>>> Διαβάστε όλες τις ομιλίες για τον προϋπολογισμό 2024 εδώ <<<

Μέσα από την ευρωπαϊκή νομοθεσία για το περιβάλλον οι αλλαγές που έρχονται είναι μεγάλες, ανέφερε τη Δευτέρα ο Βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων-Συνεργασία Πολιτών Χαράλαμπος Θεοπέμπτου. Μιλώντας κατά την έναρξη της συζήτησης του Κρατικού Προϋπολογισμού του 2024, ο κ. Θεοπέμπτου αναφέρθηκε στις εξελίξεις που αφορούν το κλίμα σε συνδυασμό με τις εξελίξεις στον τομέα της ενέργειας.

Δείτε σε βίντεο όλες τις Ομιλίες εδώ: 

Σημείωσε ότι στην Ευρώπη σχεδιάζουν τις «πόλεις των 12 ή 15 λεπτών» όπου η πολιτεία βεβαιώνεται ότι κοντά στις οικιστικές περιοχές υπάρχουν όλα τα καταστήματα που χρειάζονται ούτως ώστε ο κάτοικος της περιοχής να μην χρειάζεται περισσότερο από 12 λεπτά περπάτημα για τα είδη πρώτης ανάγκης.

Συγκεκριμένα ο κ. Θεοπέμπτου ανέφερε ότι έχουν εκδοθεί οι πρώτες Ευρωπαϊκές Οδηγίες και Κανονισμοί της ΕΕ για την πολιτική “Fit for 55” που αφορά τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα. Πρόσθεσε πως μέσα από την ευρωπαϊκή νομοθεσία οι αλλαγές που έρχονται είναι μεγάλες, γι’ αυτό και «οργανώσαμε μαζί με την Πρόεδρο της Βουλής σεμινάριο όπου τα υπουργεία παρουσίασαν τα θέματα που έχουν να χειριστούν και τον προγραμματισμό τους».

Σημείωσε πως έχουμε πέραν των 13 νομοθετημάτων και υποχρεώσεων που πρέπει να μπουν σε εφαρμογή, σε διάφορες ημερομηνίες πριν το 2030.

Ο κ. Θεοπέμπτου αναφέρθηκε στο σύστημα εμπορίας ρύπων, κάνοντας λόγο για «σκάνδαλο» με την ΑΗΚ, καθώς όπως είπε, τώρα πληρώνουμε πέραν των €200 εκ. το χρόνο για ρύπους, με αυτό να αντιστοιχεί σχεδόν με το ένα τρίτο του λογαριασμού των καταναλωτών. Συνέχισε, λέγοντας ότι η Κυβέρνηση «δεν έχει κίνητρο να κάνει κάτι» εφόσον, μεταξύ άλλων, εισπράττει από αυτά ΦΠΑ αξίας πάνω από €40εκ. κάθε χρόνο, όπως είπε.

Αφού επεσήμανε πως παράλληλα συμφωνήθηκε να ξεκινήσει ένα δεύτερο σύστημα Εμπορίας Ρύπων II (ETS II) το οποίο θα καλύπτει τα κτήρια, τις μεταφορές και τα καύσιμα, και θα μπει σε εφαρμογή το 2027, είπε πως αυτό, μεταξύ άλλων, θα σημαίνει αύξηση του κόστους λειτουργίας των αυτοκινήτων, του κόστους λειτουργίας ορισμένων βιομηχανιών, αύξηση στο κόστος θέρμανσης οικιστικών και εμπορικών κτηρίων.

Λέγοντας ότι με τον Κανονισμό 1804 του 2023 θα πρέπει μεταξύ άλλων να κάνουμε εγκατάσταση σταθμών φόρτισης κάθε 60 χλμ και να βρούμε μέθοδο να μπορούν οι πελάτες να πληρώνουν, πρόσθεσε ότι επείγει η Κυβέρνηση να δώσει πραγματική σημασία στις δημόσιες μεταφορές.

Περαιτέρω εξέφρασε την άποψη ότι ένα καλά οργανωμένο κράτος, πρέπει να έχει ενεργειακή πολιτική που να είναι γνωστή και ξεκάθαρη, που να περιέχει πρόνοιες που θα ωφελούν τον πολίτη και την οικονομία, η οποία πρέπει να περιέχει τουλάχιστον προτεραιότητες όπως η λήψη μέτρων για μείωση της ζήτησης ενέργειας, όπως τις ενεργειακές αναβαθμίσεις, τις δημόσιες μεταφορές και την προώθηση της ποδηλασίας.

Αναφέρθηκε ακόμη στην παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ με διευκολύνσεις για επέκταση της χρήσης ΑΠΕ κυρίως σε στέγες, για άμεσο όφελος στους πολίτες αλλά και σε ενεργειακές κοινότητες για το όφελος των πολλών, προγραμματισμό για αποθήκευση ενέργειας, προώθηση τεχνολογιών και μέτρων για μείωση των εκπομπών στην παραγωγή ενέργειας και την ασφάλεια παροχής.

Σε σχέση με την ενεργειακή αναβάθμιση τον κτιρίων, ο Βουλευτής των Οικολόγων είπε πως ο τρόπος που σκέφτεται η Κυβέρνηση για τις ενεργειακές αναβαθμίσεις «φάνηκε με την ενεργειακή απόδοση του κτηρίου της πρώην Λαϊκής» καθώς ήταν ένα από τα κύρια θέματα συζήτησης όταν εκφράστηκε η πρόθεση της Κυβέρνησης να το αγοράσει.

Σημείωσε ακολούθως ότι με βάση μόνο μερικές από τις πρόνοιες από τις τη νέες νομοθεσίες που συμφωνήθηκαν πρόσφατα στην ΕΕ, τo 2027 όλα τα νέα κτήρια θα είναι Μηδενικών Εκπομπών και από το 2030 όλα τα κτήρια που θα ανακαινίζονται θα είναι “μηδενικών εκπομπών.” Πρόσθεσε πως μέχρι το 2050 όλα τα κτήρια που υπάρχουν σε μια χώρα θα πρέπει να μετατραπούν και αυτά σε κτήρια μηδενικών εκπομπών.

