ΓΡΑΦΕΙ Η
ΞΕΝΙΑ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ

Απαντήσεις σε μία σειρά από καίρια ερωτήματα των νέων γονέων, ή ακόμη και αυτών που θέλουν να μεγαλώσουν την οικογένεια τους που σχετίζονται με τα επιδόματα που δικαιούνται και πώς μπορούν να καταστούν δικαιούχοι αυτών, επιχειρεί να παρουσιάσει παρακάτω η Brief.

Επίδομα τοκετού, άδεια μητρότητας/πατρότητας, γονική άδεια, προίκα μωρού, βοηθήματα για υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και όλα όσα χρειάζεται να ξέρουν οι γονείς

Ας δούμε παρακάτω τι δικαιούνται σήμερα οι γονείς που αποκτούν ένα νέο μέλος στην οικογένεια:

• ΒΟΗΘΗΜΑ ΤΟΚΕΤΟΥ

Πρόκειται για ένα εφάπαξ ποσό το οποίο είναι ίδιο για όλες τις γυναίκες που έχουν δικαίωμα είτε εκείνες είτε ο συζυγός τους και το οποίο καταβάλλεται στη μητέρα. Δικαίωμα έχει η μητέρα εφόσον ένας από τους δυο γονείς πληροί τις ασφαλιστικές προυποθέσεις. (Δείτε επεξήγηση εδώ). 

Οι προϋποθέσεις για την πληρωμή του βοηθήματος τοκετού είναι:

• να έγινε ο τοκετός. Το βοήθημα τοκετού πληρώνεται για τη γέννηση ζωντανού παιδιού, ή παιδιού που γεννιέται νεκρό ύστερα από κύηση 28 τουλάχιστον εβδομάδων, και
• κατά την ημερομηνία του τοκετού η ίδια ή ο σύζυγος της:
α. να έχει πραγματική βασική ασφάλιση ίση τουλάχιστον με το 0,50 της ασφαλιστικής
μονάδας και να έχουν παρέλθει τουλάχιστον είκοσι έξι (26) εβδομάδες από την εβδομάδα έναρξης της ασφάλισής του/της, και
β. να έχει πραγματική ή εξομοιούμενη ασφάλιση ίση τουλάχιστον με το 0,39 της ασφαλιστικής μονάδας μέσα στο σχετικό έτος εισφορών.

Το ποσό του βοηθήματος

Το ποσό του βοηθήματος τοκετού καταβάλλεται υπό μορφή εφάπαξ ποσού και ισούται με 6% του ετήσιου ποσού των βασικών ασφαλιστέων αποδοχών. Το βοήθημα τοκετού αναθεωρείται κάθε Ιανουάριο.

Η Διαδικασία αίτησης

Για να πληρωθεί το βοήθημα τοκετού, η μητέρα πρέπει να υποβάλει αίτηση πάνω σε ειδικό έντυπο που μπορεί να εξασφαλίσει από οποιοδήποτε Επαρχιακό Γραφείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων ή από Κέντρο Εξυπηρέτησης του Πολίτη ή μέσω του διαδικτύου. Η αίτηση πρέπει να συνοδεύεται από πρωτότυπο πιστοποιητικό γέννησης του παιδιού, και στην περίπτωση που η αιτήτρια υποβάλει την αίτηση με βάση την ασφάλιση του συζύγου της, να συνοδεύεται και από το πρωτότυπο πιστοποιητικό γάμου, και να παραδίδεται σε οποιοδήποτε Γραφείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων ή σε Κέντρο Εξυπηρέτησης του Πολίτη.

Η αίτηση για βοήθημα τοκετού πρέπει να υποβληθεί εντός δώδεκα μηνών από την ημέρα του τοκετού. Αν η αίτηση υποβληθεί μετά από τους δώδεκα μήνες, τότε το βοήθημα τοκετού δεν καταβάλλεται.

• ΠΡΟΙΚΑ ΤΟΥ ΜΩΡΟΥ

Το έργο «Προίκα του μωρού» έχει προκηρυχθεί στις 8/12/2017 και ξεκίνησε να εφαρμόζεται αναδρομικά από την 1η/1/2017 και θα συνεχίσει να εφαρμόζεται μέχρι την 31/12/2023.

Ποιός δικαιούται να αιτηθεί την προίκα του μωρού

Δικαιούχοι είναι οικογένειες με παιδί ή παιδιά που γεννήθηκαν μετά την 1ην Ιανουαρίου 2017 και οι οποίοι είναι δικαιούχοι Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος ή Λήπτες Δημόσιου Βοηθήματος ή που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα προβλήματα βάσει σχετικής έκθεσης αρμόδιου κοινωνικού λειτουργού.

