Έχουμε ανάγκη μια οικονομία που στηρίζεται σε γερά θεμέλια και υλοποιεί ένα πολύπλευρο και ισορροπημένο μοντέλο οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης είπε σε ομιλία του στο Οικονομικό Φόρουμ του ΑΚΕΛ, ο Επικεφαλής του Γραφείου Οικονομικών Μελετών του ΑΚΕΛ, Χάρης Πολυκάρπου
Αυτούσια η ομιλία:
Αγαπητοί φίλοι και φίλες,
Επιτρέψετε μου να ξεκινήσω λίγο διαφορετικά τη σημερινή μου παρέμβαση. Αντί προλόγου θέλω δώσω συνέχεια στις αναφορές που έγιναν προηγουμένως για τη θεματολογία του φετινού Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός διαβάζοντας ένα απόσπασμα που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στην Ελλάδα με τίτλο «Κρίση ταυτότητας για τον καπιταλισμό» και αναφέρεται στα συμπεράσματα του Φόρουμ στο Νταβός.
>>> Ροή Ειδήσεων Brief – Επιλεγμένο περιεχόμενο <<<
Αναφέρει το άρθρο τα εξής:
«Το τοπίο έχει μεταμορφωθεί και το καπιταλιστικό σύστημα, μολονότι έχει κατισχύσει οποιουδήποτε οικονομικού μοντέλου, βρίσκεται ξανά σε κρίση έχοντας καταστρέψει το περιβάλλον και έχοντας διευρύνει τις ανισότητες, οδηγώντας τις κοινωνίες στα όρια της απελπισίας. Δεν πρόκειται για ισχυρισμό της Αριστεράς.
Είναι η διαπίστωση των πλέον πειστικών εκπρόσωπων του καπιταλιστικού συστήματος.
Επενδυτές, επιχειρηματίες που κατέφθασαν μέσα στην εβδομάδα στο Νταβός για το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, τράπεζες και κεντρικές τράπεζες ακόμη και η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Το πιστοποίησε και η ατζέντα του φετινού Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ […] αναζητώντας λύσεις για την κλιματική αλλαγή και την ανισότητα.»
Διαβάζοντας τα πιο πάνω δεν μπορώ παρά να υπογραμμίσω δυο βασικές παρατηρήσεις:
Πρώτο, Το γεγονός ότι η Αριστερά διαχρονικά έχει θέσει αυτά τα ζητήματα, χαρακτηρίστηκε και συνεχίζει να χαρακτηρίζεται, ως δογματισμός και αγκύλωση στο παρελθόν. Σήμερα όμως, που τα φαινόμενα είναι τόσο έντονα, ακόμα και «οι πλέον πειστικοί εκπρόσωποι του καπιταλιστικού συστήματος» -για να δανειστώ την έκφραση του άρθρου- αναγκάζονται να προβούν σε αυτές τις παραδοχές.
Δεύτερο, οι οικονομικές ανισότητες και η περιβαλλοντική κρίση αποτελούν σήμερα βασικές προκλήσεις της παγκόσμιας οικονομίας.
Επομένως όταν καλούμαστε να αξιολογήσουμε την πορεία της Κυπριακής οικονομίας, όταν καλούμαστε να θέσουμε το πλαίσιο για την επόμενη δεκαετία δεν μπορούμε παρά να το κάνουμε έχοντας ως κριτήριο την ικανότητα της να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις.
Το να αγνοεί κανείς αυτά τα φαινόμενα, το να υποβαθμίζει τη σημασία τους όταν αξιολογεί την πορεία της οικονομίας, το να τα θεωρεί επουσιώδη και έξω από τα πλαίσια της κυπριακής οικονομίας είναι ανεύθυνο και επικίνδυνο, όχι μόνο για την κοινωνία αλλά για τη βιωσιμότητα της οικονομίας.
Χρειάζεται λοιπόν να δούμε την πορεία της κυπριακής οικονομίας υπό το πρίσμα των οικονομικών ανισοτήτων, της περιβαλλοντικής κρίσης και των τεχνολογικών εξελίξεων. Χρειάζεται να κινηθούμε πέραν από την οπτική οικονομικής μεγέθυνσης και να βάλουμε στους στόχους πολιτικής ζητήματα που αφορούν άμεσα και ευθέως τη καθημερινότητα των σύγχρονων κοινωνιών.
