ΓΡΑΦΕΙ Ο
ΑΝΤΩΝΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ 

Με τον όρο πληθωρισμό εννοoύμε - με απλά λόγια - την αύξηση των τιμών σε αγαθά και υπηρεσίες. Υπάρχουν παράλληλα διαφορετικοί δείκτες για την μέτρηση του πληθωρισμού. Για παράδειγμα στην Κύπρο υπάρχουν δύο δείκτες, ο παραδοσιακός που χρησιμοποιεί η Στατιστική Υπηρεσία,  καθώς και ο δείκτης εναρμονισμένου πληθωρισμού που χρησιμοποιεί η Eurostat.

Ανάλογα με το αποτέλεσμα που ο καθένας ενδιαφέρεται για να αναδείξει, πρέπει να χρησιμοποιήσει και τον ορθό δείκτη, καθώς πρόκειται για διαφορετική μεθοδολογία. 

Ευλογία ή κατάρα; 

Ο πληθωρισμός είναι αναγκαίος σε μιαν ελεύθερη οικονομία, διότι μέσω αυτού καθορίζεται ποια προϊόντα / υπηρεσίες έχει περισσότερη ανάγκη μια οικονομία, όπως επισημαίνει σε δηλώσεις του στην Brief, o Πρόεδρος του Δημοσιονομικού Συμβουλίου, Δημήτρης Γεωργιάδης. 

Για παράδειγμα, αν σε μία οικονομία παρατηρείται έλλειψη σε γιατρούς,  θα καταγραφεί και αύξηση των μισθών των γιατρών και των τιμών των υπηρεσιών που παρέχουν.  Αν υπάρξει έλλειψη πετρελαίου, τότε θ’ αυξηθεί η τιμή του, για να δοθούν περισσότερα κίνητρα στις εταιρείες για να επενδύσουν στο πετρέλαιο. 

Με λίγα λόγια μπορεί ο πληθωρισμός να ερμηνεύεται ως αύξηση των τιμών και των υπηρεσιών, όμως δεν σημαίνει κατ΄ανάγκην ότι είναι κατάρα για μια οικονομία.  

Οι λόγοι που οδήγησαν στο σημερινό πληθωρισμό σε παγκόσμιο επίπεδο 

Μία σειρά από συγκεκριμένους λόγους οδήγησαν στα σημερινά επίπεδα, δηλαδή του πληθωρισμού ανά το παγκόσμιο:  

Αρχικά,  α) ένας από τους λόγους είναι η μεγάλη διοχότευση ρευστότητας στην αγορά, στην οποία προχώρησαν οι Κεντρικές Τράπεζες. Ο κόσμος – με απλά λόγια - έχει στις τσέπες του περισσότερο χρήμα από εκείνο που είναι διατεθειμένος να ξοδέψει. 

Επίσης, β)  συσσωρεύτηκε ζήτηση προϊόντων και υπηρεσιών, η οποία όμως έμεινε «παγωμένη» λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού. Με το άνοιγμα λοιπόν των οικονομιών ξαφνικά προέκυψε μία απότομη ζήτηση για τα συγκεκριμένα προϊόντα και υπηρεσίες. 

Την ίδια ώρα,  γ) τα προβλήματα που προέκυψαν λόγω της πανδημίας και των περιορισμών που επιβλήθηκαν, επηρέασαν την εφοδιαστική αλυσίδα και πλέον παρατηρούνται ελλείψεις σε κάποια βασικά προϊόντα / πρώτες ύλες που χρειάζονται οι βιομηχανίες για να παράξουν νέα προϊόντα, με παράλληλα αυξημένη ζήτηση για τα συγκεκριμένα προϊόντα, με αναπόφευκτο αποτέλεσμα την αύξηση των τιμών τους. 

Πάνω από το μέσο όρο της Ευρωζώνης ο πληθωρισμός της Κύπρου

Στην Κύπρο, τον Ιούλιο ο εναρμονισμένος πληθωρισμός ανερχόταν στο 2,7 %, ενώ ο μέσος όρος της Ευρωζώνης είναι στο 2,2%. 

Αυτό δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι όλα τα προϊόντα κατέγραψαν αύξηση 2,7 %. Αντιθέτως υπάρχουν προϊόντα των οποίων η τιμή τους μπορεί και να ξεπέρασε το εν λόγω ποσοστό. Ταυτόχρονα, υπάρχουν και προϊόντα των οποίων η τιμή τους μπορεί να κατέγραψε μείωση (π.χ  τιμές αεροπορικών ταξιδιών λόγω των προβλημάτων στην τουριστική βιομηχανία και άλλα είδη πολυτελείας).  

Άρα, όπως τονίζει ο κ. Γεωργιάδης, μπορεί να παρατηρείται και το φαινόμενο,  «οι πλούσιοι να έχουν επωφεληθεί απ’ την τρέχουσα κατάσταση, ενώ οι χαμηλές εισοδηματικές τάξεις που θα προμηθευτούν βασικά αγαθά και υπηρεσίες, έρχονται αντιμέτωποι με αυξημένες τιμές». 

Αξίζει ν’ αναφερθεί ότι σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat,  καταγράφουν αύξηση στις τιμές μέχρι και 14% τα ενεργειακά προϊόντα, τα καύσιμα, ο ηλεκτρισμός κλπ. 

Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις

Για το γρίφο του πληθωρισμού δεν υπάρχουν ούτε μαγικές λύσεις ούτε κατευθυντήριες γραμμές προς τους καταναλωτές. «Την πληροφορία τη συλλέγει ο καταναλωτής μέσα από την ίδια την τιμή του προϊόντος , και αναλόγως διαμορφώνει τις καταναλωτικές του ανάγκες», δηλώνει ο κ. Γεωργιάδης. 

Με απλά  λόγια, ο καλύτερος κριτής είναι ο ίδιος ο καταναλωτής, ο οποίος βλέπει, φιλτράρει και αναλόγως διαμορφώνει τις ανάγκες του. 

Πληθωρισμός και αρνητικά επιτόκια 

Την τρέχουσα χρονικά περίοδο, παρατηρείται ότι όλα τα κράτη λόγω της πανδημίας και της ανάγκης που προκύπτει για στήριξη των οικονομιών τους έχουν προχωρήσει σε μεγάλη αύξηση του δανεισμού. 

Πέραν του ότι αυτό ήταν αναγκαίο, ένας ακόμα παράγοντας που οδήγησε τα κράτη στη συγκεκριμένη κατεύθυνση ήταν γιατί οι Κεντρικές Τράπεζες, «τύπωσαν αρκετό χρήμα  με αποτέλεσμα τα επιτόκια να ακολουθήσουν καθοδική πορεία, με τον πληθωρισμό να κινείται σε χαμηλά επίπεδα. Αυτό σημαίνει ότι, αν τα κράτη πετύχουν οικονομική ανάπτυξη, πάνω από το πραγματικό επιτόκιο (δηλαδή τη διαφορά επιτοκίου και πληθωρισμού) τότε έχουν πολύ μεγαλύτερη δυνατότητα να εξυπηρετήσουν το δημόσιο χρέος. 

Δηλαδή,  αν το δημόσιο χρέος ενός κράτους αυξάνεται με ρυθμό 1% το χρόνο και το ΑΕΠ αυξάνεται για παράδειγμα με 3%, τότε χωρίς όποιαδήποτε παρέμβαση παρατηρείται μείωση του χρέους του κράτους, διευκρίνισε ο Πρόεδρος του Δημοσιονομικού Συμβουλίου. 

Οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν και το αντίδοτο 

Ο Πρόεδρος του Δημοσιονομικού Συμβουλίου, προειδοποίησε για δύο κινδύνους που ελλοχεύουν: 

«Α) Πόσο πιθανόν είναι να πραγματοποιηθεί αυτή η υπόθεση, δηλαδή ότι τα πραγματικά επιτόκια θα είναι χαμηλότερα απ΄ότι είναι ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης. Μήπως ελλοχεύει ο κίνδυνος να αυξηθούν απότομα τα επιτόκια; 

Β) Αν πούμε ότι ισχύει αυτή η υπόθεση για το σύνολο της ευρωζώνης, θα ισχύσει και για κάθε μέλος ξεχωριστά; Είχαμε παραδείγματα στο παρελθόν, (Κύπρου, Ελλάδας, Ιταλίας) , όπου τα πραγματικά επιτόκια τους ήταν πολύ υψηλότερα της Ευρωζώνης , κάτι που αν συμβεί ξανά θα προκαλέσει εμπόδια κατά την προσπάθεια χρηματοδότησης του εν λόγω κράτους.  Ο  χρηματοδότης , πιθανόν να ζητήσει πολύ υψηλότερο επιτόκιο, λόγω αυξημένου κινδύνου». 

Με την ίδια ακριβώς λογική, πρέπει να συμπεριφερθούν ακόμα και τα νοικοκυριά. Διότι μπορεί οι τράπεζες που δανείζουν, ν' αυξήσουν τα επιτόκια λόγω των συνθηκών που επικρατούν στην αγορά. 

Άρα υπάρχουν όντως κίνδυνοι και απαιτείται συνεχής εγρήγορση, συλλογή πληροφοριών και ορθολογική συμπεριφορά αναλόγως των δεδομένων. 

Πληθωρισμός, αρνητικά επιτόκια και καταθέσεις

Τα χαμηλά επιτόκια ευνοούν αυτούς που δανείζονται. Αντιθέτως όμως, είναι αρνητικό για εκείνον που έχει καταθέσεις. Πιο συγκεκριμένα, δεν είναι καθόλου καλή εξέλιξη για τα ταμεία συντάξεως και τα ταμεία προνοίας, που μεγάλο μέρος των συνεισφορών των μελών τους το έχουν σε καταθέσεις. 

Άτομα τρίτης ηλικίας αποταμίευαν για χρόνια σε καταθέσεις, ομόλογα κ.ο.κ, για να έχουν ένα επιπλέον εισόδημα κατά τη σύνταξή τους. Η συγκεκριμένη ομάδα συμπολιτών επηρεάζεται πολύ αρνητικά από τις εξελίξεις και δέχεται βαρύ πλήγμα. 

Εν κατά κλείδι, επιβάλλεται συνεχής εγρήγορση και να μην υιοθετείται με βεβαιότητα το σενάριο ότι, τα επιτόκια θα παραμείνουν για πάντα σε χαμηλά ή αρνητικά επίπεδα.

Επίσης, δεν πρέπει να επηρεαζόμαστε από την τάση για ενθάρρυνση του δανεισμού στην ευρωζώνη, καθώς σε κάθε κράτος – μέλος επικρατούν και διαφορετικές συνθήκες και ειδικότερα διαφορετικό δημόσιο χρέος που ανατρέπει τις αναλογίες.