ΓΡΑΦΕΙ Ο
ΜΑΡΙΟΣ ΑΔΑΜΟΥ

Σε μεγάλες περιπέτειες, οι οποίες ενδεχομένως να πυροδοτήσουν και ντόμινο πολιτικών εξελίξεων, θα εισέλθει το κράτος και κυπριακή οικονομία εάν ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2021 δεν εγκριθεί από τη Βουλή.

Για τον κίνδυνο αυτό προειδοποιεί και η Υπηρεσία Κοινοβουλευτικών Επιτροπών σε σημείωμά της το οποίο ετοίμασε και απεστάλη ήδη στα κοινοβουλευτικά κόμματα.

Η Brief εξασφάλισε και παρουσιάζει το 16σελιδο εσωτερικό σημείωμα της Βουλής, το οποίο καταγράφει επακριβώς τα βήματα τι γίνεται σε περίπτωση που καταψηφιστεί ο προϋπολογισμός, τις διαδικασίες και όσα θα ακολουθήσουν.

>>> Διαβάστε ακόμη: Προϋπολογισμός: Δεν επηρεάζονται μισθοί και συντάξεις για 2 μήνες <<<

Τι θα συμβεί εάν καταψηφιστούν προϋπολογισμός και δωδεκατημόρια
Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στο εσωτερικό σημείωμα της Βουλής, σε περίπτωση μη ψήφισης του κρατικού προϋπολογισμού από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, ταυτόχρονα δε μη έγκρισης δωδεκατημορίου για τον μήνα Ιανουάριο του 2021, τον Ιανουάριο του 2021 θα είναι δυνατές μόνο οι προβλεπόμενες στο Άρθρο 166 του Συντάγματος πληρωμές, ήτοι πληρωμές από τον λογαριασμό του Πάγιου Ταμείου για σκοπούς για τους οποίους δεν είναι αναγκαία συνταγματικά η έγκριση της Βουλής των Αντιπροσώπων βάσει του Άρθρου 166 του Συντάγματος. 

Οι σκοποί για τους οποίους θα γίνονται τέτοιες πληρωμές αφορούν:

1/ Συντάξεις δημοσίων υπαλλήλων και συντάξεις πρώην Βουλευτών και πρώην αξιωματούχων.

2/ Χορηγήματα για τα οποία είναι υπόχρεη η Δημοκρατία, δηλαδή συνεισφορές σε διεθνείς οργανισμούς (ΟΗΕ, 11.0, Ευρωπαϊκή Ένωση κ.ά.).

3/ Αντιμισθία του Προέδρου της Δημοκρατίας, των Δικαστών του Ανωτάτου Δικαστηρίου, του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας και του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, του Γενικού Ελεγκτή και του Βοηθού Γενικού Ελεγκτή.

4/ Κάθε οφειλής από χρέη για τα οποία είναι υπόχρεη η Δημοκρατία, ήτοι για δανειακές υποχρεώσεις (εσωτερικός και εξωτερικός δανεισμός) περιλαμβανομένων τόκων, παρακρατήσεων προς δημιουργία εξοφλητικών αποθεμάτων, εξοφλήσεων χρεωλυσίων του δημοσίου χρέους, δαπάνες σχετικές με τη σύναψη δανείων με εγγύηση του Παγίου Ταμείου και εξόφληση του δημιουργούμενου από τέτοιο υπό σύναψη δάνειο χρέους.

5/ Υποχρεώσεις της Δημοκρατίας βάσει δικαστικών αποφάσεων ή δικαστικών διαταγμάτων εναντίον της Δημοκρατίας.

Όπως γίνεται αντιληπτό, τονίζεται, «σε περίπτωση μη έγκρισης του κρατικού προϋπολογισμού για το έτος 2021, θα προκληθεί μείζων πολιτειακή κρίση με απρόβλεπτες συνέπειες σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής και οικονομικής ζωής του τόπου και μάλιστα εν μέσω συνθηκών πανδημίας».

>>> Ροή Ειδήσεων Brief – Επιλεγμένο περιεχόμενο <<<

Συναφώς, αναφέρεται, ότι σε περίπτωση καταψήφισης του κρατικού προϋπολογισμού από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, θα επέλθουν τα ακόλουθα αποτελέσματα: 

1/ Δεν θα καταβάλλονται οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων περιλαμβανομένων των μισθών του κυβερνητικού ωρομίσθιου προσωπικού.