Έχει σημασία η οικονομία να μεγαλώνει, εξίσου σημασία όμως έχει για ποιους μεγαλώνει, πόσο βιώσιμη είναι η πορεία της και πόσο μπορεί να αντιμετωπίσει τις ανάγκες του μέλλοντος.
Είναι για αυτό που η ανάγνωση του σημερινού αφηγήματος περί «success story» στην Κυπριακή οικονομία είναι μυωπική.
>>> Οι οικονομικές εξελίξεις σήμερα <<<
Ο εφησυχασμός ότι η Κυπριακή οικονομία μεγαλώνει και η επιμονή στην ίδια φιλοσοφία των τελευταίων χρόνων είναι λόγος που το υφιστάμενο μοντέλο ανάπτυξης δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τους κινδύνους και τις προκλήσεις των αυξανόμενων οικονομικών ανισοτήτων και της διογκούμενης περιβαλλοντικής κρίσης.
Αυτή εκτίμηση στηρίζεται σε μια σειρά από διαπιστώσεις:
Πρώτη διαπίστωση, ενώ η συνολική παραγωγή βρίσκεται στο ψηλότερο διαχρονικά σημείο με τη σημερινή οικονομική πολιτική τα οφέλη δεν επιμερίζονται στην πλειοψηφία της κοινωνίας. Ένα σημαντικό μέρος των εργαζομένων αλλά και των επιχειρήσεων βρίσκεται σε ανασφάλεια και αβεβαιότητα ένεκα του ψηλού ιδιωτικού χρέους αλλά και των μειωμένων εισοδημάτων.
Δεύτερο, ενώ η οικονομία καταγράφει αυξημένους ρυθμούς συνολικής παραγωγής, η απουσία ολοκληρωμένης αναπτυξιακής στρατηγικής επιδρά αρνητικά στην ποιότητα της ανάπτυξης και δημιουργεί ανησυχίες για τη δυνατότητα το υφιστάμενο μοντέλο να παραμείνει βιώσιμο στο μέλλον.
Ειδικότερα, το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα με την παραχώρηση υπηκοοτήτων έχει δημιουργήσει οφέλη για μια μικρή μερίδα της οικονομίας την ώρα όμως που η κατάχρηση και η ανεξέλεγκτη παραχώρηση υπηκοοτήτων ενέπλεξε την Κύπρο σε υποθέσεις ξεπλύματος χρήματος και άλλων ύποπτων συναλλαγών. Ο διεθνής διασυρμός για την Κύπρο δημιουργεί αρνητικές επιπτώσεις και θέτει εν αμφιβόλω την αύξηση που παρουσίασε ο τομέας των κατασκευών και της ακίνητης περιουσίας το προηγούμενο διάστημα.
Ταυτόχρονα, η ραγδαία μεγέθυνση του τομέα των κατασκευών δημιουργεί ξανά φαινόμενα «φούσκας» με αποτέλεσμα η χώρα να είναι ακόμα πιο ευάλωτη στις διεθνείς εξελίξεις και στους διεθνείς κινδύνους. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο κλάδος των κατασκευών κατέγραψε διπλασιασμό της συνολικής παραγωγής τα τέσσερα τελευταία χρόνια, φαινόμενο αντίστοιχο της αύξησης που καταγράφηκε την περίοδο 2006-2007 όταν και πάλι ο τομέας παρουσίαζε ανάλογα φαινόμενα, με αποτέλεσμα να αποτελέσει ένα από τους παράγοντες που συνέβαλαν στην τραπεζική κρίση που ακολούθησε.
Παράλληλα, οι συνεχείς αυξήσεις στις τιμές των κατοικιών επιδρούν άμεσα στην καθημερινότητα της κοινωνίας, καθιστώντας την απόκτηση κατοικίας ακόμα πιο δύσκολη. Σε συνδυασμό με τους μισθούς που παραμένουν καθηλωμένοι, τα αυξημένα ενοίκια και την υποβάθμιση της στεγαστικής πολιτικής του Κράτους η πρόσβαση σε αξιοπρεπή στέγη εξελίσσεται σε ένα από τα μεγαλύτερα κοινωνικά προβλήματα στην Κύπρο.
Τρίτη διαπίστωση, η διαθρωτική επιδείνωση που έχει συμβεί κατά τη διάρκεια της κρίσης στην εργασία και στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών αλλά και η απουσία ολοκληρωμένης κοινωνικής πολιτικής, έχουν επιδεινώσει σημαντικά το βιοτικό επίπεδο για μια μεγάλη μερίδα της κοινωνίας.
Στην αγορά εργασίας αν και η απασχόληση κατέγραψε άνοδο η αύξηση της παραγωγής δεν συνοδεύτηκε από τη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας αλλά στηρίχθηκε στην διοχέτευση των εργαζομένων σε ευέλικτες μορφές απασχόλησης, αποτυπώνοντας τη διαρθρωτική αλλαγή των όρων εργασίας στην Κύπρο.
Επιπλέον, ενώ το συνολικό επίπεδο της παραγωγής έχει αποκατασταθεί αυτό δεν οδήγησε και στην αντίστοιχη αποκατάσταση των μισθών στην οικονομία. Οι απολαβές συνεχίζουν να διατηρούν τη σημαντική μείωση που κατέγραψαν τα προηγούμενα χρόνια, ιδιαίτερα στον ιδιωτικό τομέα, με αποτέλεσμα ο συσχετισμός μισθών – κερδών στην οικονομία να έχει επηρεαστεί δομικά αλλάζοντας την σχετική κατανομή στο συνολικό ΑΕΠ σημαντικά εις βάρος των μισθών.
Τέταρτη διαπίστωση, η συνολική ανισότητα στην κατανομή του πλούτου στην Κύπρο εξακολουθεί να είναι αυξημένη αφού ο πλούτος συγκεντρώνεται δυσανάλογα στο πλουσιότερο 10% των νοικοκυριών. Το δε ποσοστό των ατόμων που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού συνεχίζει να βρίσκεται σημαντικά πιο πάνω από τα προ κρίσης επίπεδα, παρόλο που η συνολική παραγωγή έχει αποκατασταθεί. Το ψηλότερο επίπεδο οικονομικής παραγωγής δεν οδήγησε αυτόματα και στην αντιμετώπιση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, ως αποτέλεσμα της οικονομικής πολιτικής που εφαρμόστηκε.
Είναι ενδεικτικό ότι οι κοινωνικές παροχές συνεχίζουν να παραμένουν καθηλωμένες τα τελευταία χρόνια, ανεξαρτήτως της πορείας της οικονομίας, με αποτέλεσμα η Κύπρος να βρίσκεται στις τελευταίες χώρες στην Ε.Ε. στις κοινωνικές δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ και ειδικότερα τις δαπάνες κοινωνικής προστασίας.
Πέμπτη διαπίστωση, η αδυναμία υλοποίησης των στόχων που τίθενται για την αναχαίτηση της κλιματική αλλαγής, όπως για παράδειγμα η αποτυχία στους στόχους για παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η προβληματική διαχείριση αποβλήτων υποδηλώνουν την ανεπάρκεια του υφιστάμενου αναπτυξιακού μοντέλου να στραφεί προς μια οικονομία φιλική προς το περιβάλλον που σέβεται και διαχειρίζεται με αειφορεία τους φυσικούς πόρους.
