Σε ένα περίπου χρόνο αναμένεται να αρχίσουν να ανακοινώνονται σταδιακά οι νέες πολεοδομικές ζώνες των κοινοτήτων της υπαίθρου, μετά την διαδικασία αναθεώρησης των ζωνών που είναι σε εξέλιξη από το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως του Υπουργείου Εσωτερικών. Σημαντική διαφοροποίηση είναι το γεγονός ότι θα καθοριστούν και Πολεοδομικές Ζώνες για Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

Επιπλέον, αξίζει να αναφέρουμε ότι, εντός του έτους θα αρχίσει και η διαδικασία για την αναθεώρηση των Τοπικών Σχεδίων των τεσσάρων μεγάλων αστικών συγκροτημάτων Λευκωσίας, Λεμεσού, Λάρνακας και Πάφου.

Έχουν ήδη δημοσιευθεί το Τοπικό Σχέδιο Ακάμα και το Σχέδιο Περιοχής Κέντρου Λεμεσού ενώ  βρίσκεται σε εξέλιξη η μελέτη των ενστάσεων για τη Δήλωση Πολιτικής των Κυρίαρχων Περιοχών Βάσεων. Σε τελικό στάδιο βρίσκεται και το Τοπικό Σχέδιο Παραλιμνίου, Δερύνειας και Αγίας Νάπας,

Τρέχει η Α’ φάση αναθεώρησης πολεοδομικών ζωνών υπαίθρου

Στόχος της αναθεώρησης και επέκτασης των πολεοδομικών ζωνών της υπαίθρου, είναι να εκσυγχρονιστούν για να μπορούν να υποστηρίξουν τις σύγχρονες ανάγκες κοινωνικής, πολιτιστικής και οικονομικής ανάπτυξης της υπαίθρου στο πλαίσιο ενός λειτουργικού, αειφόρου, περιβαλλοντικού και ισόρροπου σχεδιασμού.

Η αναθεώρηση αφορά τις Πολεοδομικές Ζώνες σε 36 χωροταξικές περιοχές που συνολικά καλύπτουν 337 κοινότητες. Λόγω του μεγάλου αριθμού κοινοτήτων και για σκοπούς καλύτερου προγραμματισμού, η διαδικασία υποβολής εισηγήσεων από τις Τοπικές Αρχές πραγματοποιείται σε δύο φάσεις. Αυτή την περίοδο τρέχει η Α’ φάση, η οποία περιλαμβάνει πάνω από τις μισές κοινότητες. Μέσα στον Ιούλιο ολοκληρώνεται η περίοδος που έχουν οι κοινότητες για να υποβάλουν τις εισηγήσεις τους μέσω του Πληροφοριακού Συστήματος «Ιππόδαμος». Αφού ολοκληρωθεί η Α’ φάση θα ξεκινήσει η Β’ φάση, για την οποία θα υπάρξει σχετική ανακοίνωση. 

Δείτε πιο κάτω τις κοινότητες που περιλαμβάνονται στην Α’ Φάση και τις κοινότητες που περιλαμβάνονται στην Β’ Φάση

Στον πιο κάτω χάρτη μπορείτε να δείτε τις περιοχές. Με μπλε χρώμα οι κοινότητες της Α’ Φάσης και με Πορτοκαλί οι κοινότητες της Β’ Φάσης (Εδώ ο χάρτης σε μεγέθυνση)

Γενικότερα δίνεται προτεραιότητα στις κοινότητες για τις οποίες έχει παρέλθει χρονική περίοδος άνω των 5 χρονών από την τελευταία έγκριση των Πολεοδομικών Ζωνών και παρουσιάζονται σε αυτές σχετικές τάσεις ανάπτυξης ή κοινότητες στις οποίες αντιμετωπίζονται σοβαρά προβλήματα που πρέπει να τύχουν άμεσου χειρισμού. Σημειώνεται ότι υπάρχουν χωριά που η τελευταία αναθεώρηση έγινε πριν από 10 χρόνια. Πρέπει να αναφέρουμε ότι η αναθεώρηση και τροποποίηση των πολεοδομικών ζωνών υπαίθρου, όπως μπορείτε να δείτε και στις πιο πάνω λίστες, αφορά και πολλές κοινότητες που είναι κοντά στις πόλεις. 