2/ Δεν θα είναι δυνατή η κάλυψη των λειτουργικών δαπανών, ήτοι δαπανών για ηλεκτρική ενέργεια, υδατοπρομήθεια, ιατρικές προμήθειες, τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες, φάρμακα, για τη λειτουργία των διπλωματικών αποστολών στο εξωτερικό, για καύσιμα, αναλώσιμα της κυβερνητικής μηχανής, συμβατικές υποχρεώσεις, εκστρατείες διαφώτισης, αμυντικές δαπάνες, για τον στρατό και άλλα συναφή.

3/ Θα ανασταλεί η έναρξη υλοποίησης προγραμματισθέντων νέων αναπτυξιακών έργων, όπως και η εκτέλεση των υπό κατασκευή αναπτυξιακών έργων, με αλυσιδωτές επιπτώσεις επί του ιδιωτικού τομέα για τις περιπτώσεις που υπάρχουν συμβόλαια εργολαβίας και υπεργολαβίας.

4/ Δεν θα καταβληθεί η κρατική χορηγία προς τους ημικρατικούς οργανισμούς, τις αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης, τα συμβούλια, τις επιτροπές ή οργανώσεις λ.χ. Αντικαρκινικός Σύνδεσμος, Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής, Ερυθρός Σταυρός κ.ά., περιλαμβανομένης της χορηγίας προς τα πολιτικά κόμματα και της χορηγίας για σκοπούς κρατικής χορηγίας προς τον Εφημέριο Κλήρο (της υπαίθρου).

Από τα πιο πάνω, τονίζεται περαιτέρω στο σημείωμα, «καθίσταται σαφές ότι σε περίπτωση μη έγκρισης του κρατικού προϋπολογισμού, το κράτος ουσιαστικά θα παραλύσει, καθ' ήν στιγμή πέραν του δημοσίου τομέα θα επηρεασθεί άμεσα και o ευρύτερος δημόσιος τομέας αλλά και άλλοι οργανισμοί δημοσίου δικαίου που λαμβάνουν κρατική χορηγία, όπως λ.χ. τα κρατικά πανεπιστήμια, τα οποία δεν θα μπορούν να καλύψουν τους μισθούς και τις λειτουργικές τους δαπάνες».

Η πρόκληση μίας τέτοιας κατάστασης, επισημαίνεται, θα μπορούσε αβίαστα να λεχθεί ότι ισοδυναμεί με κατάλυση του κράτους, καθότι εφόσον o Πρόεδρος της Δημοκρατίας οδηγηθεί σε παραίτηση με σκοπό τις πρόωρες εκλογές, συνταγματικά θα υπάρξει κενό εξουσίας. 

«Η ίδια η Βουλή των Αντιπροσώπων ως η δεύτερη εξουσία, εκτός του ότι θεσμικά/συνταγματικά δεν δύναται να αναπληρώσει το κενό εξουσίας, δεν απολαμβάνει ούτε της δυνατότητας αυθύπαρκτης λειτουργίας της. Παρότι σύμφωνα με το Άρθρο 167 του Συντάγματος ο προϋπολογισμός της Βουλής έχει ήδη εγκριθεί με Απόφαση του σώματος που λήφθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 2020 και απεστάλη ήδη στο Κυβερνητικό Τυπογραφείο προς δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, ο εν λόγω προϋπολογισμός θα καταστεί κατά πάντα εκτελεστός μόνο αφότου καταχωρισθεί αυτούσιος στον κρατικό προϋπολογισμό και μόνο μετά τη δημοσίευση του κρατικού προϋπολογισμού στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, δεδομένου πάντοτε ότι ο τελευταίος θα έχει ψηφισθεί από τη Βουλή των Αντιπροσώπων στο σύνολό του», τονίζεται περαιτέρω.

>>> Οι οικονομικές εξελίξεις σήμερα <<<

Η διέξοδος
Πέραν των πιο πάνω, στις καταληκτικές παρατηρήσεις της η Υπηρεσία Κοινοβουλευτικών Επιτροπών, τονίζει πως «σε περίπτωση καταψήφισης του κρατικού προϋπολογισμού, το κράτος ουσιαστικά θα παραλύσει».

