ΓΡΑΦΕΙ Ο
ΠΑΝΗΣ ΠΙΕΡΗ
Η Κύπρος έχει ένα από τα υψηλότερα επίπεδα αστικών απορριμμάτων ανά κάτοικο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το μεγαλύτερο μέρος πηγαίνει σε χώρους υγειονομικής ταφής, με λιγότερο από το 20% να ανακυκλώνεται.
Σύμφωνα με την ΕΕ αρκετοί παράγοντες εμποδίζουν τη χώρα να εκπληρώσει τους στόχους της Οδηγίας της ΕΕ για τους ΧΥΤΑ και του Σχεδίου Κυκλικής Οικονομικής Δράσης. Αυτά περιλαμβάνουν την έλλειψη υποδομών και συστημάτων συλλογής για ανακυκλώσιμα και βιοαποδομήσιμα απόβλητα.
Πιο αναλυτικά αυτό οφείλεται σε διαρθρωτικές ανεπάρκειες όπως:
- Έλλειψη υποδομών και συστημάτων συλλογής για ανακυκλώσιμα και βιοαποδομήσιμα απόβλητα.
- Έλλειψη συντονισμού μεταξύ διαφορετικών διοικητικών επιπέδων και ανεπαρκής επιβολή του νόμου σε τοπικό επίπεδο.
- Έλλειψη κινήτρων, όπως οικονομικά μέσα για την πρόληψη της παραγωγής απορριμμάτων και τη βελτίωση της ανακύκλωσης
- Μη αποτελεσματικά προγράμματα εκτεταμένης ευθύνης παραγωγού (EPR) για τις συσκευασίες στην Κύπρο
- Ανεπαρκής παρακολούθηση και επιβολή των δραστηριοτήτων.
Το Τμήμα Περιβάλλοντος του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος της Κύπρου σχεδιάζει να αντιμετωπίσει το ζήτημα με το έργο LIFE-IP CYzero WASTE. Τα μέτρα θα περιλαμβάνουν τη χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων σε 50 αγροτικές, ημιπεριφερειακές και αστικές περιοχές και τη βελτίωση της συλλογής ξηρών ανακυκλώσιμων υλικών, όπως χαρτί και μεταλλικά κουτιά, με τη δημιουργία 20 πράσινων περιπτέρων.
Επτά πόλεις θα αποκτήσουν κέντρα επαναχρησιμοποίησης/επισκευής και ένα δίκτυο καταστημάτων επαναχρησιμοποίησης. Επίσης, θα παρουσιαστούν ορισμένα συστήματα «pay-as-you-through», τα οποία, μαζί με την καθιέρωση φόρου υγειονομικής ταφής, θα πρέπει να ενθαρρύνουν τη στροφή προς μια πιο κυκλική οικονομία.
Ο γενικός στόχος του ολοκληρωμένου έργου LIFE-IP CYzero WASTE (IP) είναι η αντιμετώπιση και εφαρμογή της ενωσιακής και εθνικής νομοθεσίας για τη διαχείριση των αποβλήτων και την κυκλική οικονομία, μέσω της πλήρους εφαρμογής του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων και της Εθνικής Στρατηγικής για την Πρόληψη των Αποβλήτων. Στόχος είναι να αντιμετωπίσει τα κενά που εντοπίστηκαν στην Επισκόπηση Περιβαλλοντικής Εφαρμογής για την Κύπρο (2019) και στην Έκθεση Έγκαιρης Προειδοποίησης για την Κύπρο (2018).
Οι επιμέρους στόχοι του έργου περιλαμβάνουν:
- Εφαρμογή συγκεκριμένων δράσεων διαχείρισης αποβλήτων που θα υποστηρίξουν, θα ενισχύσουν και θα μεγιστοποιήσουν την εφαρμογή της ιεραρχίας των αποβλήτων και τη χωριστή συλλογή των ροών αποβλήτων.