Τι περιλαμβάνει

Το πακέτο της Προίκας του Μωρού περιλαμβάνει βασικά καταναλωτικά αγαθά, όπως εξοπλισμό, λευκά είδη, βρεφικές πάνες και είδη προσωπικής υγιεινής και φροντίδας για μωρά, συνολικής αξίας €1.649.

Όλες οι πληροφορίες για το εν λόγω σχέδιο ΕΔΩ 

• ΕΠΙΔΟΜΑ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ

Δικαιούχοι

Σήμερα μία έγκυος εργαζόμενη στην Κύπρο δικαιούται άδεια μητρότητας 18 συνεχόμενων εβδομάδων. Από αυτή την άδεια, οι 11 εβδομάδες θεωρούνται υποχρεωτική άδεια -δύο εβδομάδες πριν από την εβδομάδα του αναμενόμενου τοκετού, η εβδομάδα του τοκετού και οκτώ εβδομάδες μετά την εβδομάδα του τοκετού. 

Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις όπου για λόγους υγείας του βρέφους (νοσοκομειακή περίθαλψη), σε μια νέα μητέρα μπορεί να χορηγηθεί μια επιπλέον εβδομάδα άδειας μητρότητας για κάθε 21 ημέρες νοσηλείας υπό την προϋπόθεση ότι η συνολική πρόσθετη άδεια δεν υπερβαίνει τις 6 εβδομάδες.

Ακόμη, αυτό που αλλάζει από φέτος είναι η επέκταση της άδειας μητρότητας από το δεύτερό παιδί. Συγκεκριμένα με τους νόμους που ψηφίστηκαν η άδεια μητρότητας αυξάνεται από 18 σε 22 εβδομάδες για το δεύτερο παιδί και σε 26 εβδομάδες από το τρίτο παιδί και για όλα τα παιδιά που θα ακολουθήσουν. Η αύξηση της άδειας μητρότητας αφορά όλες τις περιπτώσεις απόκτησης παιδιού με τοκετό, υιοθεσία ή μέσω παρένθετης μητέρας.
 
Παρένθετη μητέρα
Στην περίπτωση που η αναθέτουσα κατά νόμο μητέρα η οποία χρησιμοποιεί παρένθετη μητέρα για να αποκτήσει παιδί, δικαιούται επίσης άδεια μητρότητας 18 συνεχών εβδομάδων εφόσον προσκομίσει στον εργοδότη μια δικαστική εντολή με την οποία ορίζεται ότι πρόκειται να αποκτήσει παιδί μέσω παρένθετης μητέρας και ιατρικό πιστοποιητικό με το οποίο θα δηλώνεται η ημερομηνία έναρξης της κύησης.

Πέραν της κατά νόμου μητέρας, όμως, σε αυτή την περίπτωση άδεια μητρότητας δικαιούται και η παρένθετη μητέρα. Ειδικότερα και σύμφωνα με την νομοθεσία, όπως αυτή τροποποιήθηκε κατά καιρούς, μία παρένθετη μητέρα έχει το δικαίωμα άδειας μητρότητας 14 συνεχών εβδομάδων εκ των οποίων οι δύο θα πρέπει να λαμβάνονται πριν από τον τοκετό. Σε περίπτωση τοκετού πριν από την προβλεπόμενη εβδομάδα, το υπόλοιπο της άδειας παρέχεται μετά τον τοκετό προκειμένου να συμπληρωθεί η περίοδος των 14 εβδομάδων.

• Το ποσό του επιδόματος

Σε ότι αφορά το επίδομα μητρότητας, ο Περί Προστασίας της Μητρότητας Νόμος παραπέμπει στη νομοθεσία των Κοινωνικών Ασφαλίσεων εφόσον πληρεί τις προϋποθέσεις εισφορών και άλλες προϋποθέσεις.

Πιο συγκεκριμένα, ορίζει ότι το επίδομα μητρότητας ισούται με το 72% του εβδομαδιαίου μέσου όρου των βασικών ασφαλιστικών αποδοχών των ασφαλισμένων γυναικών κατά το προηγούμενο «σχετικό έτος εισφορών» (Δείτε επεξήγηση εδώ). Το εβδομαδιαίο ποσό του βασικού επιδόματος αυξάνεται στο 80% εάν η μητέρα έχει ένα προστατευόμενο μέλος, 90% αν έχει δύο προστατευόμενα μέλη και 100% εάν έχει τρία προστατευόμενα μέλη. 

