Κυκλοφορούν 4 δισεκατoμμύρια ευρώ «μαύρα» στην Κύπρο, στον τομέα της αθέατης παραοικονομίας, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζονται στη νέα μελέτη του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών (ΚΟΕ) του Πανεπιστημίου Κύπρου, την οποία υπογράφουν οι Χριστόφορος Ανδρέου, Έλενα Ανδρέου, Στέφανη Μιχαήλ και ο Γιώγος Συρίχας. 

Με αφορμή τη μελέτη αυτή ο οικονομολόγος κ. Γιώργος Συρίχας, μίλησε στο Business Hour by Brief, εξηγώντας τους λόγους που συμβάλλουν στην ύπαρξη της παραοοικονομίας καθώς και τρόπους αντιμετώπισης της. Ανάμεσα σε άλλα, ο κ. Συρίχας έκανε ειδική αναφορά στις επιπτώσεις που το φαινόμενο της παραοικονομίας επιφέρει όχι μόνο στα δημοσιονομικά του κράτους από τα αδήλωτα εισοδήματα, αλλά και στα ίδια νοικοκυριά. 

Όπως επεσήμανε, στόχος δεν είναι να εξαλειφθεί πλήρως η παραοικονομία, καθώς δεν μπορεί να γίνει, αλλά τουλάχιστον να περιοριστεί σε μονοψήφιους αριθμού όπως σε άλλες προοδευμένες χώρες. Μάλιστα ανέφερε ότι η στροφή σε ηλεκτρονικές συναλλάγές θα μπορούσε να ενισχύσει την προσπάθεια αντιμετώπισης του φαινομένου αυτού.

Αναλυτικά η συνέντευξη του κ. Συρίχα στο ο Business Hour by Brief

Στην ερώτηση τι θεωρείται παραοικονομία, ο κ. Συρίχας, αναφέρθηκε σε συναλλαγές που γίνονται ανεπίσημα και δεν μπορούν να μετρηθούν. Την ίδια ώρα έδωσε δύο απλά παραδείγματα ως εξης: «Οταν κάποιος μας παρέχει υπηρεσίες, οι οποίες γίνουν στη βάση μετρητών και δεν καταγράφονται ή όταν εταιρείες  αποκρύπτουν κάποια εισοδήματα από το Φόρο εισοδήματος».

Σημείωσε ακόμη πως κατά τη μελέτη που διεξήγαγαν για το φαινόμενο αυτό, περιορίστηκαν  σε αυτό που ξεφέυγει ουσιαστικά από τη μέτρηση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος και από τον φόρο εισοδήματος, χωρίς να ασχοληθούν με το πεδίο των παράνομων δρστηριοτήτων.

Γιατί προχωρήσαμε στην εκτίμηση της παραοικονομίας;
Με την πανδημία να έχει καταστροφική επίδραση στις οικονομικές δραστηριότητες, όπως ανέφερε, τα δημόσια οικονομικά βρίσκονται κάτω από τρομερή πίεση καθώς τα κράτη πρέπει να δαπανήσουν πάρα πολλα για να στηρίξουν την υγεία του πληθυσμού. «Πρέπει να έχουμε μεγάλες δαπάνες για να στηρίξουμε εργαζόμενους και επιχειρήσεις και από την άλλη έχουμε μειωμένα έσοδα στις κυβερνήσεις λόγω της μειωμένης οικονομικής δραστηριότητας», σημείωσε.

Πιο συγκεκριμένα, στην Κύπρο το δημοσιονομικό έλλειμα για το 2020 εκτιμάται γύρω στο 5% του ΑΕΠ, σε αντίθεση με προηγούμενες χρονιές όπου υπήρχαν πλεονάσματα, ανέφερε.  Το δημόσιο χρεός θα πλησιάσει το 115-117% του ΑΕΠ.

Συνέπεια των πιο πάνω, πρόσθεσε, «είναι οι κυβερνήσεις πολλών χωρών, όπως και στην Κύπρο θα πρέπει απεγνωσμένα να βρουν πόρους, για να χρηματοδοτήσουν τις αυξημένες δραστηριότητες».

