• Πλέον «Ο ρυπαίνων πληρώνει» με νομοθεσία
• Τα πρόσθετα έσοδα από τους  φόρους πιθανόν σε πρωτοβουλίες κοινωνικής πρόνοιας

Με κύριο μήνυμα «Ο ρυπαίνων πληρώνει» το Υπουργείο Οικονομικών προχωρεί στην εφαρμογή της πράσινης φορολογίας στα καύσιμα, σε πρώτο στάδιο, υλοποιώντας τις δεσμεύσεις της Κύπρου στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. 

Όπως πληροφορείται η Brief, εκτός από τις δεσμεύσεις, η Κύπρος υπολογίζει ότι θα αυξήσει και τα έσοδά της, ταυτόχρονα με την προώθηση βιώσιμων πρακτικών από τις επιχειρήσεις αλλά και την αύξηση του κόστους παραγωγής. Εκτιμάται πως η αύξηση αυτού του κόστους θα οδηγήσει σε υψηλότερο κόστος  προϊόντων, σε μια περίοδο που η ακρίβεια και ο πληθωρισμός βρίσκονται στα ύψη, μη αποκλειομένου και του ενδεχομένου για περαιτέρω αυξήσεις, εάν επιδεινωθεί η κατάσταση στη Μέση Ανατολή.

Οι πράσινοι φόροι μπορούν να αυξήσουν το κόστος παραγωγής και να οδηγήσουν σε υψηλότερο συνολικό κόστος προϊόντος. Εάν μια εταιρεία επιβαρύνεται με φόρους επειδή χρησιμοποιεί ορυκτά καύσιμα, τότε θα μετακυλίσει αυτές τις αυξήσεις στους πελάτες.

Σχετική έρευνα έχει αποδείξει ότι τέτοιες αυξήσεις τιμών επηρεάζουν δυσανάλογα τους καταναλωτές με χαμηλό εισόδημα και έχουν επίσης σημαντικό αντίκτυπο στα προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας.

Για παράδειγμα, οι φόροι άνθρακα της Φινλανδίας είναι καθαρά αρνητικός για τις δαπάνες κοινωνικής πρόνοιας. Οι ερευνητές έχουν καθορίσει ότι οι δαπάνες κοινωνικής πρόνοιας της Φινλανδίας θα υποστούν απώλεια 3,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων μετά την εφαρμογή φόρου άνθρακα 150 δολαρίων ανά μετρικό τόνο. Με φόρο άνθρακα 80 $ ανά μετρικό τόνο, η απώλεια δαπανών πρόνοιας θα είναι 1,8 δισεκατομμύρια δολάρια.

«Προστατεύω το περιβάλλον»

Οι πράσινοι φόροι, γνωστοί και ως περιβαλλοντικοί φόροι ή οικολογικοί φόροι, είναι φόροι που επιβάλλονται σε δραστηριότητες που ρυπαίνουν ή προκαλούν βλάβη στο περιβάλλον. Μερικά παραδείγματα πράσινων φόρων είναι οι φόροι άνθρακα, ο φόρος θορύβου, οι φόροι απόδοσης καυσίμων κ.λπ

Σύμφωνα με τους «Finance Strategists», έναν εκπαιδευτικό οργανισμό που παρέχει αξιόπιστη πληροφόρηση σε όλο τον κόσμο,  «οι φόροι για τις εκπομπές άνθρακα και την αποδοτικότητα των καυσίμων είναι μια χρήσιμη τακτική για να βοηθήσει τη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα σε μια πράσινη οικονομία που τροφοδοτείται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας».

Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, η Φινλανδία πέτυχε να μειώσει τα επίπεδα εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα από 10,71 μετρικούς τόνους κατά κεφαλήν το 1991 σε 8,66 μετρικούς τόνους το 2014.

Η διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής των πράσινων φόρων σημαίνει επίσης ότι καλύπτουν περισσότερα ενδιαφερόμενα μέρη, τα οποία έχουν περισσότερα κίνητρα να μειώσουν το οικολογικό τους αποτύπωμα. Οι φόροι άνθρακα έχουν γίνει μια σημαντική και αυξανόμενη πηγή εσόδων για τις κυβερνήσεις, ειδικά στις αναπτυσσόμενες χώρες, σε όλο τον κόσμο.

Η βιομηχανία ενέργειας

Ο ΟΟΣΑ σε έκθεσή του το 2019 υπολογίζει πως οι πράσινοι φόροι αντιπροσώπευαν το 8% και το 8,6% των συνολικών φορολογικών εσόδων στη Δανία και τις Κάτω Χώρες το 2018. Στην Ινδία, αντιστοιχούσαν στο 18% των συνολικών φορολογικών εσόδων.

«Η βιομηχανία ενέργειας, που θεωρείται από τους μεγαλύτερους παραγωγούς ρύπων στον πλανήτη, αντιπροσώπευε το 76,9% όλων των πράσινων φόρων που εισπράχθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2017, ακολουθούμενη από τη βιομηχανία μεταφορών, η οποία αντιπροσώπευε το 19,6% των πράσινων φόρων», αναφέρουν οι «Finance Strategists.

Όπως και σε άλλες χώρες, έτσι και στην Κύπρο, εξετάζεται και το ενδεχόμενο κατά πόσον τα πρόσθετα έσοδα που θα εισπραχθούν από τους  φόρους θα επενδυθούν σε πρωτοβουλίες κοινωνικής πρόνοιας. Για παράδειγμα, οι περισσότερες χώρες χρησιμοποιούν έσοδα που συγκεντρώνονται μέσω των φόρων άνθρακα για προγράμματα που απευθύνονται στους φτωχότερους.

Ο Καναδάς προσφέρει εκπτώσεις ως και 90% στους πολίτες για κεφάλαια που συγκεντρώνονται μέσω φόρων άνθρακα.

Σύμφωνα με την αναφορά των «Finance Strategists», «οι πράσινοι φόροι μπορούν επίσης να ωθήσουν τις επενδύσεις σε εναλλακτικές τεχνολογίες, επειδή η συμβατική τεχνολογία ορυκτών καυσίμων γίνεται ακριβότερη για τους παραγωγούς και τους καταναλωτές».

Όπως καταγράφεται στη σχετική αναφορά:
Πρώτο, το οικοσύστημα για τις πράσινες τεχνολογίες έχει ευδοκιμήσει αφού ο ρυθμός και το ύψος της πράσινης φορολογίας αυξήθηκαν. 
Δεύτερο, περισσότεροι επιχειρηματίες επιχειρηματικού κεφαλαίου και εταιρείες επενδύσεων στοιχηματίζουν ότι οι εναλλακτικές πράσινες τεχνολογίες θα τροφοδοτήσουν το μέλλον της κοινωνίας.

Ωστόσο, αναφέρονται και τα μειονεκτήματα των πράσινων φόρων, όπως είναι:

H έλλειψη καθορισμένων προτύπων και ορισμών για τους πράσινους φόρους που οδηγούν σε αυθαίρετες εφαρμογές τους, όπως στην περίπτωση του φόρου άνθρακα.

Σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες όπως η Σουηδία, μπορεί να φτάσει τα 126 δολάρια ανά μετρικό τόνο διοξειδίου του άνθρακα που απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα. 

«Η διαφορά στην προσέγγιση μπορεί να οδηγήσει έναν απλό άνθρωπο να πιστέψει ότι οι εκπομπές άνθρακα αποτελούν σοβαρό πρόβλημα (και προκαλούν μεγαλύτερη περιβαλλοντική βλάβη) στη Σουηδία σε σύγκριση με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Όμως, η Αμερική είχε τέσσερις φορές περισσότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τη Σουηδία το 2016. Η κατάσταση γίνεται δυσκολότερη στις αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Ινδία και η Κίνα, επειδή πρέπει να εξισορροπήσουν τις ανταγωνιστικές απαιτήσεις ανάπτυξης με τις επιταγές διατήρησης του περιβάλλοντος».