Επισημαίνεται ότι, η άδεια μητρότητας αυξάνεται κατά 4 εβδομάδες πληρωμής για κάθε επιπλέον παιδί: επομένως η άδεια μητρότητας είναι 18 εβδομάδες για ένα παιδί, 22 εβδομάδες για δίδυμα, 26 εβδομάδες για τρίδυμα και ούτω καθεξής. Επιπρόσθετα, εάν η αιτήτρια είναι η προστάτιδα της οικογένειας, το ποσό αυξάνεται ανάλογα με τον αριθμό των εξαρτωμένων. 

Σε επιχειρήσεις όπου λειτουργούν συλλογικές συμβάσεις καλείται με συγκεκριμένο άρθρο της σύμβασης ο εργοδότης να συμπληρώσει το επίδομα έτσι που η εργαζόμενη να παίρνει το 100% του τελευταίου μισθού της.

• ΕΠΙΔΟΜΑ ΠΑΤΡΟΤΗΤΑΣ

Δικαιούχοι

Δικαιούχοι 2 εβδομάδων επιδόματος πατρότητας είναι οι ασφαλισμένοι σύζυγοι που βρίσκονται με άδεια πατρότητας, πληρούν τις ασφαλιστικές προϋποθέσεις και δεν λαμβάνουν πλήρεις απολαβές από τον εργοδότη.
Επίσης, άλλη προϋπόθεση είναι να έχουν σχέση γάμου, πολιτικού ή θρησκευτικού, ή σύμφωνο συμβίωσης.

• Το ποσό του επιδόματος

Το επίδομα ισούται με το 72% του μέσου όρου των βασικών ασφαλιστικών αποδοχών του κατά το «σχετικό έτος εισφορών».(Σχετικό έτος εισφορών: Δείτε επεξήγηση εδώ). 

• Πότε λαμβάνει ο πατέρας το επίδομα

Η περίοδος μέσα στην οποία μπορεί να λάβει αιτητής το επίδομα, αρχίζει την εβδομάδα του τοκετού και λήγει μετά την παρέλευση 16 εβδομάδων. Για σκοπούς υπολογισμού του επιδόματος, και εβδομάδα θεωρείται η εβδομάδα που αρχίζει Δευτέρα και λήγει Κυριακή. (Δηλαδή αν ο τοκετός γίνει ημέρα Τετάρτη, ο υπολογισμός θα αρχίσει από την προηγούμενη Δευτέρα. Αν ο τοκετός γίνει την Κυριακή τότε και πάλι ο υπολογισμός θα γίνει από την προηγούμενη Δευτέρα κτλ).  

Σε περιπτώσεις πολλαπλής κύησης ή/και νοσηλείας του βρέφους λόγω πρόωρου τοκετού η περίοδος μέσα στην οποία μπορεί να λάβει την άδεια και το επίδομα πατρότητας επεκτείνεται ανάλογα και μπορεί να ληφθεί καθόλη την περίοδο που διαρκεί η άδεια μητρότητας. 

Οι αιτήσεις

Αίτηση για την καταβολή του επιδόματος μητρότητας ή πατρότητας κατατίθεται στις Υπηρεσίες Κοινωνικών Ασφαλίσεων ή στα Κέντρα Εξυπηρέτησης του Πολίτη (ΚΕΠ) από την ημέρα που αρχίζει η άδεια μητρότητας ή πατρότητας. 

• ΓΟΝΙΚΗ ΑΔΕΙΑ

Η γονική άδεια είναι άδεια χωρίς απολαβές με σκοπό τη φροντίδα και ανατροφή του παιδιού . 

• Έχει συνολική διάρκεια 18 εβδομάδες για κάθε παιδί (ασχέτως διδύμων, τριδύμων)και αφορά τη φροντίδα και ανατροφή του παιδιού. Σε περίπτωση χήρου γονέα η διάρκεια αυξάνεται σε 23 εβδομάδες.
• Μόνο εργαζόμενος που έχει συμπληρώσει συνεχή απασχόληση 6 μηνών στον ίδιο εργοδότη την δικαιούται.
• Ελάχιστη διάρκεια 1 εβδομάδα και μέγιστη 5 εβδομάδες ανά έτος. Για οικογένεια με 3 παιδιά και πάνω μέχρι επεκτείνεται σε 7 εβδομάδες. Με τη σύμφωνη γνώμη του εργοδότη η μέγιστη άδεια μπορεί να είναι μεγαλύτερη.
• Παρέχεται, υπό προϋποθέσεις, η δυνατότητα μεταβίβασης δύο εβδομάδων γονικής άδειας από τον ένα γονέα στον άλλο (και όχι μόνο από τον πατέρα στη μητέρα). 
• Αυξάνεται το ύψος της χρηματικής ποινής σε περίπτωση καταδίκης εργοδότη από 3417 ευρώ που ίσχυε προηγουμένως, σε 7500 ευρώ.

Τι άλλο πρέπει να γνωρίζετε για να αιτηθείτε τη γονική άδεια:

Δικαίωμα αίτησεις έχουν οι φυσικοί γονείς συγκεκριμένα:
Μητέρα: με τη λήξη της άδειας μητρότητας μέχρι και το 8ο έτος ηλικίας.
Πατέρας: με τη γέννηση του παιδιού μέχρι το 8ο έτος ηλικίας.

Δικαίωμα αίτησεις έχουν, επίσης, οι θετοί γονείς:

Μητέρα: με τη λήξη της άδειας μητρότητας και σε διάστημα 8 ετών από την ημερομηνία υιοθεσίας, με όριο το 12ο έτος ηλικίας του παιδιού.

Πατέρας: με την υιοθεσία του παιδιού και σε διάστημα 8 ετών από την ημερομηνία υιοθεσίας, με όριο το 12ο έτος ηλικίας.

Πάραυτα, στην περίπτωση παιδιού με αναπηρία η γονική άδεια λαμβάνεται μέχρι το 18ο έτος ηλικίας του παιδιού.

Πάει για σημαντική αλλαγή η γονική άδεια

Αξιζει να σημειωθεί ότι η Γονική Άδεια δεν «προτιμάται» ιδιαιτέρως και αυτό οφείλεται σε ένα χαρακτηριστικό - αδυναμία της. Είναι άδεια  χωρίς απολαβές. Μάλιστα, τα κράτη μέλη της Ε.Ε. σύμφωνα με το Άρθρο 20 της εν λόγω Οδηγίας «Μεταφορά στο εθνικό δίκαιο» πρέπει να συμμορφωθούν με την νέα οδηγία, για να προχωρήσει η  μετ’ απολαβών γονική άδεια, έως τις 2 Αυγούστου 2022.

Για τον σκοπό αυτό, το Υπουργείο Εργασίας  οδεύει προς κατάθεση νομοσχεδίου για τη γονική άδεια, βάσει του οποίου και οι δύο γονείς δικαιούνται δύο μήνες πληρωμένης γονικής άδειας. 

• ΕΠΙΔΟΜΑ ΤΕΚΝΟΥ: ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΙ

Το επίδομα τέκνου, σύμφωνα με όσα αναφέρεται στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Εργασίας, παραχωρείται στις οικογένειες που έχουν τη νόμιμη και συνεχή διαμονή τους στις περιοχές όπου η Δημοκρατία ασκεί αποτελεσματικό έλεγχο, τουλάχιστον κατά τα τελευταία πέντε χρόνια που προηγούνται της υποβολής της αίτησης. Σημειώνεται ότι, στις περιπτώσεις αιτητών οι οποίοι εμπίπτουν στις πρόνοιες του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 883/2004 η περίοδος διαμονής σε Κράτος Μέλος της ΕΕ συνυπολογίζεται με την περίοδο διαμονής στην Κυπριακή Δημοκρατία.

1.    Δικαίωμα σε επίδομα τέκνου έχει η οικογένεια της οποίας το ετήσιο ακαθάριστο οικογενειακό εισόδημα δεν υπερβαίνει:

(α) τις €49.000 για οικογένειες με ένα (1) εξαρτώμενο τέκνο,
(β) τις €59.000 για οικογένειες με δύο (2) εξαρτώμενα τέκνα,
(γ) τις €59.000 αυξανόμενες κατά €5.000 για κάθε εξαρτώμενο τέκνο για οικογένειες με περισσότερα από δύο εξαρτώμενα τέκνα.

Για παράδειγμα οικογένεια με τέσσερα (4) εξαρτώμενα τέκνα δικαιούται επίδομα τέκνου αν το ετήσιο ακαθάριστο οικογενειακό εισόδημά της δεν υπερβαίνει τις €69.000.

2.    Δικαίωμα σε επίδομα μονογονεϊκής οικογένειας έχει οικογένεια της οποίας το ετήσιο ακαθάριστο οικογενειακό εισόδημα δεν υπερβαίνει τις €49.000.

3.    Για τον υπολογισμό του ετήσιου οικογενειακού εισοδήματος λαμβάνεται υπόψη το ακαθάριστο εισόδημα που αποκτήθηκε κατά το ημερολογιακό έτος πριν από το έτος του επιδόματος, από όλα τα μέλη της οικογένειας από εργασία, απασχόληση, συντάξεις, ενοίκια, μερίσματα, τόκους καταθέσεων/χρεογράφων/ομολόγων στην Κύπρο ή/και στο εξωτερικό. Επίσης, λαμβάνεται υπόψη το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, Δημόσιο Βοήθημα που παραχωρείται από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, ή οποιαδήποτε άλλη παροχή που παραχωρείται από οποιαδήποτε Κρατική Υπηρεσία, εκτός από αυτές που εξαιρούνται στην παρούσα αίτηση.

4.    Πέραν του εισοδηματικού κριτηρίου, το επίδομα τέκνου δεν παραχωρείται όταν η συνολική αξία, όπως ορίζεται στο Νόμο, των περιουσιακών στοιχείων της οικογένειας συμπεριλαμβανομένων των ακινήτων, μετοχών, ομολόγων, χρεογράφων και καταθέσεων, υπερβαίνει το €1.200.000. Σημειώνεται, ότι στο συνολικό ποσό της αξίας των περιουσιακών στοιχείων λαμβάνεται υπόψη και η αξία περιουσιακών στοιχείων τα οποία αποξενώθηκαν κατά τους τελευταίους εικοσιτέσσερις (24) μήνες πριν από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης, όπως προνοείται στη Νομοθεσία.

Νοείται ότι οι εν διαστάσει σύζυγοι θεωρούνται ως μέλη της οικογένειας μέχρι και την έκδοση του διαζυγίου.

5.    Το επίδομα τέκνου καταβάλλεται:

(α) στη μητέρα όταν οι γονείς συζούν
(β) στον πατέρα ή τη μητέρα ανάλογα με την περίπτωση όταν αυτοί είναι άγαμοι, χήροι, διαζευγμένοι, για τον αριθμό των τέκνων που ζουν μαζί τους κάτω από την ίδια στέγη
(γ) στον έχοντα την επιμέλεια, όταν και οι δύο γονείς είναι νεκροί ή αγνοούμενοι

6.    Στις οικογένειες με τρία ή περισσότερα τέκνα, το Επίδομα Τέκνου (ΕΤ) καταβάλλεται σε μηνιαία βάση, ενώ στις οικογένειες με ένα ή δύο τέκνα, το Επίδομα Τέκνου καταβάλλεται σε ετήσια βάση. Στις μονογονεϊκές οικογένειες, το Επίδομα Μονογονεϊκής Οικογένειας (ΕΜΟ) καταβάλλεται σε μηνιαία βάση.

7.    Τονίζεται ότι κάθε πρόσωπο στο οποίο καταβάλλεται το επίδομα τέκνου και/ή το επίδομα μονογονεϊκής οικογένειας, υποχρεούται να γνωστοποιεί στην Υπηρεσία Διαχείρισης Επιδομάτων Πρόνοιας (ΥΔΕΠ) οποιαδήποτε αλλαγή της κατάστασης της οικογένειας ή των συνθηκών και στοιχείων που επηρεάζουν το δικαίωμά του σε καταβολή του επιδόματος μέσα σ’ ένα μήνα από την αλλαγή, συμπληρώνοντας το σχετικό έντυπο αλλαγών.

Το ύψος του επιδόματος τέκνου και του επιδόματος μονογονεϊκής οικογένειας αναλύεται στους επόμενους Πίνακες

Σημειώνεται ότι τα ποσά του επιδόματος θα αναπροσαρμόζονται κατά το ποσοστό αύξησης/μείωσης του μέσου όρου της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής (ΑΤΑ).

• ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ (ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗ, ΦΥΛΑΞΗ ΩΑΡΙΩΝ)

Σε σχέση με τη φύλαξη ωαρίων και άλλων σταδίων της διαδικασίας εξωσωματικής, το κράτος επιχορηγεί με 2.000 ευρώ την φύλαξη ωαρίων, 500 ευρώ για την εμβρυομεταφορά και 500 ευρώ για την γονιμοποίηση, ενώ η διαδικασία θα μπορεί να επαναληφθεί μέχρι τέσσερις φορές.

>>> Δείτε περισσότερες λεπτομέρειες για τις αιτήσεις ΕΔΩ