Σε περίπτωση τέτοιας εξέλιξης και της δεδομένης πίεσης που θα ασκηθεί στους θεσμούς, προστίθεται, «o Πρόεδρος της Δημοκρατίας και κατ' επέκταση το Υπουργικό Συμβούλιο το οποίο έχει το κατάλοιπο της εκτελεστικής εξουσίας θα οδηγηθούν σε παραίτηση, οπότε αδιαμφισβήτητα θα υπάρξει κενό εξουσίας με ό,τι αυτό συνεπάγεται, δεδομένης της ανυπαρξίας συνταγματικής πρόνοιας ως απότοκο του προεδρικού συστήματος που διέπει την κυπριακή πολιτεία για αναπλήρωση του κενού για όσο χρόνο κρίνεται αναγκαίο προς προκήρυξη εκλογών».

Από την άλλη, τονίζεται, «σε περίπτωση καταψήφισης του προϋπολογισμού, η οποία τελικά δεν οδηγήσει σε παραίτηση του Προέδρου της Δημοκρατίας, είναι δυνατόν στη βάση του νομικού αξιώματος ότι η σωτηρία της πατρίδας είναι ο υπέρτατος νόμος (salus popu/i suprema lex esto), η οποία αποτέλεσε και τη βάση της επίλυσης των αδιεξόδων που η Κυπριακή Δημοκρατία αντιμετώπισε στην πορεία της, να γίνει επίκληση από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας του δικαίου της ανάγκης ως ‘γενικής συνταγματικής αρχής’. Τούτο ως γνωστό συνέβη το 1961, όταν λόγω της συνεχισθείσας επί μακρόν αδυναμίας ψήφισης των αναγκαίων φορολογικών νόμων σύμφωνα με τα προβλεπόμενα, ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπος Μακάριος προ του κινδύνου παράλυσης του κράτους, εξέδωσε ‘διαταγή’ προς όλες τις αρχές για τη συνέχιση επιβολής και είσπραξης φόρων και τελών, ως εάν οι σχετικοί νόμοι να ίσχυαν», αναφέρεται ακόμη. 

«Παρότι όπως σχετικά αναφέρεται ‘.. δεν γινόταν ακόμη ρητή αναφορά στο δίκαιο της ανάγκης, στις αρχές του οποίου θα στηριζόταν η λειτουργία της Κυπριακής Δημοκρατίας μετά το 1964, είναι εμφανές ότι το κείμενο του Μακαρίου διέπεται από τη γενικότερη φιλοσοφία της αναγνώρισης της ανάγκης ως γενικής συνταγματικής αρχής’», προστίθεται.

Τονίζεται, ακόμη, ότι, «ούτε η ψήφιση μέρους του κρατικού προϋπολογισμού, ήτοι των κοινωνικών παροχών και των δαπανών αμυντικής θωράκισης προσφέρει θεραπεία και/ή δυνατότητα συνέχισης της απρόσκοπτης λειτουργίας του κράτους. Σε τέτοια περίπτωση, τα πράγματα θα περιπλέκοντο έτι περαιτέρω, αφού θα υπήρχε σε ισχύ ένας κρατικός προϋπολογισμός για το οικονομικό έτος 2021, χωρίς όμως τις αναγκαίες πιστώσεις προς επιτέλεση από το Υπουργικό Συμβούλιο το οποίο ασκεί την εκτελεστική εξουσία των σκοπών του Άρθρου 54 του Συντάγματος».

Επιπρόσθετα, αναφέρεται ότι «δεν διαφαίνεται στην περίπτωση ψήφισης προϋπολογισμού με εκτεταμένες περικοπές οποιαδήποτε συνταγματική διέξοδος λ.χ. με την έγκριση σε μεταγενέστερο χρόνο και εφόσον επιτευχθούν οι αναγκαίες πολιτικές συγκλίσεις προς εξασφάλιση πλειοψηφίας νέου κρατικού προϋπολογισμού, κατ' επίκλησιν του Κανονισμού 29 της Βουλής, σύμφωνα με τον οποία πάσα απόπειρα επανεξετάσεως οιουδήποτε ειδικού έματος επί του οποίου αποφάνθη η Βουλή διαρκούσης της τρεχούσης συνόδου θεωρείται εκτός τάξεως, εκτός εάν νέα στοιχεία ή συνθήκες δικαιολογούσι τούτο».