Αγαπητοί φίλοι και φίλες,
Δεν υπήρξαμε ποτέ μια δύναμη που την ενδιαφέρει η ισοπέδωση, ούτε όμως μπορούμε να δεχθούμε το δογματισμό ότι δεν υπάρχουν εναλλακτικές επιλογές στην σημερινή οικονομική πολιτική. Η επίκληση για αλλαγές και μεταρρυθμίσεις στην οικονομία είναι θεμιτή εφόσον συνοδεύεται από την επιδίωξη αυτές οι μεταρρυθμίσεις να εξυπηρετήσουν τον άνθρωπο και τις ανάγκες του. Αλλαγές με το μανδύα του εκσυγχρονισμού που επιβεβαιώνουν την υφιστάμενη νεοφιλελεύθερη οικονομική πολιτική, μια πολιτική που διογκώνει τις εισοδηματικές ανισότητες και συνεχίζει να υποβαθμίζει την εργασία δεν εξυπηρετούν ούτε την οικονομία ούτε την κοινωνία . Σ’ αυτές τις συνθήκες πρώτιστη προτεραιότητα μας παραμένει η συνεχής βελτίωση του βιοτικού επιπέδου για την πλειοψηφία της κοινωνίας, δημιουργώντας συνθήκες αύξησης της παραγωγής και ενίσχυσης του εισοδήματος
Έχουμε ανάγκη μια οικονομία που στηρίζεται σε γερά θεμέλια και υλοποιεί ένα πολύπλευρο και ισορροπημένο μοντέλο οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Έχουμε ανάγκη μια οικονομία που δημιουργεί υποδομές και ευκαιρίες για το μέλλον και δεν κινείται με βραχυπρόθεσμη προοπτική.
Μια οικονομία που αντιμετωπίζει τις οικονομικές ανισότητες και επιδιώκει τη δικαιότερη κατανομή των φορολογικών βαρών µέσω της φορολόγησης του πλούτου, την υιοθέτηση κινήτρων για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την αποτελεσματική αντιμετώπιση των φαινομένων φοροδιαφυγής και διαφθοράς.
Που δημιουργεί ένα αποτελεσματικό και κοινωνικά ευαίσθητο Κράτος, το οποίο να προστατεύει και να στηρίζει τα οικονομικά ασθενέστερα στρώματα της κοινωνίας. Με νοικοκυρεμένα δημόσια οικονομικά που να στηρίζουν τη βιώσιμη ανάπτυξη, την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και την κάλυψη των αναγκών της κοινωνίας. Μια οικονομία που στηρίζει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τους αυτοτελώς εργαζόμενους που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της κυπριακής οικονομίας και ενισχύουν της θέσης τους μέσα από την τεχνολογική αναβάθμιση και την εξασφάλιση της πρόσβασης τους σε προσιτή χρηματοδότηση.
Θέλουμε μια οικονομίας της γνώσης, αυξάνοντας την επένδυση στους τομείς της έρευνας, της καινοτομίας και της τεχνολογίας και προωθώντας το ψηφιακό μετασχηματισμού του κράτους και της οικονομίας.
Ένα μοντέλο ανάπτυξης που ενισχύει τις παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας µε τον καταρτισμό νέας σύγχρονης βιομηχανικής πολιτικής µε στόχο την εξάλειψη των διαρθρωτικών αδυναμιών και τον εκσυγχρονισμό του κυπριακού μεταποιητικού τομέα και ενισχύει επίσης το πρωτογενή τομέα και την ανάπτυξη της αγροτικής οικονομίας.
Και ασφαλώς ένα αναπτυξιακό μοντέλο που διατηρεί τη δυναμική του τομέα των υπηρεσιών με
- Ενίσχυση του ρόλου της Κύπρου ως διεθνές κέντρο παροχής επαγγελματικών και συμβουλευτικών υπηρεσιών καταπολεμώντας τη διαφθορά και ενισχύοντας τη διαφάνεια, και την απόδοση δικαιοσύνης.
- Στήριξης της ανάπτυξης στο τομέα της ναυτιλίας και ενίσχυση τη χώρας µας ως περιφερειακό κέντρο εκπαίδευσης και υγείας.
- Αειφόρο τουριστική ανάπτυξη ικανοποιώντας οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες µε την ταυτόχρονη διατήρηση της πολιτιστικής φυσιογνωμίας και της οικολογικής ισορροπίας.
Στην αρχή της νέας δεκαετίας η Κύπρος έχει ανάγκη ένα εναλλακτικό μοντέλο ανάπτυξης που έχει στο επίκεντρο του τον άνθρωπο και τις ανάγκες του, προσφέροντας στους εργαζόμενους και στις επιχειρήσεις ασφάλεια και αξιοπρέπεια.
Ευχαριστώ πολύ.