Όπως δηλώνει στην Brief, η κ. Ειρήνη Χατζησάββα, Ανώτερη Λειτουργός Πολεοδομίας, αυτή την περίοδο οι κοινότητες υποβάλλουν τις εισηγήσεις και τα αιτήματα τους για τις πολεοδομικές ζώνες. Οι κοινότητες που περιλαμβάνονται στην Α’ φάση, θα πρέπει να καταθέσουν αιτήματα μέχρι τον Ιούλιο. Για τον καταρτισμό των αιτημάτων και εισηγήσεων τους οι Τοπικές Αρχές, θα πρέπει προηγουμένως να διενεργήσουν δημόσια διαβούλευση με τους κατοίκους ούτως ώστε να τους δοθεί η ευκαιρία να εκφράσουν τις θέσεις τους. Η κοινότητα πρέπει να γνωρίζει και να ενημερώνεται για τους περιορισμούς που υπάρχουν και τα κριτήρια αναθεώρησης ώστε οι εισηγήσεις να βρίσκονται σε λογικό πλαίσιο.  Εκτός από αιτήματα για οικιστικές ζώνες οι κοινότητες μπορούν να προχωρήσουν και με άλλα αιτήματα. Για παράδειγμα, για θέματα περιβάλλοντος, προστασίας της κληρονομιάς κ.ο.κ..  

Ακολούθως οι εισηγήσεις και τα αιτήματα των κοινοτήτων, και μετά από σχετικές διαβουλεύσεις με τα αρμόδια τμήματα, θα μελετηθούν από το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως και θα τεθούν προς συζήτηση  στις Ειδικές Επιτροπές Αναθεώρησης Πολεοδομικών Ζωνών που απαρτίζονται από εκπροσώπους διαφόρων  φορέων και οι οποίες θα υποβάλουν Έκθεση με συγκεκριμένες εισηγήσεις στον Υπουργό Εσωτερικών.  

Οι εισηγήσεις θα πρέπει να περάσουν από περιβαλλοντικό έλεγχο, να γίνει δηλαδή Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για κάθε περιοχή. Αφού εξασφαλιστεί η Γνωμάτευση της Περιβαλλοντικής Αρχής, η πρόταση για την τροποποίηση των Πολεοδομικών Ζωνών θα υποβληθεί στον Υπουργό Εσωτερικών για αξιολόγηση και λήψη απόφασης. Μετά την εξασφάλιση της απόφασης του Υπουργού Εσωτερικών, θα δημοσιευθεί σχετική Γνωστοποίηση στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, με την οποία θα αρχίσει η τετράμηνη περίοδος υποβολής ενστάσεων κατά του Σχεδίου. 

Οι πρώτες αναθεωρημένες ζώνες υπαίθρου αναμένεται ότι θα ανακοινωθούν σε περίπου ένα χρόνο. Αφού δημοσιευτούν οι νέες πολεοδομικές ζώνες θα δοθεί χρονική περίοδος για υποβολή ενστάσεων από πολίτες, Τοπικές Αρχές και άλλους φορείς. 

Υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια για την αναθεώρηση των ζωνών τα οποία πρέπει να έχουν υπόψη οι κοινότητες. Επίσης, περιοχές που είναι υπό προστασία ή παρουσιάζουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά είναι δύσκολο να επιτραπεί  σε αυτές περαιτέρω ανάπτυξη ή αλλαγή Ζώνης. Επιπλέον,  πέρα από την επέκταση ζωνών ανάπτυξης είναι σημαντικό να βρεθούν και τρόποι για να  ενεργοποιηθούν οι υφιστάμενες ζώνες.

Οι τάσεις για την αναθεώρηση πολεοδομικών ζωνών

Κάθε κοινότητα έχει τα δικά της χαρακτηριστικά και τις δικές της ανάγκες ανάλογα με τον αριθμό των κατοίκων και το ενδιαφέρον που υπάρχει για ανάπτυξη και εγκατάσταση στην περιοχή. .

Υπάρχουν περιοχές στα οποία φαίνεται να παρουσιάζεται μεγαλύτερη ανάγκη ανάπτυξης, επειδή βρίσκονται κοντά στις πόλεις. Αναφέρονται ενδεικτικά οι κοινότητες του Πύργου και της Παρεκκλησιάς στη Λεμεσό και η Δευτερά, οι Αγίοι Τριμιθιάς και η Κοκκινοτριμιθιά στην Λευκωσία. Σε αυτές τις περιοχές όπως και σε άλλες με παρόμοια χαρακτηριστικά, υπάρχει μεγάλη τάση για ανάπτυξη. Αντίθετα για άλλες κοινότητες, πιο απομακρυσμένες, οι ανάγκες και το ενδιαφέρον είναι λιγότερο. 

Το Τμήμα Πολεοδομίας συγκεντρώνει στατιστικά για όλες τις κοινότητες, παρακολουθεί τις τάσεις ανάπτυξης και τις ανάγκες κάθε κοινότητας ξεχωριστά αλλά και ως ομάδα. Όσο μεγαλύτερη είναι η τάση ανάπτυξης, τόσο πιο τεκμηριωμένη είναι η ανάγκη για αναθεώρηση των πολεοδομικών ζωνών.

Στόχοι τροποποίησης ζωνών

Σύμφωνα με την παρουσίαση που έγινε στους ενδιαφερόμενους από το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, οι στόχοι της τροποποίησης των ζωνών συμπεριλαμβάνουν, μεταξύ άλλων:  

• (α)    Την δημιουργία βιώσιμων οικισμών στην ύπαιθρο, οι οποίοι μεταξύ άλλων θα πρέπει, να διαθέτουν ικανοποιητικά αποθέματα γης για τη μελλοντική τους ανάπτυξη και την αντιμετώπιση οικονομικών αλλαγών και να παρέχουν εναλλακτικές επιλογές απασχόλησης
• (β) Την επίτευξη συμπαγούς και συγκεντρωμένης ανάπτυξης.
• (γ) Τη διασφάλιση επαρκούς και κατάλληλης γης για διάφορες χρήσεις και την επιδίωξη της καλύτερης δυνατής αξιοποίησης της.
• (δ) Τη προστασία του περιβάλλοντος και του πολιτιστικού τοπίου καθώς και η αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. 

Στο πλαίσιο της διαδικασίας αξιολόγησης των αιτημάτων για επέκταση οικιστικών ζωνών θα ληφθούν υπόψη παράγοντες και κριτήρια που αφορούν:

• την  αναγκαιότητας επέκτασης των Οικιστικών Ζωνών
• την εξεύρεση των πλέον κατάλληλων περιοχών για επέκταση τους
• την ικανοποίηση πραγματικών οικιστικών αναγκών
• την αποθάρρυνση διάσπαρτης ανάπτυξης
• τη βέλτιστη αξιοποίηση υφιστάμενων οικιστικών περιοχών και δημιουργία συμπαγών Οικιστικών Ζωνών
• τη διασφάλιση επάρκειας γης για κάλυψη μελλοντικών αναγκών
• την αποφυγή εξάντλησης της γης αποκλειστικά για οικιστικούς σκοπούς
• την αποφυγή επεκτάσεων Οικιστικών Ζωνών με χαμηλές πυκνότητες
• την αποφυγή καθορισμού Οικιστικών Ζωνών σε περιοχές:
  - ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή ή ακατάλληλες για δόμηση
  - όπου δύναται να υποβαθμίσουν το περιβάλλον, τους φυσικούς πόρους και το τοπίο, ή/και να συμβάλουν στην απώλεια της βιοποικιλότητας
  - όπου υπάρχουν αρχαιότητες, στοιχεία πολιτιστικής κληρονομιάς, στρατιωτικές εγκαταστάσεις/ δραστηριότητες και γόνιμη γεωργική γη

Πολεοδομικές ζώνες για Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

Μία πολύ σημαντική διαφορά που θα γίνει για πρώτη φορά με την αναθεώρηση των πολεοδομικών ζωνών της υπαίθρου, είναι το ότι θα καθοριστούν Ζώνες για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας οι οποίες θα προελεγχθούν και περιβαλλοντικά. Η υποχρέωση προκύπτει από  σχετικό κανονισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο οποίος  υποχρεώνει να καθοριστούν συγκεκριμένες ζώνες στις οποίες με μία πολύ σύντομη και απλή διαδικασία αδειοδότησης, και χωρίς να χρειαστεί να εκπονηθούν επιπλέον περιβαλλοντικές μελέτες, να μπορούννα εγκατασταθούν υποδομές ΑΠΕ όπως για παράδειγμα ένα φωτοβολταϊκό πάρκο. Φυσικά αυτό θα γίνεται με  συγκεκριμένα πολεοδομικά και περιβαλλοντικά κριτήρια . Οι ζώνες αυτές δεν υπάρχουν στην Κύπρο σήμερα, ενώ αναμένεται ότι με τον καθορισμό τους θα υπάρχει πιο ορθολογικός περιφερειακός σχεδιασμός αλλά και βεβαιότητα και σύντμηση χρόνων αδειοδότησης για τους επενδυτές.

Σωτήρης Νικηφόρου