Μεταξύ των νέων επερχόμενων αλλαγών, ο κ. Θεοπέμπτου παρέθεσε την υποχρέωση της Κυβέρνησης να υποβάλει στο τέλος Ιουνίου το 2024, το πρώτο πενταετές σχέδιο ενεργειακών αναβαθμίσεων των κτηρίων στη χώρα, το οποίο θα ανανεώνεται κάθε 5 χρόνια μέχρι το 2050. Επεσήμανε περαιτέρω ότι τα ενεργειακά πιστοποιητικά των κτηρίων θα εισάγονται σε μια ενιαία βάση δεδομένων για να μπορούν να παρακολουθούν την πρόοδο των αναβαθμίσεων μας στις Βρυξέλλες.

Πρόσθεσε περαιτέρω ότι από το 2028 θα απαγορεύεται σε νέα δημόσια κτήρια η εγκατάσταση καυστήρα κεντρικής θέρμανσης που δουλεύει με γκάζι ή πετρέλαιο και σε όλα τα υπόλοιπα κτήρια η απαγόρευση θα ισχύσει από το 2030.

«Φανταστείτε τι έχει να γίνει αν παραμείνει και η τροπολογία των Ευρωβουλευτών για αναβάθμιση όλων των κτηρίων σε μια χώρα, στην κλάση F μέχρι το 2027», συνέχισε προειδοποιώντας ότι «σύντομα θα απαγορευτούν και οι οποιεσδήποτε επιδοτήσεις καυσίμων όπως πχ για γεωργικό πετρέλαιο, αλλά και αυτά που έδιναν στις ορεινές περιοχές για θέρμανση».

Ο κ. Θεοπέμπτου εστίασε και στην ενεργειακή φτώχια, λέγοντας ότι «με βάση τη Eurostat η Κύπρος είναι η δεύτερη χειρότερη χώρα της ΕΕ σε αυτό τον τομέα». «Είμαστε η τελευταία χώρα στην ΕΕ που εφάρμοσε ελάχιστα επίπεδα θερμομόνωσης στα κτήρια, με περίπου τα δύο τρίτα των κτηρίων να χρειάζονται τώρα ενεργειακή αναβάθμιση», είπε. Αναφορά έκανε επίσης και στις εξελίξεις για τη διαχείριση αποβλήτων.

Διαβάστε αυτούσια την ομιλία του: 

Χαράλαμπος Θεοπέμπτου,

Βουλευτής,

Κίνημα Οικολόγων-Συνεργασία Πολιτών.

1.Εισαγωγή

To Δεκέμβρη του 2015 το COP21 για το κλίμα έληξε, με τη γνωστή πλέον Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα.

Η συμφωνία ήταν σημαντική, γιατί 196 χώρες δεσμεύτηκαν νομικά να πάρουν μέτρα. Ο τύπος των μέτρων περιγραφόταν στη συμφωνία και περιλάμβανε μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 43%, και συγκράτηση της αύξησης της θερμοκρασίας στους 1.5C.

Η συμφωνία μπήκε σε εφαρμογή το Νιόβρη του 2016 και αμέσως μετά ξεκίνησαν οι συζητήσεις για τα μέτρα που θα εφαρμόζονταν για επίτευξη του στόχου.

Με βάση τα πιο πάνω και μετά από πολλές συζητήσεις και δημοσιότητα, η ΕΕ ψήφισε το 2021 τον κλιματικό Κανονισμό 1119, ο οποίος δεσμεύει την ΕΕ να είναι κλιματικά ουδέτερη μέχρι το 2050 και θέτει ενδιάμεσο στόχο την μείωση κατά 55% το 2030.

Ακολούθως, άρχισαν οι συζητήσεις για τα μέτρα με τα οποία θα πετύχαιναν τον ενδιάμεσο στόχο του 2030.

Η πολιτική αυτή έγινε γνωστή σαν “Fit for 55” και έχουμε ήδη τις πρώτες Ευρωπαϊκές Οδηγίες και Κανονισμούς.

Επειδή με την πολιτική αυτή καλύπτονται σχεδόν όλες οι Επιτροπές της Βουλής και οι αλλαγές που έρχονται είναι μεγάλες, οργανώσαμε μαζί με την Πρόεδρο της Βουλής ένα σεμινάριο όπου τα υπουργεία παρουσίασαν τα θέματα που έχουν να χειριστούν και τον προγραμματισμό τους.

Έχουμε πέραν των 13 νομοθετημάτων και υποχρεώσεων που πρέπει να μπουν σε εφαρμογή, σε διάφορες ημερομηνίες πριν το 2030.

2.Αλλαγές στην εμπορία ρύπων

Το σύστημα εμπορίας ρύπων για συγκεκριμένες ρυπογόνες βιομηχανίες είναι αυτό που ξεκίνησε στην ΕΕ από το 2005 και στην Κύπρο μερικά χρόνια μετά μπήκε σε εφαρμογή στην ΑΗΚ, στην παραγωγή τσιμέντου και στα τουβλοποιεία.

Στην Ευρώπη οι εταιρείες που εντάχθηκαν στο σύστημα αυτό πέτυχαν 41% μείωση των εκπομπών, καλά αποτελέσματα είχαν και οι δικές μας εταιρείες, εκτός φυσικά από την ΑΗΚ, όπου τώρα πληρώνουμε πέραν των €200εκ το χρόνο για ρύπους, με αυτό να αντιστοιχεί σχεδόν με το ένα τρίτο του λογαριασμού των καταναλωτών.

Το σκάνδαλο αυτό θα συνεχίζεται για πολλά χρόνια ακόμη, αφού η κυβέρνηση δεν έχει κίνητρο να κάνει κάτι, εφόσον μεταξύ άλλων εισπράττει από αυτά ΦΠΑ αξίας πάνω από €40εκ κάθε χρόνο. Το φυσικό αέριο δεν ήρθε, που θα μείωνε τουλάχιστον το κόστος των εκπομπών, αλλά ούτε και το δίκτυο αναβάθμισαν για να μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι ΑΠΕ για μείωση του κόστους.

Η μέχρι τώρα επιτυχία του συστήματος εμπορίας των ρύπων στην Ευρώπη, είναι και ο λόγος που αποφασίστηκε να επεκταθεί τώρα και σε άλλους τομείς, όπως τη ναυσιπλοΐα και τις αερομεταφορές.

Παράλληλα συμφωνήθηκε να ξεκινήσει ακόμη ένα δεύτερο σύστημα Εμπορίας Ρύπων II (ETS II) το οποίο θα καλύπτει τα κτήρια, τις μεταφορές και τα καύσιμα, και θα μπει σε εφαρμογή το 2027.

Αυτό σημαίνει ότι οι ιδιοκτήτες μεγάλων κτηρίων και η κυβέρνηση, θα πληρώνουν δικαιώματα εκπομπών, όπως κάνει τώρα και η ΑΗΚ.

Πέραν τούτου θα έχουμε και αύξηση της τιμής των καυσίμων, εφόσον μέσα στα πλάνα είναι και η αλλαγή του τρόπου υπολογισμού του φόρου. Γνωρίζουμε από τώρα ότι αυτό θα οδηγήσει και σε αύξηση του κόστους των καυσίμων.

Αυτό θα σημαίνει αύξηση του κόστους λειτουργίας των αυτοκινήτων, του κόστους λειτουργίας ορισμένων βιομηχανιών αλλά και αύξηση στο κόστος θέρμανσης οικιστικών αλλά και εμπορικών κτηρίων.

Υπόψη ότι είχαμε επίσης και υποχρέωση μέχρι το 2020, να έχουμε 10% ΑΠΕ στην ενέργεια που χρησιμοποιούμε στις μεταφορές. Παρά το ότι είχαμε 10 χρόνια να πετύχουμε το στόχο, μόνο 7% πετύχαμε και τώρα μας έμειναν 6 χρόνια μέχρι το 2030 για να φτάσουμε στο 29% ή να μειώσουμε τους ρύπους στις μεταφορές κατά 14.5%.

Μια από τις υποχρεώσεις που είχαμε το 2016 ήταν να υποβάλουμε το σχεδιασμό μας για εναλλακτικούς σταθμούς καυσίμων. Γενικά το πλαίσιο πολιτικής που ετοιμάσαμε ήταν πολύ πρόχειρο και δεν έδειχνε καμιά σοβαρή πρόθεση να πάρουμε μέτρα και φυσικά ούτε τον ένα σταθμό φόρτισης ανά αυτοκινητόδρομο που αναλάβαμε τότε, δεν κάναμε.

Τώρα με τον Κανονισμό 1804 του 2023 θα πρέπει μεταξύ άλλων να κάνουμε εγκατάσταση σταθμών φόρτισης κάθε 60 χλμ και να βρούμε μέθοδο να μπορούν οι πελάτες να πληρώνουν.

Για τους πιο πάνω λόγους, η κυβέρνηση επείγει πλέον να δώσει πραγματική σημασία στις δημόσιες μεταφορές. Και με αυτό δεν εννοούμε την κατασκευή δρόμων και κόμβων που δεν χρειάζονται ούτε εννοούμε την σύναψη συμβολαίων εκατομμυρίων με συμβούλους για ετοιμασία μελετών που καταλήγουν στα συρτάρια για χρόνια. Οι οποίες μελέτες βέβαια δεν εφαρμόζονται και χρειάζονται ανανέωση και ξοδεύονται ακόμη περισσότερα χρήματα και έτσι πάμε πάλι από την αρχή σε νέα μελέτη χωρίς αποτέλεσμα.

Υπόψη ότι στην Ευρώπη τώρα σχεδιάζουν τις πόλεις των 12 ή 15 λεπτών όπου η πολιτεία βεβαιώνεται ότι κοντά στις οικιστικές περιοχές υπάρχουν όλα τα καταστήματα που χρειάζονται ούτως ώστε ο κάτοικος της περιοχής να μην χρειάζεται περισσότερο από 12 λεπτά περπάτημα για τα είδη πρώτης ανάγκης.

Στην Κύπρο όταν μιλούν για ενεργειακή πολιτική όλοι μιλούν για το γκάζι που κάποια στιγμή κάποτε στο μέλλον θα φέρουν στην Κύπρο.

Ένα καλά οργανωμένο κράτος, πρέπει να έχει ενεργειακή πολιτική που να είναι γνωστή και ξεκάθαρη, που να περιέχει πρόνοιες που θα ωφελούν τον πολίτη και την οικονομία.

Μια καλή πολιτική θα έπρεπε να περιέχει τουλάχιστον προτεραιότητες όπως:

Τη λήψη μέτρων για μείωση της ζήτησης ενέργειας όπως τις ενεργειακές αναβαθμίσεις, τις δημόσιες μεταφορές και την προώθηση της ποδηλασίας.

Την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ που είναι και η πιο φτηνή αλλά και η πιο φιλική με διευκολύνσεις για επέκταση της χρήσης ΑΠΕ κυρίως σε στέγες, για άμεσο όφελος στους πολίτες αλλά και σε ενεργειακές κοινότητες για το όφελος των πολλών.

Προγραμματισμό για αποθήκευση ενέργειας

Προώθηση τεχνολογιών και μέτρων για μείωση των εκπομπών στην παραγωγή ενέργειας.

Την ασφάλεια παροχής.

3.Ενεργειακή απόδοση κτηρίων

Ένα από τα καλύτερα μέτρα για τη μείωση της ζήτησης ενέργειας στην Κύπρο, είναι η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κτηρίων.

Η Κύπρος είναι ίσως η τελευταία χώρα που θεσμοθέτησε ελάχιστες προδιαγραφές και για αυτό ένα τεράστιο ποσοστό των κτηρίων μας κατασκευάστηκε χωρίς καμιά προδιαγραφή.

Φυσικά έστω και αν είχαμε κανόνες, το πρόβλημα είναι ότι ακόμη και αυτό που εμείς ορίζουμε ότι είναι κτήριο σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης, είναι κάθε άλλο παρά αυτό.

Ο ορισμός του τι είναι κτήριο σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης πρέπει σύντομα να αλλάξει και να γίνει πιο αυστηρός, γιατί η ΕΕ προχωρεί με εναρμόνιση αυτών των προδιαγραφών, και θα δημιουργηθεί ακόμη μεγαλύτερη απόκλιση από την ΕΕ με πιο πολλά έξοδα, σπατάλη ενέργειας και δουλειά.

Πως σκέφτεται όμως η κυβέρνηση μας για τις ενεργειακές αναβαθμίσεις;

Η ενεργειακή απόδοση του κτηρίου της πρώην Λαϊκής ήταν ένα από τα κύρια θέματα συζήτησης όταν εκφράστηκε η πρόθεση της κυβέρνησης να το αγοράσει.

Μια κυβέρνηση, που με βάση το άρθρο 14 του περί της Ενεργειακής Απόδοσης νόμου 31/2009, είχε υποχρέωση από το 2014, να αναβαθμίζει το 3% των κτηρίων της σε κτήρια σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης, όταν αγοράσει το κτήριο της Λαϊκής θα το αναβαθμίσει σε ενεργειακή κλάση Β, για να δώσουν ξανά συμβόλαιο σε άλλη εταιρεία να το κάνει Α και μετά άλλο συμβόλαιο για να μετατραπεί σε κτήριο μηδενικών ρύπων αφού η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2413 του 2023, απαιτεί από τα κράτη μέλη να κάνουν τα δημόσια κτήρια πρότυπα ενεργειακών προδιαγραφών για άλλους να ακολουθούν!

Υπόψη ότι με βάση μόνο μερικές από τις πρόνοιες από τις τη νέες νομοθεσίες που συμφωνήθηκαν πρόσφατα στην ΕΕ:

Πρέπει να γίνουν τόσες ενεργειακές αναβαθμίσεις στη χώρα ούτως ώστε η ζήτηση ενέργειας στα κτήρια να μειωθεί κατά 16% μέχρι το 2030 και περισσότερο από 20% μέχρι το 2035.

To 2027 όλα τα νέα κτήρια θα είναι Μηδενικών Εκπομπών και από το 2030 όλα τα κτήρια που θα ανακαινίζονται θα είναι “μηδενικών εκπομπών.” Μέχρι το 2050 όλα τα κτήρια που υπάρχουν σε μια χώρα θα πρέπει να μετατραπούν και αυτά σε κτήρια μηδενικών εκπομπών.

Δεν είναι εύκολο να κατασκευαστούν τέτοια κτήρια και γι αυτό θα πρέπει από τώρα να ξεκινήσουν τα πρώτα πειραματικά κτήρια για να αποκτήσουμε εμπειρίες και γνώσεις.

Επίσης η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών θα είναι υποχρεωτική αρχίζοντας από το 2027 και η υποχρέωση θα επεκτείνεται σταδιακά.

Στο τέλος Ιουνίου το 2024, η κυβέρνηση θα πρέπει να υποβάλει το πρώτο 5ετές σχέδιο ενεργειακών αναβαθμίσεων των κτηρίων στη χώρα, το οποίο θα ανανεώνεται κάθε 5 χρόνια μέχρι το 2050.

Υπόψη ότι τα ενεργειακά πιστοποιητικά των κτηρίων θα εισάγονται σε μια ενιαία βάση δεδομένων για να μπορούν να παρακολουθούν την πρόοδο των αναβαθμίσεων μας στις Βρυξέλλες.

Από το 2028 θα απαγορεύεται σε νέα δημόσια κτήρια η εγκατάσταση καυστήρα κεντρικής θέρμανσης που δουλεύει με γκάζι ή πετρέλαιο και σε όλα τα υπόλοιπα κτήρια η απαγόρευση θα ισχύσει από το 2030.

Ήδη ορισμένες χώρες αποφάσισαν να μην περιμένουν μέχρι το 2030 και το έχουν ορίσει υποχρεωτικό για όλους, από το 2028.

Για κάθε νέο κτήριο με εμβαδό πέραν τον 2000m2, θα υπολογίζεται το Global Warming Potential (GWP) στον κύκλο ζωής του – από την κατασκευή μέχρι την κατεδάφιση, θα διασφαλίζει υγιεινό εσωτερικό κλιματισμό και εξαερισμό, ασφάλεια από φωτιά, να είναι αντισεισμικά, να είναι προσβάσιμα και να έχει διασύνδεση με απορρόφηση άνθρακα.

Η Οδηγία απαιτεί επίσης να βεβαιωθούμε ότι έχουμε πάρει τις κατάλληλες νομοθετικές ρυθμίσεις ούτως ώστε να προστατευτούν οι ευάλωτοι καταναλωτές από αυξήσεις των ενοικίων λόγω της ενεργειακής αναβάθμισης του κτηρίου.

Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνούμε ότι με τις ενεργειακές αναβαθμίσεις, πέραν από το περιβαλλοντικό  και οικονομικό όφελος του ιδιοκτήτη, δημιουργούνται και πάρα πολλές δουλειές σε όλη την Κύπρο και μάλιστα σε τεχνίτες όπως υδραυλικούς, κτίστες, πελεκάνους αλουμινιτζιες, μικρό μεσαίες επιχειρήσεις και άλλους.

Όλοι παραδέχονται ότι η δουλειά που έχει να γίνει με την αναβάθμιση όλων αυτών των κτηρίων είναι πολλή μεγάλη, δεν έχουμε το χρόνο, δεν έχουμε τόσους τεχνικούς και μηχανικούς που να μπορούν να δουλέψουν στις αναβαθμίσεις και σίγουρα δεν θα πιάσουμε το στόχο μας!

Φανταστείτε τι έχει να γίνει αν παραμείνει και η τροπολογία των Ευρωβουλευτών για αναβάθμιση όλων των κτηρίων σε μια χώρα, στην κλάση F μέχρι το 2027 !!

Σύντομα θα απαγορευτούν και οι οποιεσδήποτε επιδοτήσεις καυσίμων όπως πχ για γεωργικό πετρέλαιο αλλά και αυτά που έδιναν στις ορεινές περιοχές για θέρμανση. Αν για τόσα χρόνια βοηθούσαμε τον κόσμο να αναβαθμίσει ενεργειακά τα σπίτια του στις ορεινές περιοχές δεν θα είχαν τόσο πρόβλημα τώρα.

Υπόψη επίσης ότι με βάση την Οδηγία 2413 του 2023 μπαίνει τώρα και πιο αυστηρός έλεγχος στη ξυλεία που χρησιμοποιείται πχ στα τζάκια ή γενικά στην παραγωγή ενέργειας. Να θυμίσουμε εδώ ότι έχουμε ένα τεράστιο πρόβλημα στην Κύπρο με παράνομες αποκοπές δέντρων, έχουμε αυστηρή νομοθεσία από αγγλοκρατίας αλλά δεν εφαρμόζεται, παρά το ότι οι ζημιές από τις παράνομες εκκοπές δέντρων που γίνονται είναι μεγάλες.

Επιπλέον και με βάση το νόμο περί Ενεργειακής Απόδοσης των Κτιρίων που ψηφίσαμε, θα πρέπει μεταξύ άλλων μέχρι το τέλος του 2024, όλα τα κτίρια που δεν χρησιμοποιούνται ως κατοικίες και διαθέτουν περισσότερες από είκοσι (20) θέσεις στάθμευσης θα πρέπει να εγκαταστήσουν τουλάχιστον ένα σημείο επαναφόρτισης.

Ελπίζω να αναβαθμιστεί σύντομα το δίκτυο της ΑΗΚ που αφέθηκε και αυτό εγκληματικά χωρίς την απαιτούμενη αναβάθμιση, ενώ θα έπρεπε να είχε προγραμματιστεί και να ξεκινήσει τουλάχιστον πριν 10 χρόνια, ιδιαίτερα τώρα που με βάση την Οδηγία 2413 του 2023, η απόφαση είναι για 45% ΑΠΕ στην παραγωγή ενέργειας μιας χώρας μέχρι το 2030.

Μέχρι τώρα έκανα πάνω από τρεις αναφορές τις Οδηγίας 2413 του 2023 για την προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, την οποία πρέπει να υιοθετήσουμε μέχρι το Μάιο του 2025. Όμως θεωρώ ότι οι αλλαγές και οι ημερομηνίες υλοποίησης που περιέχει θα μας προκαλέσουν πολλά προβλήματα και η δική μου εισήγηση προς το αρμόδιο υπουργείο είναι να ξεκινήσει από τώρα τον προγραμματισμό υλοποίησης, παρά να τρέχουμε μετά.

4.Ενεργειακή φτώχεια

Η ικανότητα μιας οικογένειας να κρατά το σπίτι ζεστό το χειμώνα και δροσερό το καλοκαίρι, να έχει νερό ζεστό στο μπάνιο, φωτισμό και μια γενική ανασφάλεια στη χρήση ενέργειας είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της Ενεργειακής Φτώχειας.

Με βάση το Eurostat η Κύπρος είναι η δεύτερη χειρότερη χώρα της ΕΕ σε αυτό τον τομέα.

Όταν κάποιος εξετάσει την κατάσταση στην Κύπρο, το ότι έχουμε ενεργειακή φτώχεια σε τόσο μεγάλη έκταση, δεν είναι έκπληξη.

Είμαστε η τελευταία χώρα στην ΕΕ που εφάρμοσε ελάχιστα επίπεδα θερμομόνωσης στα κτήρια, με περίπου τα 2 τρίτα των κτηρίων να χρειάζονται τώρα ενεργειακή αναβάθμιση.

Αν και δεν είμαι σίγουρος πόσο ενεργειακά σωστά κτήρια κατασκευάζουμε τώρα, αφού σε μια χώρα που "αν υπάρχει απάτη θα την κάνουμε", το υπουργείο εκδίδει το πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης, πριν καν κτιστεί το κτήριο.

Οι οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα μένουν συνήθως σε οικιστικές μονάδες που είναι πολύ κακές ενεργειακά – παλιά παράθυρα με λεπτά τζάμια που δεν κλείνουν καλά, πόρτες με χαραμάδες, λεπτή τοιχοποιία και χωρίς οποιαδήποτε μόνωση στη στέγη.

Η τιμή του ηλεκτρισμού είναι πολύ ψηλή σε σχέση με τα εισοδήματα, το ίδιο και η τιμή των καυσίμων.

Να θυμίσω, ότι η προηγούμενη κυβέρνηση άλλαξε τις ταρίφες χρέωσης του ηλεκτρισμού και τις έκανε 'πιο δίκαιες" όπως έλεγαν, εφόσον οι κιλοβατώρες χρεώνονται πλέον το ίδιο, είτε καταναλώνεις λίγες είτε πολλές. Προηγουμένως η χρέωση ήταν πιο χαμηλή αν η κατανάλωση ηλεκτρισμού ήταν χαμηλή και ανέβαινε το κόστος, αν κάποιος στο σπίτι του κατανάλωνε πολλή ενέργεια. Αφαίρεσαν βασικά την Κοινωνική και την περιβαλλοντική πτυχή των χρεώσεων.

Είναι επίσης λογικό ότι οι οικογένειες χαμηλών εισοδημάτων δεν διαθέτουν τα λεφτά να αγοράσουν αποδοτικές συσκευές όπως πχ ψυγείο με χαμηλή κατανάλωση.

και

Το 17% περίπου του πληθυσμού μας ζει κάτω από το όριο της φτώχειας

Το 19% περίπου των παιδιών στην Κύπρο ζουν και αυτά κάτω από το όριο της φτώχειας και  από αυτά οι 8000 είναι παιδιά μεταξύ 6 και 11 χρονών.

Τι πρέπει να γίνει.

Να αναλάβει η κυβέρνηση να κάνει ενεργειακές αναβαθμίσεις σπιτιών που διαμένουν οικογένειες χαμηλών εισοδημάτων και να βοηθήσει με την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών.

Να προστεθεί ταρίφα χαμηλού κόστους για τις πρώτες καταναλώσεις ηλεκτρισμού όπως ήταν πριν.

Εισαγωγή δημόσιων μεταφορών – για να φεύγει το έξοδο αγοράς, συντήρησης, ασφάλισης και λειτουργίας αυτοκινήτου από τις οικογένειες.

Να προωθηθεί το Shared Economy για άλλους τρόπους εισοδημάτων

Προγράμματα Κοινωνικής Στέγασης

Επαγγελματική εκπαίδευση για βελτίωση των δυνατοτήτων εργοδότησης

Κοινωνικές επιχειρήσεις και

Ολοήμερα σχολεία αν όχι παντού, τουλάχιστον σε επιλεγμένες περιοχές

5.Αναδιοργάνωση της αγοράς ηλεκτρισμού

Το σωστό δίκτυο είναι επίσης απαραίτητο για να πετύχουμε τους ενεργειακούς μας στόχους, μείναμε πολύ πίσω και ανησυχώ, γιατί τα πράγματα κινούνται γρήγορα.

Τώρα έχουμε για παράδειγμα και τις πολλές αλλαγές που συμφωνήθηκαν σε 3 διαφορετικούς Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς για την αναδιοργάνωση της αγοράς ηλεκτρισμού.

Οι αλλαγές αυτές εστιάζονται:

σε όρους που θα μπαίνουν στις συμφωνίες που κάνουν οι καταναλωτές με τις εταιρείες, για πιο ανταγωνιστική αγορά, σταθερότητα στις τιμές μέσω συμβολαίων μεγάλης διάρκειας, που θα κρατούν σταθερή την τιμή, θα δοθούν διευκολύνσεις στα φωτοβολταϊκά, προστασία των ευάλωτων καταναλωτών από διακοπή παροχής όταν δεν έχουν να πληρώσουν και διάφορα άλλα.

Ενδιαφέρον έχει επίσης η πρόνοια για να μπορεί κάποιος να πωλεί στο γείτονα του τον επιπλέον ηλεκτρισμό που παρήγαγε το φωτοβολταϊκό του αν δεν το χρειάζεται.

Όταν τα διάβαζα αυτά διερωτήθηκα πως θα επηρεαστεί η ΑΗΚ με όλα αυτά, που κάθε λίγο μας αλλάζει την τελική τιμή βασισμένη στο κόστος πετρελαίου ή αγοράς ρύπων.

6.Φόρος Άνθρακα 17.40

Ένας τρόπος για να προστατευτεί η βιομηχανία της Ευρώπης από όλες αυτές τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις και περιορισμούς, ήταν και η φορολογία άνθρακα που ξεκίνησε φέτος η εφαρμογή του.

Βασικά σε συγκεκριμένα προϊόντα όπως τσιμέντο, αλουμίνιο και σίδερο που εισάγονται από τρίτες χώρες, θα υπάρχει επιπλέον φορολογία. Αυτό θα αφαιρέσει την δικαιολογία από οποιαδήποτε βιομηχανία από το να μετακομίσει την παραγωγή της εκτός Ευρώπης για να αποφύγει όλα αυτά τα μέτρα για το κλίμα.

Δεν γνωρίζω ποιες θα είναι οι επιπτώσεις αυτής της φορολογίας στην οικονομία μας, αλλά σίγουρα χρειάζεται επιπλέον προσοχή στα οδοφράγματα, για να μην έχουμε παράνομες εισαγωγές που θα προκαλέσουν στρέβλωση στην αγορά.

7.Απόβλητα

Η πολιτική για την διαχείριση των αποβλήτων που ξεκίνησε από την ένταξη μας στην ΕΕ είναι, από τα μεγάλα σκάνδαλα τα οποία μας στοίχισαν και συνεχίζουν να μας στοιχίζουν πολλά εκατομμύριά και μας έχουν βάλει και σε μπελάδες.

Κάθε λίγο καιρό η ΕΕ προχωρεί με όλο και πιο αυστηρές πρόνοιες, αλλά εμείς είμαστε ακόμη πολλά χρόνια πίσω.

Οι τελευταίες αλλαγές στη διαχείριση αποβλήτων πέρασαν από τη Βουλή μας πριν ενάμιση χρόνο και έχουν εφαρμογή τον Ιούνιο του 2024. Οι Τοπικές Αρχές και η κυβέρνηση είχαν 2 χρόνια μπροστά τους για να εναρμονιστούν αλλά με βάση τα σχόλια που ακούω πολύ φοβάμαι ότι δεν πάμε καλά.

Οι αλλαγές που έρχονται είναι σοβαρές και είναι αυτές που έπρεπε να εισαχθούν πριν 20 χρόνια.

Την ευθύνη επίβλεψης της ανακύκλωσης την αναλαμβάνουν πλέον οι Τοπικές Αρχές, οι οποίες είναι υπόχρεες να ετοιμάσουν τοπικό σχέδιο δράσης για τη διαχείριση των δημοτικών αποβλήτων και για πρώτη φορά δράσης για την πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων εντός των διοικητικών τους ορίων, μέχρι τις 31 του Δεκέμβρη φέτος.

Το σχέδιο δράσης θα πρέπει να προωθεί τη χωριστή συλλογή αποβλήτων, να συνεργάζεται με συλλογικά συστήματα όπως την Green Dot για συσκευασίες, ΑΦΗΣ για μπαταρίες, Ηλεκτροκύκλωσης για ηλεκτρικές συσκευές κλπ, θα πρέπει να βασίζεται στο σύστημα "Πληρώνω όσα πετώ".

Τα σχέδια δράσης για το πως θα τα κάνει όλα αυτά η κάθε Τοπική Αυτοδιοίκηση έπρεπε να περάσουν πρώτα από Δημόσια Διαβούλευση, έφτασε ο Δεκέμβρης και πραγματικά δεν έχω δει καμιά Τοπική Αρχή να κάνει κάτι τέτοιο.

Μια από τις σοβαρές αλλαγές του Ιούνη, είναι η υποχρεωτική ανακύκλωση με μεγάλο πρόστιμο αλλά για να φτάσουμε ως εκεί χρειάζεται επειγόντος να ετοιμαστούν οι υποδομές, να γίνει ενημέρωση του κοινού και να ξεκινήσει το σύστημα να δουλεύει.

Πέραν από τα πιο πάνω και με βάση υποχρέωση που πηγάζει από τον βασικό νόμο θα πρέπει οι Τοπικές Αρχές να συλλέγουν χωριστά τα οργανικά απόβλητα (Βιοαποικοδομήσιμα – πράσινα και υπολείμματα κουζίνας) από την 1η Ιανουαρίου το 2024.

Αυτό ίσως να είναι το πιο δύσκολο εγχείρημα γιατί θα πρέπει να καθοριστεί ο κατάλληλος κάδος που θα έχουν οι πολίτες για να μην έχουμε πρόβλημα με μυρωδιές και γάτους, και να βρεθεί ο παραλήπτης των οργανικών αποβλήτων.

Αυτό είναι εξαιρετικά μεγάλο πρόβλημα για τις ορεινές περιοχές και ιδιαίτερα την επαρχία Πάφου όπου δεν υπάρχει κοντά υποδομή που να μπορεί να παραλάβει τα οργανικά απόβλητα που διαχωρίζουν οι πολίτες.

Επείγει επίσης να αλλάξει και η επιδότηση για παραγωγή ηλεκτρισμού από αυτές τις μονάδες, που τώρα η λειτουργία τους είναι πραγματικά ασύμφορη.

Οι στόχοι που έχει θέσει η ΕΕ είναι πολύ ψηλοί, αφού θα πρέπει να πετύχουμε 55% ανακύκλωση με βάση το βάρος των αποβλήτων μέχρι το 2025 και 60% μέχρι το 2030 και απέχουμε ήδη πάρα πολύ.

Ήδη είμαστε στον πάτο της ΕΕ όσον αφορά τη διαχείριση αποβλήτων και δεν νομίζω να μας ανεχθούν για πολύ καιρό ακόμη, ιδιαίτερα με την πολύ κακή εικόνα που έχουμε στην Ευρώπη μετά τα διαβατήρια και την πρόσφατη αρνητική προβολή με τις εξυπηρετήσεις των Ρώσσων ολιγαρχών.

Χρειάζεται να επιταχύνουμε τις προετοιμασίες των Τοπικών Αρχών, να ενημερωθούν οι πολίτες, να λυθούν τα προβλήματα των πολυκατοικιών, οι επιχειρήσεις ανακύκλωσης να προετοιμαστούν για το νέο όγκο εργασίας, τα συλλογικά συστήματα να επεκταθούν και τόσα άλλα…

Το ότι έχουμε μείνει ήδη πολύ πίσω στον τομέα διαχείρισης των αποβλήτων θα κάνει το όλο εγχείρημα ακόμη πιο δύσκολο.

Και για όσους ενδιαφέρονται αυτή την εποχή αναθεωρούν και τις νομοθεσίες με τις συσκευασίες, θα μας θέσουν όρους για μείωση των οργανικών αποβλήτων (αποφάγια ή υπολείμματα κουζίνας) που αποτελούν περίπου τα μισά μας απόβλητα και υποχρεωτική ανακύκλωση των ρούχων.

Το έχω πει πάρα πολλές φορές, ότι το μεγαλύτερο μας περιβαλλοντικό πρόβλημα είναι η διαχείριση αποβλήτων.

8.Αξιολόγηση κινδύνου

Πριν ένα χρόνο μέσα στα πλαίσια έρευνας και αξιολόγησης κινδύνου του Ευρωκοινοβουλίου για τα επόμενα χρόνια, μου έκανε φοβερή εντύπωση το ότι ένας από τους μελλοντικούς κινδύνους για το μέλλον της ΕΕ, ήταν η αναφορά ότι ένας στους 10 νέους από 10 μέχρι 18 χρόνων αντιμετωπίζει κάποιας μορφής πρόβλημα στην πνευματική και συναισθηματική του υγεία.

Αναφορές για το πρόβλημα ψυχικής υγείας των νέων που αντιμετωπίζουμε και εμείς στην Κύπρο, άκουσα και σε ιατρικό συνέδριο στη Λευκωσία.

Σε όλη τη Ευρώπη υπάρχει έξαρση στη βία ανάμεσα σε νέους και αν κοιτάξουμε και εμείς στα δικά μας γεγονότα νομίζω ότι έχουμε και εμείς αυτό το σοβαρό πρόβλημα.

Έχουμε και χουλιγκανισμό και bullying στα σχολεία και βία ανάμεσα στους νέους.

Η βελτίωση της ευημερίας των νέων απαιτεί την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών της κακής ψυχικής υγείας. Χρειάζονται πραγματικές αλλαγές και μακροπρόθεσμη στρατηγική που θα ευνοεί τις συνθήκες της ζωής των νέων ανθρώπων. Ζητήματα όπως η στέγαση, η δίκαιη εργασία και η κοινωνική πρόνοια, δεν μπορούν να παραμένουν διαχωρισμένες από τα ζητήματα της ψυχικής υγείας και της ευημερίας.

Αν εξετάσουμε τη συμπεριφορά μας σαν κράτος θα δείτε ότι η ανάλυση κινδύνων δεν είναι κάτι που κάνουμε ποτέ αν και έχουμε υποχρέωση με βάση σχετική απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2013.

Μια κανονική ανάλυση κινδύνου σε κρατικό επίπεδο με θέμα την ασφάλεια του κράτους θα εξετάζει:

Εσωτερικά μας προβλήματα.

Προβληματικές νομοθεσίες και κίνδυνους για επιχειρήσεις και εργαζόμενους

Την έλλειψη σωστού ενεργειακού σχεδιασμού τα θέματα ΑΟΖ, κυριαρχικά δικαιώματα ΚΔ, πηγές ενέργειες συμπεριλαμβανομένων ανανεώσιμων πηγών.

Επικίνδυνων εγκαταστάσεων, των κλιματικών αλλαγών, την παραγωγή τροφής, πλημυρών, και άλλων φυσικών καταστροφών

Κυβερνο-επιθέσεις – Cyber Security, επιστήμης και τεχνολογίας

Οικονομική κατάσταση του κράτους και των τραπεζών

Ασφάλειας σε σχέση με τη λειτουργία/προοπτική λειτουργίας σταθμών πυρηνικής ενέργειας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου – Ακκουγιού, Αίγυπτος, Ιορδανία, Ισραήλ),

Πανδημίες,

Ευρύτερα θέματα γεωστρατηγικής και γειτονικούς πολέμους.

9.Διάφορα σε συντομία

Οι κυβερνητικοί υπάλληλοι χρειάζονται να βγαίνουν έξω από τα γραφεία τους και να κάνουν επιθεωρήσεις και όχι να περιμένουν άλλους να κάνουν καταγγελία για να πάνε να εξετάσουν. Κλασσικό παράδειγμα ο Ακάμας για τον οποίο ξεκίνησα να γράφω με μεγάλο θυμό και μετά άλλαξα ιδέα για να δοθεί διορία στη νέα κυβέρνηση να αντιδράσει. Να γνωρίζουν όμως ότι παρακολουθούμε στενά και με το νέο χρόνο θα το εξετάσουμε στην Επιτροπή Περιβάλλοντος.

Οι πράσινες συμβάσεις προσφέρουν μια καλή ευκαιρία στο κράτος για να βελτιώσει τα εισοδήματα των γεωργών. Έρχεται και η Ευρωπαϊκή  Πολιτική «Από τη Φάρμα στο Πιάτο» και έχω έγνοια αν θα προετοιμάσουμε κατάλληλα τους αγρότες μας για τις αλλαγές που έρχονται.

Ο κόσμος που δεν τα βγάζει πέρα αυξάνεται συνεχώς, υπάρχει φτώχεια, ακρίβεια, ψηλά ενοίκια, χαμηλοί μισθοί και χρειάζεται η πολιτεία να παρέμβει.

Χρειάζονται και άλλοι στεγαστικοί σχεδιασμοί για άτομα που δεν έχουν καθόλου λεφτά. Πρέπει η κυβέρνηση να δοκιμάσει νέες πολιτικές όπως εφαρμόζονται στο εξωτερικό αν είναι να έχουμε μια καλή στεγαστική πολιτική.

Χρειάζεται επανασχεδιασμός και αύξηση των ολοήμερων σχολείων στα ευρωπαϊκά πρότυπα, για το καλό και των μαθητών και των γονιών.

Οι κυβερνητικές υπηρεσίες χρειάζεται να κάνουν πιο σωστές διαβουλεύσεις πριν στείλουν τα νομοσχέδια τους για συζήτηση στη Βουλή. Δεν γίνεται να κάνουμε εμείς τους διαμεσολαβητές αλλά και να βλέπουμε τις διάφορες υπηρεσίες να τσακώνονται μεταξύ τους στις επιτροπές. Έννεν δική μας δουλειά!

Για όσους δεν το γνωρίζουν ο κυβερνητικός προγραμματισμός για εκτέλεση των αποχετευτικών συστημάτων το 2029 θα μας οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια στα δικαστήρια με την τόσο μεγάλη καθυστέρηση και όταν μάλιστα τώρα συζητούν στην ΕΕ την επέκταση του σε μικρότερους οικισμούς και την υποχρεωτική λειτουργία των συστημάτων αυτών με ΑΠΕ.

Κάθε χρόνο μπαίνουν όροι σε ορισμένα κεφάλαια του προϋπολογισμού για εξαμηνιαία ενημέρωση που ποτέ όμως δεν βλέπουμε.

10.Ευχαριστίες

Κάθε φορά που είμαστε σε μια συνεδρίαση επιτροπής της βουλής για κάποιο θέμα και έχουμε απέναντι μας τις διάφορες κρατικές υπηρεσίες αλλά και τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, νιώθω πραγματικά ευγνώμων που οι ΜΚΟ κάνουν όσα μπορούν από τον ελεύθερο τους χρόνο γιατί χωρίς αυτές πολλές φορές δε θα μαθαίναμε την αλήθεια. Γνωρίζουν τα θέματα τα προβλήματα και τις πιθανές λύσεις καλύτερα από όλους.

Γι αυτό θέλω να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους αυτούς τους εθελοντές που θα έπρεπε η δημοκρατία να τις βοηθήσει περισσότερο αφού χωρίς αυτές θα είμαστε ακόμη πολύ πίσω.

Να μην ξεχνούμε επίσης ότι το κράτος σπάνια κάνει εκστρατείες και ότι γνωρίζουμε για την υγεία μας και πως να ζούμε υγιεινά, τη βία στην οικογένεια, τα προβλήματα στην παιδεία, τα περιβαλλοντικά προβλήματα τα μαθαίνουμε όλα από τις ΜΚΟ.

Θέλω επίσης να ευχαριστήσω και όλα τα μέλη της Επιτροπής Περιβάλλοντος γιατί νιώθω πολλά τυχερός που έχουμε μια τόσο καλά δεμένη επιτροπή, με σπάνιες τις διαφωνίες και όλους να συμμετέχουν και να προσφέρουν ουσιαστικά στις συνεδριάσεις.

Στη δική μου νεολαία την πανέξυπνη και δραστήρια Ελίνα Κολοκοτρώνη που με οδηγεί σε νέους δρόμους πρέπει να γνωρίζει ότι της χρωστώ πολλά και στο πολύ σοφό για την ηλικία του Χάρη Ιωσηφίδη εύχομαι ότι καλύτερο στη νέα του καριέρα και πραγματικά δεν ξέρω τι θα κάνω χωρίς εσένα.

Τέλος να επαναλάβω για πολλοστή φορά πόσο εύκολη γίνεται η δουλειά μου επειδή έχω δίπλα μου την καλύτερη συνεργάτιδα της βουλής την Χρυσάνθη Λοϊζου που κάνει όλη τη δουλειά, μου δίνει σωστές συμβουλές και όπως λέω πάντα με κάνει να φαίνομαι καλύτερος από ότι είμαι.