Το δεύτερο στοιχείο που πρέπει να περιγραφεί, είναι ότι η παραοικονομία  από τη φύση της είναι αθέατη, επεσήμανε.  «Δεν μπορούμε εύκολα να το δούμε πόσο μάλλον να το περιγράψουμε», εξήγησε.  Μεμονωμένα ως άτομα το επιδιώκουμε, δήλωσε, αλλά στο σύνολο είναι πολύ δύσκολο να το προσεγγίσουμε.

Για τον σκοπό του εντοπισμού και μέτρηση της παραοικονομίας, όπως σημείωσε, υπάρχουν διάφοροι μεθόδοι, ενώ για την νέα μελέτη που διενεργήθηκε χρησιμοποιήθηκαν δύο έμμεσοι μεθόδοι.

Οι μεθόδοι μέτρησης της παραοικονομίας
Η παραοικονομία, κατά κύριο λόγο, για να ξεφύγει από τον Φόρο εισοδήματος, χρησιμοποιεί μετρητά, σημείωσε ο κ. Συρίχας. Συνεπώς, γίνεται προσπάθεια εκτίμησης των μετρητών που χρειάζονται για να διενεργθούν συναλλαγές και αφού υπολογιστεί το μέγεθος, εντοπίζεται ο αριθμός των μετρητών που κυκλοφορούν στην οικονομία.  Η διαφορά αυτή, η πλεονάζουσα χρήση μετρητών, αποδίδεται στην παραοικονομία, ανέφερε.

«Με αυτό τον τρόπο κάνουμε μια εκτίμηση για την πλεονάζουσα. Ποιό είναι το πόσό των μετρητών που είναι επιρόσθετα από όσα μας χρειάζονται για να διευκολυνθούν οι συναλλαγές μας και προσπαθούν να αποφύγουν την φορολογία; Είναι ένα μέτρο της παραοικονομίας που έχουμε μετρήσεις μεταξύ του 11-18%».

Κατανάλωση ενέργειας
Η άλλη μέθοδος μέτρησης, είναι μέσω της κατανάλωσης ηλεκτρική ενέργειας σημείωσε, προσθέτοντας πως στην Κύπρο, αλλά και σε άλλες χώρες,η κατανάλωση της συνδέεται άμεσα με την οικονομική δραστηριότητα.

«Για να παράξουμε, για να καταναλώσουμε, ακόμη και στο νοικοκυριό μας, χρειαζόμαστε ηλεκτρική ενέργεια». 

Η ηλεκτρική ενέργεια που χρειάζεται η οικονομία για αυτό το ΑΕΠ που παράγει, λαμβάνοντας υπόψη και τις καιρικές συνθήκες, αντιστοιχεί σε ένα αριθμό, που όμως είναι μικρότερος από την ηλεκτρική ενέργεια που πραγματικά καταναλώνεται,
Η εξήγηση είναι ότι χρησιμοποιείται το κομμάτι της παραοικονομίας, ανέφερε. «Με αυτή τη μέθοδο παρατηρείται μεγαλύτερη παραοικονομία της τάξεως του 26-30%», σημείωσε.

Στόχος δεν είναι η εξάλειψη της παραοικονομιας 

Σύμφωνα με όσα ανέφερε, τα νούμερα καθε αυτά δεν μας ενδιαφέρουν, καθώς διαφορετικές μελέτες δείχνουν άλλους αριθμούς. Το σημαντικό είναι ότι βάσει των αριθμών φαίνεται ότι η παραοικονομία στην Κύπρο, έχει φτάσει στο 20-25% που είναι σημαντικό μέρος του ΑΕΠ. Πιο συγκεκριμένα, αντιστοιχεί σε 4-5 δισεκατομμύρια ευρώ, αν υπολογίσουμε ότι το ΑΕΠ μας φτάνει γύρω στα €20 δις, ανέφερε.

«Πρόκειται για την οικονομική δραστηριότητα η οποία δεν φορολογείται. Χανει έσοδα το κράτος με αυτή τη δραστηριότητα». 

Πως ερμηνεύεται το φαινόμενο της παραοικονομίας

Υπάρχει παντού το συγκεκριμένο φαινόμενο, όπως ανέφερε ο οικονομολόγος, κ. Συρίχας, αλλά είναι ο βαθμός που τη διαχωρίζει εξήγησε. Την ίδια ώρα ο κ, Συρίχας ανέφερε ότι αυτοί οι αριθμοί συγκρίνονται με άλλες μεσογειακές χώρες της ΕΕ, όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Πορτογαλία, με κάποιες απο αυτές, αρκετά προοδευμένες όπως την Αυστρία να σημειώνουν μονοψήφιους αριθμούς
Υπάρχουν όμως και χώρες που δεν θα θέλαμε να συγκριθούμε, πρόσθεσε, όπως οι χώρες της Λατινικής Αμερικής,ή η Αφρική, με την παραοικονομία που φτάνει στο 60% του ΑΕΠ.

«Ο στόχος δεν είναι να εξαλειφθεί πλήρως και δεν μπορεί να γίνει διότι συνήθως οι δύο συναλλασόμενοι,όπως το παράδειγμα με το νοικοκυριό, όπου έρχεται κάποιος στο σπίτι να προσφέρει κάτι, δεν βγάζει απόδειξη, δίνεις μετρητά, εκείνος γλυτώνει από τον φόρο και εσυ εχεις χαμηλότερες τιμές.  Οπόταν, υπάρχει διπλό κίνητρο για την ύπαρξη αυτού του φαινομένου». 

Πως αντιμετωπίζεται
Κατά βάσει η χρήση μετρητών είναι αυτό που υποθάλπτει την παράοικονομια, ξεκαθάρισε στο Βusiness Hour. Πρέπει με κάποιο τρόπο να περιοριστεί η χρήση των μετρητών, σχολίασε όπως με την αυξημένη χρήση καρτών, κάτι που είδαμε στην Κύπρο να γίενται λόγω της πανδημίας. Ακόμη μπορεί να αντιμετωπιστεί με συναλαγές άλλων ηλεκτρονικών μεθόδων, ανέφερε.

Με αυτό τον τρόπο το κράτος μπορεί να φορολογήσει και έτσι να πάρει έσοδα περιορίζοντας το φαινόμενο της παραοικονομίας. 

Ακόμη, αναφέρθηκε σε πολίτες οι οποίοι δεν έχουν δηλώσει τα εισοδήματα τους και την ίδια ώρα γίνονται λήπτες επιδομάτων από το κράτος και άλλες κρατικές ενισχύσεις. «Αυτό αφορά και νοικοκυριά και επιχειρήσεις», σημείωσε. 

Οι επιπτώσεις στο κράτος ποιες είναι;
Η απώλεια σημαντικών εσόδων τα οποία ρο κράτος θα μπορούσε να διαθέσει για υποδομές, κοινωνικούς σκοπούς και για να στηρίξει γενικότερα την οικονομία, είναι μια από τις σημαντικές επιπτώσεις του φαινομένου. Το δεύτερο είναι ότι το κράτος συνήθως στηρίζει ομάδες, επιχειρήσεις, εργαζόμενους, στη βάση των εισοδημάτων τους. «Αν τα εισοδήματα τους δεν είναι τα πραγματικά, διότι είναι στην παραοικονομία, οπωσδήποτε τυγχάνουν κάποια άδικης ενίσχυσης σε σχέση με άλλα νοικοκυριά τα οποία τηρούν τις υποχρεώσεις τους».

Η σχέση πραοικονομίας με το ρυθμό ανάπτυξης μιας χώρας
Μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα και μεγάλο χρέος είναι οι δείκτες οι οποίοι ευελπιστούμε με τη λήξη τη πανδημίας  να είμαστε σε πιο διαχειρίσημα επίπεδα, τόνισε ο κ. Συρίχας, κάνοντας αναφορά στους διεθνείς οίκους αξιολόγησης, οι οποίοι τα λαμβάνουν σοβαρά υπόψην.
Γνωρίσαμε από πρώτο χέρι στην Κύπρο τι συνεπάγεται  με την κρίση του 2013, υπενθύμισε. 
Καταληκτικά ανέφερε πως γνώμονας μας πρέπει να είναι η συνετή δημοσιονομική πολιτική, ο ειδικά όταν είμαστε μέλη της ΕΕ.

Δείτε ολόκληρη την συνέντευξη εδώ:
 

Ξ.Π