Αρκετά δισεκατομμύρια ευρώ «μαύρα» κυκλοφορούν στην Κύπρο σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζονται στη τελευταία σχετική μελέτη του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών (ΚΟΕ) του Πανεπιστημίου Κύπρου και την οποία υπογράφουν οι Χριστόφορος Ανδρέου, Έλενα Ανδρέου, Στέφανη Μιχαήλ και ο Γιώγος Συρίχας. 

Πόσα δισεκατομμύρια ευρώ κυκλοφορούν στην Κύπρο

Σύμφωνα με τα στοιχεία, στον τομέα της αθέατης παραοικονομίας, στην Κύπρο κυκλοφορούν «μαύρα» 4 δισεκατομμύρια ευρώ (σ.σ. χωρίς να υπολογίζονται τα έσοδα από παράνομες δραστηριότητες), των οποίων οι επιπτώσεις δεν περιορίζονται μόνο στα δημοσιονομικά αλλά και στα ίδια τα νοικοκυριά. 

Τι είναι παραοικονομία

Παραοικονομία είναι οι συναλλαγές που γίνονται ανεπίσημα και δεν μπορούν να μετρηθούν. Για παράδειγμα όταν κάποιος παρέχει υπηρεσίες, οι οποίες πληρώνονται με μετρητά και δεν δηλώνονται (όπως παράδειγμα κάποιος τεχνίτης που μπορεί να επισκεφθεί το σπίτι μας) ή και όταν εταιρείες αποκρύπτουν κάποια εισοδήματα από τον Φόρο Εισοδήματος. 

Πώς ξεφεύγει η παραοικονομία και πως μπορεί να μετρηθεί

Η παραοικονομία για να ξεφύγει από τον Φόρο Εισοδήματος κατά κύριο λόγο χρησιμοποιεί μετρητά, όπως είχε αναφέρει και σε προηγούμενες του δηλώσεις στο Business Hour by Brief, ο ένας εκ των συγγραφέων της μελέτης, κ. Γιώγος Συρίχας.

Όπως είχε αναφέρει ο κ. Συρίχας, γίνεται προσπάθεια εκτίμησης των μετρητών που χρειάζονται για να διενεργθούν συναλλαγές και αφού υπολογιστεί το μέγεθος, εντοπίζεται ο αριθμός των μετρητών που κυκλοφορούν στην οικονομία.  Η διαφορά αυτή, η πλεονάζουσα χρήση μετρητών, αποδίδεται στην παραοικονομία.

«Με αυτό τον τρόπο κάνουμε μια εκτίμηση για την πλεονάζουσα. Ποιό είναι το πόσό των μετρητών που είναι επιρόσθετα από όσα μας χρειάζονται για να διευκολυνθούν οι συναλλαγές μας και προσπαθούν να αποφύγουν την φορολογία; Είναι ένα μέτρο της παραοικονομίας που έχουμε μετρήσεις μεταξύ του 11-18%».

Κατανάλωση ενέργειας

Η άλλη μέθοδος μέτρησης, είναι μέσω της κατανάλωσης ηλεκτρική ενέργειας σημείωσε, προσθέτοντας πως στην Κύπρο, αλλά και σε άλλες χώρες,η κατανάλωση της συνδέεται άμεσα με την οικονομική δραστηριότητα.

«Για να παράξουμε, για να καταναλώσουμε, ακόμη και στο νοικοκυριό μας, χρειαζόμαστε ηλεκτρική ενέργεια». 

Η ηλεκτρική ενέργεια που χρειάζεται η οικονομία για αυτό το ΑΕΠ που παράγει, λαμβάνοντας υπόψη και τις καιρικές συνθήκες, αντιστοιχεί σε ένα αριθμό, που όμως είναι μικρότερος από την ηλεκτρική ενέργεια που πραγματικά καταναλώνεται,
Η εξήγηση είναι ότι χρησιμοποιείται το κομμάτι της παραοικονομίας, μας είχε επεξηγήσει ο κ. Συρίχας.. «Με αυτή τη μέθοδο παρατηρείται μεγαλύτερη παραοικονομία της τάξεως του 26-30%», σημείωσε.

Στόχος δεν είναι η εξάλειψη της παραοικονομιας 

Σύμφωνα με όσα ανέφερε, τα νούμερα καθε αυτά δεν μας ενδιαφέρουν, καθώς διαφορετικές μελέτες δείχνουν άλλους αριθμούς. Το σημαντικό είναι ότι βάσει των αριθμών φαίνεται ότι η παραοικονομία στην Κύπρο, έχει φτάσει στο 20-25% που είναι σημαντικό μέρος του ΑΕΠ. Πιο συγκεκριμένα, αντιστοιχεί σε 4-5 δισεκατομμύρια ευρώ, αν υπολογίσουμε ότι το ΑΕΠ μας φτάνει γύρω στα €20 δις, ανέφερε.

«Πρόκειται για την οικονομική δραστηριότητα η οποία δεν φορολογείται. Χανει έσοδα το κράτος με αυτή τη δραστηριότητα». 

Πως ερμηνεύεται το φαινόμενο της παραοικονομίας

Υπάρχει παντού το συγκεκριμένο φαινόμενο, όπως ανέφερε ο οικονομολόγος, κ. Συρίχας, αλλά είναι ο βαθμός που τη διαχωρίζει εξήγησε. Την ίδια ώρα ο κ, Συρίχας ανέφερε ότι αυτοί οι αριθμοί συγκρίνονται με άλλες μεσογειακές χώρες της ΕΕ, όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Πορτογαλία, με κάποιες απο αυτές, αρκετά προοδευμένες όπως την Αυστρία να σημειώνουν μονοψήφιους αριθμούς
Υπάρχουν όμως και χώρες που δεν θα θέλαμε να συγκριθούμε, πρόσθεσε, όπως οι χώρες της Λατινικής Αμερικής,ή η Αφρική, με την παραοικονομία που φτάνει στο 60% του ΑΕΠ.

«Ο στόχος δεν είναι να εξαλειφθεί πλήρως και δεν μπορεί να γίνει διότι συνήθως οι δύο συναλλασόμενοι,όπως το παράδειγμα με το νοικοκυριό, όπου έρχεται κάποιος στο σπίτι να προσφέρει κάτι, δεν βγάζει απόδειξη, δίνεις μετρητά, εκείνος γλυτώνει από τον φόρο και εσυ εχεις χαμηλότερες τιμές.  Οπόταν, υπάρχει διπλό κίνητρο για την ύπαρξη αυτού του φαινομένου». 

Πως αντιμετωπίζεται

Κατά βάσει η χρήση μετρητών είναι αυτό που υποθάλπτει την παράοικονομια, είχε ξεκαθαρίσει στο Βusiness Hour by Brief ο κ. Συρίχας. Πρέπει με κάποιο τρόπο να περιοριστεί η χρήση των μετρητών, σχολίασε, όπως με την αυξημένη χρήση καρτών, κάτι που είδαμε στην Κύπρο να γίενται λόγω της πανδημίας. Ακόμη μπορεί να αντιμετωπιστεί με συναλαγές άλλων ηλεκτρονικών μεθόδων, ανέφερε.

Με αυτό τον τρόπο το κράτος μπορεί να φορολογήσει και έτσι να πάρει έσοδα περιορίζοντας το φαινόμενο της παραοικονομίας. 

Ακόμη, αναφέρθηκε σε πολίτες οι οποίοι δεν έχουν δηλώσει τα εισοδήματα τους και την ίδια ώρα γίνονται λήπτες επιδομάτων από το κράτος και άλλες κρατικές ενισχύσεις. «Αυτό αφορά και νοικοκυριά και επιχειρήσεις», σημείωσε. 

Ποιές οι επιπτώσεις στο κράτος

Η απώλεια σημαντικών εσόδων τα οποία ρο κράτος θα μπορούσε να διαθέσει για υποδομές, κοινωνικούς σκοπούς και για να στηρίξει γενικότερα την οικονομία, είναι μια από τις σημαντικές επιπτώσεις του φαινομένου. Το δεύτερο είναι ότι το κράτος συνήθως στηρίζει ομάδες, επιχειρήσεις, εργαζόμενους, στη βάση των εισοδημάτων τους. «Αν τα εισοδήματα τους δεν είναι τα πραγματικά, διότι είναι στην παραοικονομία, οπωσδήποτε τυγχάνουν κάποια άδικης ενίσχυσης σε σχέση με άλλα νοικοκυριά τα οποία τηρούν τις υποχρεώσεις τους».

Η σχέση πραοικονομίας με το ρυθμό ανάπτυξης μιας χώρας

Μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα και μεγάλο χρέος είναι οι δείκτες οι οποίοι ευελπιστούμε με τη λήξη τη πανδημίας  να είμαστε σε πιο διαχειρίσημα επίπεδα, τόνισε ο κ. Συρίχας, κάνοντας αναφορά στους διεθνείς οίκους αξιολόγησης, οι οποίοι τα λαμβάνουν σοβαρά υπόψην.

Γνωρίσαμε από πρώτο χέρι στην Κύπρο τι συνεπάγεται  με την κρίση του 2013, υπενθύμισε. 

Καταληκτικά ανέφερε πως γνώμονας μας πρέπει να είναι η συνετή δημοσιονομική πολιτική, ο ειδικά όταν είμαστε μέλη της ΕΕ.

Διαβάστε εδώ αναλυτικά τα όσα είχε αναφέρει ο κ. Συρίχας.