- Ανάπτυξη δράσεων σε στοχευμένους τομείς (πρόληψη απορριμμάτων τροφίμων και αγροαποβλήτων, επαναχρησιμοποίηση/επισκευή, ανακύκλωση, διαχείριση επικίνδυνων οικιακών απορριμμάτων, διαχείριση θαλάσσιων απορριμμάτων, οικονομικά μέσα/κίνητρα) σε πολλές αγροτικές, ημιαγροτικές και αστικές περιοχές.
- Ενίσχυση της χρήσης οικονομικών μέσων για τη στήριξη της κυκλικής οικονομίας και της βιοοικονομίας (εισαγωγή φόρου υγειονομικής ταφής σε συνδυασμό με ταμείο διαχείρισης απορριμμάτων, συστήματα PAYT, τυποποίηση δευτερογενών πρώτων υλών).
- Εισαγωγή θεσμικών αλλαγών με τη δημιουργία μιας διοικητικής δομής (ένας νέος συντονιστικός φορέας διαχείρισης αποβλήτων) που θα εφαρμόσει την εθνική στρατηγική.
- Διάδοση και κοινοποίηση των αποτελεσμάτων του έργου για να καταστεί δυνατή η αναπαραγωγή δράσεων σε άλλες γεωγραφικές περιοχές της Κύπρου.
- Κινητοποίηση εξωτερικών χρηματοδοτικών πόρων.
- Βελτίωση της ευαισθητοποίησης των βασικών ενδιαφερομένων, των αρχών και του ευρύτερου κοινού.
O προϋπολογισμός του έργου είναι 14,785,848 € με την Ευρώπη να δίνει €8,871,508. Επίσης στο γενικό project θα δοθούν άνω των 62 εκατομμυρίων ευρώ σε συμπληρωματική χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το ταμείο Διευκόλυνσης Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ΕΕ και τις επιχορηγήσεις του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου και της Νορβηγίας.
Κάποια από τα αναμενόμενα αποτελέσματα είναι:
- Ξεχωριστή συλλογή βιολογικών αποβλήτων σε 50 αγροτικές, ημιπεριφερειακές και αστικές περιοχές.
- Η χωριστή συλλογή ξηρών ανακυκλώσιμων υλικών βελτιώθηκε σε αγροτικές και ημιαγροτικές περιοχές μέσω της επίδειξης 20 Green Kiosks.
- Σχέδια διαχείρισης οικιακών απορριμμάτων (HHW) που εισήχθησαν με την επίδειξη 4 πλήρως λειτουργικών κινητών μονάδων και 2 κέντρων HHW για να καταστεί δυνατή η συλλογή και διαχείριση του HHW από δήμους και κοινότητες.
- Αυξημένη προσπάθεια για την πρόληψη της σπατάλης τροφίμων και αγροαποβλήτων.
- 20 συστήματα pay-as-you-through (PAYT) που έχουν ως στόχο, μαζί με την εισαγωγή φόρου υγειονομικής ταφής, να διευκολύνουν τη διαδικασία προς ένα μοντέλο κυκλικής οικονομίας.
- Συστήματα συλλογής θαλάσσιων απορριμμάτων που εφαρμόζονται σε αλιευτικά καταφύγια.
- Ενίσχυση της ανάπτυξης ικανοτήτων για την αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων.
- Οργανισμός διαχείρισης αποβλήτων που ιδρύθηκε για να υποστηρίξει την εφαρμογή της εθνικής στρατηγικής
Πολλά από αυτά έπρεπε ήδη να έχουν γίνει. Αργήσαμε αλλά στο χέρι μας είναι να βοηθήσουμε την κυκλική οικονομία να δουλέψει στην Κύπρο. Η Ευρώπη έρχεται αρωγός στην προσπάθεια. Μέσω καινοτόμων μεθόδων μπορούμε να έχουμε μια πιο καθαρή και πιο πράσινη Κύπρο.