Μία τέτοια προοπτική, τονίζεται, «αφενός θα προσέκρουε σε ένσταση εκ μέρους των πολιτικών κομμάτων και/ή μεμονωμένων Βουλευτών που αρχικά είχαν καταψηφίσει τον κρατικό προϋπολογισμό στο σύνολό του, ενώ περαιτέρω θα καθιστούσε αναγκαία την απόσυρση του ήδη ισχύοντος και περικοπέντος προϋπολογισμού, γεγονός ανεπίτρεπτο συνταγματικά αφού ο σχετικός νόμος θα ισχύει ήδη. Έτι περαιτέρω, η όλη διαδικασία θα ήταν εκτός συνταγματικής τάξεως, εάν ελάμβανε χώραν μετά την εξάντληση των δύο δωδεκατημορίων, ήτοι τον Μάρτιο του 2021, αφού τα μέλη της Βουλής θα εκαλούντο ή θα αποφάσιζαν να ενεργήσουν παρά τις διατάξεις του Άρθρου 69 του Συντάγματος και της δοθείσας υπ' αυτών διαβεβαιώσεως».

«Η μόνη ενδεχομένως διέξοδος που παρέχεται είναι η κατάθεση στη Βουλή συμπληρωματικού προϋπολογισμού μετά την ψήφιση του περικοπέντος κρατικού προϋπολογισμού, πράξη η οποία πλέον διέπεται από τις διατάξεις του περί Δημοσιονομικής Ευθύνης και του Δημοσιονομικού Πλαισίου Νόμου [Αρ. Νόμου 20(Ι) του 2014] που αποτελεί υπερεθνικό ευρωπαϊκό δίκαιο. Σύμφωνα με το άρθρο 65 αυτού το οποίο προβλέπει στο εδάφιο (2) αυτού ότι παρότι νομοσχέδια συμπληρωματικού ή/και τροποποιητικού προϋπολογισμού υποβάλλονται στη Βουλή για ψήφιση μόνο μετά τη 15η Ιουνίου του τρέχοντος οικονομικού έτους, εφόσον υφίστανται ειδικές περιστάσεις ο Υπουργός Οικονομικών με την έγκριση του Υπουργικού Συμβουλίου δύναται να υποβάλει συμπληρωματικό προϋπολογισμό. Παρά ταύτα ως 'ειδική περίσταση' ορίζεται το ασυνήθιστο γεγονός, το οποίο εκφεύγει του ελέγχου της Δημοκρατίας και/ή το οποίο έχει σημαντικές επιπτώσεις στη δημοσιονομική κατάσταση της Γενικής Κυβέρνησης ή την περίοδο σοβαρής οικονομικής ύφεσης, όπως αυτή ερμηνεύεται από το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης», εξηγεί περαιτέρω η Υπηρεσία.

>>> Ροή Ειδήσεων Brief – Επιλεγμένο περιεχόμενο <<<

«Συνάγεται, λοιπόν, ότι πρέπει σε πολιτικό επίπεδο να αναληφθούν όλες οι αναγκαίες ενέργειες προς εξάντληση όλων των δυνατών περιθωρίων, ώστε να επιτευχθεί λύση προς το συμφέρον της κυπριακής πολιτείας, όπως σχετικά αναφέρει ο μ. Κρ. Τορναρίτης στην ως άνω αναφερόμενη γνωμάτευση, καθότι όπως τονίζει το κράτος δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς προϋπολογισμό, επισημαίνοντας ότι διαμάχες για το Σύνταγμα δεν επιλύονται κατ' ανάγκη (ακόμη και ως τελική επιλογή) στα δικαστήρια», καταλήγει η Υπηρεσία Κοινοβουλευτικών Επιτροπών στο σημείωμά της.

Αναλυτικά το 16σελιδο σημείωμα, μαζί με την γνωμάτευση του πρώην Γενικού Εισαγγελέα μ. Κρ. Τορναρίτη: