• ΓεΣΥ: «Θα διατηρηθεί χωρίς αύξηση εισφορών αλλά με μέτρα για προστασία των δημοσίων οικονομικών»
• «Θέλω να δω ενέργειες από τις τράπεζες για προστασία του κόσμου από την αύξηση των επιτοκίων»
• «Κοινωνική πολιτική ασκείται στοχευμένα μέσω των επιδομάτων σε όσους έχουν ανάγκη» 
• «Προσεκτικοί χειρισμοί για το ψηλό δημόσιο χρέος»
• Φορολογική Μεταρρύθμιση: Δικαιότερη ανακατανομή του φορολογικού βάρους

Συνέντευξη στη Χρύσω Αντωνιάδου

O Yπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνός θεωρείται ένα από τα πιο «δυνατά» χαρτιά της κυβέρνησης Νίκου Χριστοδουλίδη. Πολιτικός με εμπειρίες, οξυδερκής αλλά κυρίως δύσκολος «παίχτης» για όσους τον γνωρίζουν, δεν συμβιβάζεται με αποφάσεις που κλυδωνίζουν τα δημόσια οικονομικά αλλά ταυτόχρονα που θέτουν σε κίνδυνο την οικονομική ευρωστία και το μέλλον του τόπου.

Γνώστης της λειτουργίας της δημόσιας υπηρεσίας αλλά και του χρηματοπιστωτικού τομέα, τεχνοκράτης αλλά και πολιτικός, δεν αποδέχεται οποιαδήποτε απόφαση ή πολιτική που θα θέσει σε κίνδυνο το μέλλον της οικονομίας και του χρηματοπιστωτικού τομέα. 

Κατά την ένταξη της  Κύπρου στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ) ήταν Υπουργός Οικονομικών του Τάσσου Παπαδόπουλου, στο «κούρεμα» των καταθέσεων από το Eurogroup Ανώτατος Εκτελεστικός Διευθυντής της Ελληνικής Τράπεζας και αργότερα μέλος του Δ.Σ. της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου. Είναι γνωστός για την ενδελεχή μελέτη των θεμάτων που χειρίζεται, την απαίτηση για γραπτή ενημέρωση για κάθε θέμα που χειρίζεται,  μια συνήθεια που εξυπακούει απαίτηση για εμπεριστατωμένη και τεκμηριωμένη υπηρεσιακή τοποθέτηση.

Στη συνέντευξη που παραχωρεί στη Brief μιλά για πρώτη φορά, από την ανάληψη των καθηκόντων του:  

• Πρώτο, για τη βιωσιμότητα του Γενικού Σχεδίου Υγείας και τις αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν τώρα για να διασφαλιστεί το μέλλον των δημοσίων οικονομικών.
• Δεύτερο, για την επικείμενη φορολογική μεταρρύθμιση και την αναγκαιότητά της.
• Τρίτο, για τα πλεονάσματα που διατηρεί το κράτος σε μηνιαία βάση και για τις συστάσεις για συνεχή ενημέρωσή του.
• Τέταρτο, για τις προκλήσεις στην οικονομία, τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις από την αύξηση των επιτοκίων και του πληθωρισμού.

Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που κληθήκατε να διαχειριστείτε κατά τους πρώτους έξι μήνες της Υπουργίας σας;

Ο Υπουργός Οικονομικών εκ της θέσεως του διαχειρίζεται και λαμβάνει αποφάσεις για όλα τα θέματα οικονομικής και δημοσιονομικής πολιτικής αλλά και για άλλα ζητήματα που έχουν οικονομικό κόστος και αντίχτυπο στα δημόσια ταμεία. 

Με την ανάληψη των καθηκόντων μου ο κύριος στόχος μου ήταν και παραμένει η διαχείριση των δημοσίων οικονομικών, η δημιουργία πλεονασμάτων ώστε να μπορέσουμε να μειώσουμε το Δημόσιο Χρέος και το Δημοσιονομικό Έλλειμμα, και η συνεργασία με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και το Υπουργικό Συμβούλιο ώστε οποιεσδήποτε αποφάσεις λαμβάνονται να μην δημιουργούν σοβαρές επιπτώσεις στα δημόσια ταμεία. 

Με την ανάληψη του Υπουργείου Οικονομικών, αξιοποιώντας την εμπειρία από την προηγούμενη θητεία μου στο Υπουργείο, διαχειριστήκαμε την επαναφορά της ΑΤΑ, παρακολουθούμε από κοντά όλες τις αρνητικές επιπτώσεις που αφορούν την οικονομία και τις τράπεζες σε σχέση με τη συνεχιζόμενη κρίση στην Ουκρανία αλλά και αυτές που σχετίζονται με την αλυσίδα προσφοράς, τον πληθωρισμό και την ακρίβεια και καταβάλλουμε προσπάθειες για να μειώσουμε, εκεί που είναι δυνατόν τις επιπτώσεις στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.  

Να υπενθυμίσω μέτρα που πήραμε όπως ο μηδενικός συντελεστής ΦΠΑ σε βασικά καθημερινά προϊόντα, μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ σε άλλες κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών και αρκετά άλλα.



Οικονομική ευρωστία

Η προηγούμενη Κυβέρνηση διατείνεται ότι σας έχει παραδώσει μια εύρωστη οικονομία και ταμεία με πλεονάσματα. Ποια είναι η πραγματικότητα; Τα πλεονάσματα αυτά είναι ικανά να διατηρήσουν την οικονομική ευρωστία;

Η Κύπρος επιδεικνύει γενικά σταθερότητα και ανθεκτικότητα σε ένα περιβάλλον συνεχών προκλήσεων και εξελίξεων, με προοπτικές ανάπτυξης που υπερβαίνουν τον μέσο όρο ανάπτυξης στην Ε.Ε., και με τον πληθωρισμό να μειώνεται με ταχύτερο ρυθμό συγκριτικά με άλλες χώρες.  Όμως και λόγω της κρίσης του COVID, η κυπριακή οικονομία παρουσιάζει υψηλό δημόσιο χρέος και πολλές άλλες στρεβλώσεις με οικονομικό κόστος, που χρήζουν χειρισμού.

Είναι σημαντικό να λεχθεί ότι η ανάπτυξη της διεθνούς οικονομίας αναμένεται να επιβραδυνθεί το 2023 και να παραμείνει υποτονική μεσοπρόθεσμα σε σχέση με την περίοδο πριν την πανδημία. Η ανάπτυξη στην ευρωζώνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση αναμένεται να επιβραδυνθεί στο 0.8% το 2023 με ορισμένες χώρες όπως η Γερμανία να οδηγούνται σε ήπια ύφεση σύμφωνα με το βασικό σενάριο.  Αυτό επηρεάζει και την Κύπρο.

Η κυπριακή οικονομία συγκριτικά με άλλες χώρες καταγράφει αρκετά καλούς δείκτες, παρόλο που παραμένει η πρόκληση του πληθωρισμού, όπως και για ολόκληρη την ευρωζώνη. 

Με βάση τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, ο πληθωρισμός προβλέπεται να μειωθεί από 8,4% το 2022 σε 3% το 2023 και σε 2% το 2024, λόγω των μειώσεων στις διεθνείς τιμές εμπορευμάτων (π.χ. πετρελαίου), της πρόσφατης αποκλιμάκωσης του εγχώριου πληθωρισμού και της νομισματικής σύσφιξης. Είναι σημαντικό να τονίσω ότι ο αυξημένος πληθωρισμός οφείλεται κατά κύριο λόγο στη μεγάλη εξάρτηση της Κύπρου από το πετρέλαιο και τα πετρελαιοειδή, γεγονός που την εκθέτει σε όποιες αλλαγές στις διεθνείς τιμές ενέργειας και σε εισαγόμενες πληθωριστικές πιέσεις.

Η ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας αναμένεται να επιβραδυνθεί και το ΑΕΠ προβλέπεται να αυξηθεί κατά περίπου 2.85% για το 2023, ξεπερνώντας τον μέσο όρο της Ευρωζώνης (ρυθμός τριπλάσιος από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης). 

Δημόσιο χρέος

Στην οικονομία μπορεί να ανατραπούν τα πάντα από τη μια στιγμή στην άλλη με λανθασμένες κινήσεις πολιτικής. Πιστεύετε ότι υπάρχουν μπροστά σας αυτή τη στιγμή θέματα για τα οποία μια άστοχη κίνηση μπορεί να εκτοξεύσει το δημόσιο χρέος και να θέσει σε κίνδυνο την οικονομική ευρωστία;

Μια από τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε ως Υπουργείο είναι το ψηλό  δημόσιο χρέος και όλες οι συνέπειες που προκύπτουν από το συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία.

Επομένως, πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στους χειρισμούς μας ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος και  εκτροχιασμός των δημοσίων οικονομικών. Ακριβώς γι’ αυτούς τους λόγους έχω δώσει αυστηρές οδηγίες στους τεχνοκράτες του Υπουργείου αλλά και στα υπόλοιπα Υπουργεία να παρακολουθούν σε συνεχή βάση τους δείκτες των δημοσίων οικονομικών και να με ενημερώνουν επί τακτικής βάσης.

Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2023 το δημοσιονομικό ισοζύγιο ήταν πλεονασματικό και έφθασε τα €155,5 εκατ. (0,5% του ΑΕΠ) σε σύγκριση με έλλειμμα €92,4 εκατ. ευρώ (0,3% του ΑΕΠ) το αντίστοιχο εξάμηνο του 2022. Το πρωτογενές πλεόνασμα ανήλθε στα €411,9 εκατ. (1,4% του ΑΕΠ) σε σύγκριση με πρωτογενές πλεόνασμα ύψους €214,8 εκατ. (0,8% του ΑΕΠ) το αντίστοιχο εξάμηνο του 2022. Το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ καταγράφει μείωση κατά 6 ποσοστιαίες μονάδες από 89,6% τέλος Ιουνίου 2022 στο 83,6% την αντίστοιχη περίοδο φέτος.

Να σημειώσω ότι, σύμφωνα με την Οικονομική Διακυβέρνηση της Ε.Ε. την οποία έχουμε υποχρέωση να ακολουθούμε, κατά την περίοδο 2023-24 οι δημοσιονομικές πολιτικές θα πρέπει να αποσκοπούν στη διασφάλιση της μεσοπρόθεσμης βιωσιμότητας του χρέους, στην αύξηση της δυνητικής ανάπτυξης με βιώσιμο τρόπο. Πρέπει να δοθεί έμφαση στην ενίσχυση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας μέσω σταδιακής δημοσιονομικής εξυγίανσης και, όπου χρειάζεται, σε στοχευμένα δημοσιονομικά μέτρα που στηρίζουν τα ευάλωτα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις που πλήττονται από τις υψηλές τιμές της ενέργειας και γενικά της ακρίβειας. 

Φορολογική μεταρρύθμιση

Πότε θα είστε έτοιμοι για την παρουσίαση της νέας φορολογικής μεταρρύθμισης και ποιοι είναι οι κύριοι στόχοι της;

Η τελευταία φορολογική μεταρρύθμιση πραγματοποιήθηκε στην Κύπρο το 2002. Από τότε έχουν αλλάξει πολιτικές, αποφάσεις, αναλαμβάνονται πρωτοβουλίες για την πράσινη μετάβαση, υιοθετούνται νέα επιχειρηματικά μοντέλα, εισάγονται νέοι κανόνες φορολόγησης, γίνεται εναρμόνιση των φορολογικών συστημάτων και των κανόνων φορολόγησης  των κρατών - μελών και των κρατών - μελών του ΟΟΣΑ.

Ως Υπουργείο Οικονομικών κρίναμε επιβεβλημένο τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση του φορολογικού πλαισίου για να καταστεί πιο απλοποιημένο, ανταγωνιστικό και ελκυστικό.

Γι’ αυτό αναθέσαμε στο Πανεπιστήμιο Κύπρου την εκπόνηση μελέτης με την αξιοποίηση ειδικών εμπειρογνωμόνων  για μια ολοκληρωμένη φορολογική μεταρρύθμιση η οποία να στοχεύει στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας του φορολογικού μοντέλου, στη μείωση του διοικητικού βάρους και σε  δικαιότερη ανακατανομή του φορολογικού βάρους, καθώς και σε ίση κατανομή του εισοδήματος και  αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής. Ελπίζουμε ότι με τη νέα μεταρρύθμιση το φορολογικό πλαίσιο θα καταστεί ενθαρρυντικό για το επιχειρείν και το κοινωνικό σύστημα.

Επίσης, θα εξεταστούν οι βασικοί τομείς της οικονομίας, η πράσινη οικονομία και η ψηφιοποίηση και θα υποβληθούν εισηγήσεις με κύριο ζητούμενο την προσέλκυση ξένων επενδύσεων.

Η μελέτη αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός δυο χρόνων, ωστόσο αναμένουμε ότι ένα μέρος της θα μας παραδοθεί νωρίτερα, και στη συνέχεια θα πραγματοποιηθεί δημόσια διαβούλευση και καταρτισμός νομοσχεδίων που θα κατατεθούν για ψήφιση στη Βουλή.

Η βιωσιμότητα του ΓεΣΥ

Εκφράζονται έντονες ανησυχίες για τη βιωσιμότητα του ΓεΣΥ. Ως πλέον αρμόδιος για την οικονομική διαχείριση του κράτους, πιστεύετε ότι το ΓεΣΥ μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί με τη μορφή που το ξέρουμε χωρίς να δημιουργούνται προβλήματα στα δημόσια οικονομικά;

Η θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας είναι ότι το Γενικό Σχέδιο Υγείας αποτελεί κοινωνική κατάκτηση και θα παραμείνει ως σημαντικός θεσμός και χωρίς να αυξηθούν οι εισφορές των δικαιούχων. Ωστόσο, από εκεί και πέρα, επειδή και ως Υπουργείο Οικονομικών ανησυχούμε για τις πιθανές επιπτώσεις στα δημόσια οικονομικά, προσδοκούμε να δούμε από πλευράς ΟΑΥ και ΟΚΥπΥ βελτίωση του σφαιρικού προϋπολογισμού του ΓεΣΥ τόσο με την ένταξη των προσωπικών φαρμάκων όσο και με τις αποστολές ασθενών στο εξωτερικό, οι οποίες πρέπει να γίνονται στη βάση κριτηρίων και με κάλυψη από το ΓεΣΥ, και όχι μέσω του προϋπολογισμού του κράτους. 

Κατόπιν εισήγησής μου και με σαφείς και αυστηρές οδηγίες του Προέδρου Χριστοδουλίδη, οι δυο οργανισμοί θα πρέπει να συνεργαστούν και να παρουσιάσουν συγκεκριμένα στοιχεία για εξοικονομήσεις δαπανών, στο πλαίσιο του σφαιρικού προϋπολογισμού, όπως είναι η αυστηροποίηση των κριτηρίων για την ένταξη των προσωπικών ιατρών στο ΓεΣΥ, η εφαρμογή Σχεδίου πρόωρης αφυπηρέτησης ιατρών και νοσηλευτών από τα δημόσια νοσηλευτήρια, η αξιοποίηση σε μεγαλύτερο βαθμό φροντιστών υγείας στα νοσηλευτήρια που τυγχάνουν διαχείρισης από τον ΟΚΥπΥ. Αυτά και πολλά άλλα συζητήθηκαν σε σύσκεψη υπό την προεδρία του Νίκου Χριστοδουλίδη πρόσφατα και θα τύχουν αξιολόγησης για υλοποίησή τους τον ερχόμενο Οκτώβριο.

Ως Υπουργείο Οικονομικών έχω δηλώσει ότι θα δώσουμε μια περίοδο παράτασης, όχι πέραν του ενός χρόνου, ώστε τα δημόσια νοσηλευτήρια να ολοκληρώσουν την αυτονόμησή τους νοουμένου ότι θα μας παρουσιάσουν συγκεκριμένα μέτρα και τρόπους υλοποίησης των δομικών τους αλλαγών, ώστε να μπορέσουν ν’ αποκτήσουν την αυτονομία τους. 

Τα επιτόκια και  οι ευπαθείς

Μέχρι στιγμής έχετε αποστείλει 3 επιστολές στον Σύνδεσμο Τραπεζών γι’ ανακούφιση των ευπαθών δανειοληπτών. Τι συγκεκριμένα ζητάτε από τις τράπεζες;

Παρόλο που ο τραπεζικός τομέας εποπτεύεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, καθώς είναι ανεξάρτητοι θεσμοί,  παρακολουθούμε με ανησυχία την αύξηση των επιτοκίων που οδηγούν σε αύξηση του κόστους διαβίωσης των νοικοκυριών και των οικιστικών δανείων αλλά και δημιουργούν πιέσεις σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Εκτός αυτών βλέπουμε τις αρνητικές επιπτώσεις στην πορεία της κυπριακής οικονομίας αφού, το υψηλό κόστος δανεισμού είναι αρνητικός παράγοντας για μια ξένη επενδυτική εταιρεία που θέλει να εγκατασταθεί και να επενδύσει στην Κύπρο. Σίγουρα αναγνωρίζουμε κάποιες θετικές ενέργειες εκ μέρους χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που αφορούν την απορρόφηση μέρους του κόστους των επιτοκίων, αλλά αναμένουμε ανάλογες αποφάσεις απ’ όλες τις τράπεζες.

Αναμένουμε ότι, οι τράπεζες σε συνεργασία με την εποπτική αρχή που είναι η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, θα παραχωρήσουν και  άλλα κίνητρα σε συνεπείς δανειολήπτες καθώς και ελκυστικά επιτόκια στις καταθέσεις.

Το Σχέδιο Ανάκαμψης

Πώς χρησιμοποιείτε το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ε.Ε. για να επωφεληθούν μαζικότερα οι κύπριοι πολίτες;

Η Κύπρος θα λάβει από το Σχέδιο €1,2 δις ευρώ χορηγίες και  δάνεια. Πολλά από τα έργα που έχουν προταθεί, αναθεωρούνται και υποκαθίστανται από άλλα καθώς έχουν αλλάξει οι προτεραιότητές μας, και δεδομένου ότι τα κράτη – μέλη ενθαρρύνονται να υποβάλλουν προτάσεις για χρηματοδότηση έργων μέσω του REPower EU, νέα έργα στους τομείς του φυσικού αερίου και του ηλεκτρισμού και επενδύσεις που προωθούν την ενεργειακή απεξάρτηση της Ε.Ε..

Επίσης θα ενταχθούν έργα για τις υποδομές των νοσηλευτηρίων και γενικότερα για βελτίωση των υποδομών της υγείας, της ενέργειας, της πράσινης οικονομίας και της ψηφιακής οικονομίας, καθώς και των μεταφορών.

Η θητεία στην Ελληνική Τράπεζα

Επί εποχής σας η Ελληνική Τράπεζα κατάφερε να διαχειριστεί την κρίση του 2008 και κυρίως να μην κουρευτούν οι καταθέτες της. Δέκα χρόνια μετά βλέπουμε μια Ελληνική Τράπεζα έτοιμη προς πώληση παρόλο που εξασφάλισε το καλό κομμάτι του Συνεργατισμού. Πώς το σχολιάζετε;

Είναι γεγονός ότι η σωστή διαχείριση που έτυχε η Ελληνική Τράπεζα και οι αποφάσεις που λήφθηκαν προ κουρέματος από το Δ.Σ. της, οδήγησαν την τράπεζα σε μια θετική πορεία, χωρίς να υποστεί bail in δηλαδή «κούρεμα», όπως έγινε στις άλλες μεγάλες τράπεζες.

Τώρα όσον αφορά την πορεία της Τράπεζας και το ενδεχόμενο πώλησης ή συγχώνευσής της, ως καθ’ ύλην αρμόδιος Υπουργός, θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι η Κύπρος λειτουργεί σε μια ελεύθερη οικονομία και η Κυβέρνηση δεν μπορεί να παρεμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις.  Αναμένεται ότι θα διασφαλίζεται ο ανταγωνισμός στη βάση του ευρωπαϊκού κεκτημένου και βεβαίως στο πλαίσιο της αρμοδιότητας και της εποπτείας της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου.

Ανέκαθεν ο Υπουργός Οικονομικών δεν χαίρει υψηλής δημοτικότητας. Ποια είναι η στιγμή που θα πείτε «Έκανα ό,τι μπορούσα και τώρα θα φύγω», νοουμένου ότι σε όσες θέσεις υπηρετήσατε αφήσατε το θετικό σας αποτύπωμα.

Ο διορισμός και η παύση ενός Υπουργού είναι αποκλειστικό δικαίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας. Όποιος αναλαμβάνει υπουργικό αξίωμα θα πρέπει να γνωρίζει ότι είναι δυνατό ανά πάσα στιγμή να αποχωρήσει, στη βάση των διαμορφούμενων πολιτικών και προτεραιοτήτων της Κυβέρνησης και του Προέδρου.

Στην περίπτωση τη δική μου βρίσκομαι σε αυτή τη θέση, για να συμβάλω και να προσφέρω τις γνώσεις και τις εμπειρίες μου, ώστε η κυπριακή οικονομία να συνεχίσει την αναπτυξιακή της πορεία και να πετύχουμε τη διαφύλαξη της δημοσιονομικής πειθαρχίας και την προσήλωση στα κριτήρια της Οικονομικής Διακυβέρνησης. Γι’ αυτό κάνω ό,τι είναι δυνατόν και στο πλαίσιο του ρόλου και των καθηκόντων του Υπουργού Οικονομικών, ώστε να πετύχουμε τους στόχους και τις πολιτικές δεσμεύσεις του Προέδρου, στο μέτρο των οικονομικών δυνατοτήτων μας.