
Μερικές από τις μεγαλύτερες τράπεζες της Γερμανίας παρουσίασαν καθαρά έσοδα από τόκους ύψους  50% - 70% από τα χαμηλά της εποχής της πανδημίας. Ωστόσο, το θέμα της επιβολής απροσδόκητου φόρου δεν τίθεται προς συζήτηση με το Υπουργείο Οικονομικών της χώρας  να δηλώνει ότι «οι αυξήσεις φόρων αποκλείονται βάσει συμφωνίας της γερμανικής κυβέρνησης συνασπισμού».

Ουγγαρία
Η κυβέρνηση της Ουγγαρίας τροποποίησε τους απροσδόκητους φόρους που επιβλήθηκαν σε βασικούς τομείς της οικονομίας σε διάταγμα που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Ιούνιο. Μάλιστα, ανακοίνωσε ότι οι τράπεζες μπορούν να μειώσουν τις απροσδόκητες φορολογικές πληρωμές τους για το 2024 μέχρι και 50%, εάν αυξήσουν τις αγορές ουγγρικών κρατικών ομολόγων τους.

Επίσης, επέβαλε νέο «κοινωνικό φόρο» ύψους 13% σε ορισμένα είδη επενδύσεων, συμπεριλαμβανομένων των επενδυτικών χαρτονομισμάτων και των κερδών επιτοκίων στις τραπεζικές καταθέσεις.

Ιταλία
Η Ιταλία ενέκρινε στις 8 Αυγούστου 2023 έναν εφάπαξ φόρο 40% στα κέρδη που αποκομίζουν οι τράπεζες από τα υψηλότερα επιτόκια και σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει τα έσοδα για να βοηθήσει τους κατόχους στεγαστικών δανείων. Εκτιμάται ότι αναμένει να εισπράξει λιγότερα από 3 δισεκατομμύρια ευρώ (3,3 δισεκατομμύρια δολάρια) από τον φόρο.

Ωστόσο, το ιταλικό υπουργείο Οικονομίας διευκρίνισε ότι ο φόρος δεν μπορεί να είναι υψηλότερος από το 0,1% του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων των δανειστών. Σε δημοσίευμα των μέσων ενημέρωσης της χώρας στις 18 Αυγούστου 2023 αναφέρεται ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) ετοιμάζεται να στείλει επιστολή στην Ιταλία προβάλλοντας διαφωνίες για τον φόρο και επικρίνοντας τη Ρώμη επειδή δεν ενημέρωσε προηγουμένως ούτε την Τράπεζα της Ιταλίας ούτε την ΕΚΤ.

Λιθουανία
Το κοινοβούλιο της Λιθουανίας ενέκρινε τον Μάιο 2023 έναν απροσδόκητο φόρο στα καθαρά έσοδα από τόκους του τραπεζικού κλάδου για το 2023 και το 2024 μετά την απότομη αύξηση των επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Η εισφορά 60% στο μέρος των καθαρών εσόδων από τόκους, που υπερβαίνει τον μέσο όρο των προηγούμενων τεσσάρων ετών κατά 50%, εκτιμάται ότι θα συγκεντρώσει 410 εκατομμύρια ευρώ (451 εκατομμύρια δολάρια) για τον προϋπολογισμό της κυβέρνησης. Θα χρησιμοποιηθεί για την ενίσχυση του στρατού.

Ισπανία
Η Ισπανία προγραμματίζει να συγκεντρώσει 3 δισεκατομμύρια ευρώ έως το 2024 από τον απροσδόκητο φόρο στις τράπεζες που ενέκρινε πέρσι, ο οποίος επιβαρύνει κατά 4,8% τα καθαρά έσοδα από τόκους και τις καθαρές προμήθειες πάνω από το όριο των 800 εκατομμυρίων ευρώ.

Σουηδία
Η σουηδική κυβέρνηση ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2022 έναν «φόρο κινδύνου» για ιδρύματα με υποχρεώσεις που συνδέονται με σουηδικές δραστηριότητες άνω των 150 δισεκατομμυρίων σουηδικών κορωνών (14,1 δισεκατομμύρια δολάρια). Ο φόρος, όπως ανακοινώθηκε, θα ενισχύσει τα δημόσια οικονομικά και θα δημιουργήσει χώρο για την κάλυψη του κόστους που θα μπορούσε να προκαλέσει μια οικονομική κρίση. Ο φόρος ανήλθε στο 0,05% των υποχρεώσεων το 2022 και αυξήθηκε στο 0,06% το 2023. Με την επιβολή του αναμένεται να συγκεντρωθούν 6 δισεκατομμύρια σουηδικές κορώνες ετησίως.