Την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των μικρομεσαίων ώστε να αναπτύξουν οικονομίες κλίμακας μέσω μεγέθυνσης τους, θέλει το Υπουργείο Οικονομικών.
Ζήτημα το οποίο λόγω του είδους των επιχειρήσεων που υπάρχουν στην Κύπρο (93%) - κυρίως οικογενειακές - με την απουσία κουλτούρας εξαγορών και συγχωνεύσεων δεν πρόκειται να επιλυθεί εάν δεν δοθούν σημαντικά κίνητρα προς αυτή την κατεύθυνση.
Αυτό εξάλλου καταδεικνύουν και τα στοιχεία καθώς οι συγχωνεύσεις και οι εξαγορές κυμαίνονται σε πολύ χαμηλά επίπεδα στην Κύπρο.
Θα πρέπει να σημειωθεί πως – όπως θα δείτε αναλυτικά και πιο κάτω – τα κίνητρα δεν θα αφορούν ωστόσο φορολογικές ρυθμίσεις, αλλά θα αφορούν κυρίως αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο, τη δημιουργία ευκαιριών για πρόσβαση σε χρηματοδότηση και επικοινωνιακή πολιτική για αλλαγή κουλτούρας των μικρομεσαίων - οικογενειακών επιχειρήσεων. Όπως μεταφέρθηκε στην Brief από αρμόδια πηγή από το Υπουργείο Οικονομικών, μέχρι στιγμής δεν έχει εκτιμηθεί το συνολικό ποσό που θα απαιτηθεί για την εκπόνηση του Σχεδίου.
Γι’ αυτό τον λόγο το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε τις προηγούμενες ημέρες το Σχέδιο Δράσης για παροχή κινήτρων αναφορικά με την προώθηση εξαγορών και συγχωνεύσεων μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Το εν λόγω σχέδιο περιλαμβάνεται στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κύπρου και έχει ήδη εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Αυτά τα κίνητρα έχουν ιδιαίτερη σημασία για την Κύπρο και τις επιχειρήσεις, καθώς όπως σημειώνει και το Συμβούλιο Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας, η Κύπρος, κυρίως λόγω του μικρού μεγέθους της αγοράς σε σχέση με τις επιχειρήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει υψηλό ποσοστό μικρών επιχειρήσεων.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το Δημοσιονομικό - και με τον ορισμό που χρησιμοποιείται σε σχετικές Ευρωπαϊκές οδηγίες - το 92,9% των επιχειρήσεων στην Κύπρο χαρακτηρίζονται ως πολύ μικρές επιχειρήσεις (microfirms) με αριθμό εργαζομένων μέχρι 9 άτομα και το 6,1% ως μικρές επιχειρήσεις (small firms) με λιγότερους από 50 εργαζομένους. Συγκρίνοντας τον αριθμό εργαζομένων σε πολύ μικρές επιχειρήσεις και μικρές επιχειρήσεις διαπιστώνεται ότι ο μέσος όρος είναι σημαντικά χαμηλότερος σε σχέση με τους αντίστοιχους μέσους όρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης - 38,6% έναντι 29,7% για πολύ μικρές επιχειρήσεις και 25,3% έναντι 20,1% για μικρές επιχειρήσεις.
Όπως μεταφέρεται από το Υπουργείο Οικονομικών, η νέα μακροπρόθεσμη στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη της Κύπρου, η οποία ετοιμάστηκε από το Συμβούλιο Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας Κύπρου με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, προτείνει ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο με ορίζοντα το 2035 και θέτει, μεταξύ άλλων, ως σημαντικό πυλώνα τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της παραγωγικότητας των κυπριακών επιχειρήσεων και τη στροφή προς τις εξαγωγές μέσα από την ψηφιοποίηση και τη συνεχή κατάρτιση. Η επίτευξη του στόχου αυτού - όπως σημειώνεται - προϋποθέτει μεγαλύτερα μεγέθη επιχειρήσεων που θα μπορούν να ανταποκρίνονται στις μεταβαλλόμενες συνθήκες της αγοράς και να επιβιώνουν σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον.
Σε 3 άξονες οι δράσεις
Όπως ανέφερε ο Υπουργός Οικονομικών, Μάκης Κεραυνός, μετά την έγκριση του Σχεδίου από το Υπουργικό, οι δράσεις που περιλαμβάνονται στο σχέδιο βασίζονται σε 3 άξονες. Αφορούν όπως σημείωσε πρώτον ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο στήριξης και αλλαγής της κουλτούρας εξαγορών και συγχωνεύσεων και επιχειρήσεων, δεύτερον τον εκσυγχρονισμό του νομοθετικού πλαισίου και μείωση της γραφειοκρατίας ώστε να απλοποιηθούν οι διαδικασίες και τρίτον η πρόσβαση στη χρηματοδότηση και προώθηση συγχωνεύσεων και εξαγορών σε συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας.
Ειδικότερα, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα του Υπουργείου Οικονομικών:
1ος Άξονας: Δημιουργία ολοκληρωμένου πλαισίου στήριξης και αλλαγής της κουλτούρας αναφορικά με την προώθηση των εξαγορών και συγχωνεύσεων
Η δράση περιλαμβάνει την ετοιμασία στοχευμένου επικοινωνιακού πλάνου, όπου μεταξύ άλλων να προωθούνται διοργανώσεις ημερίδων και εκδηλώσεων καθώς και προβολή επιτυχημένων συγχωνεύσεων και εξαγορών τόσο της Κύπρου όσο και του εξωτερικού. Ετοιμασία νέας εθνικής πολιτικής για την επιχειρηματικότητα η οποία να μπορεί να επικεντρωθεί μεταξύ άλλων και στην ανάγκη προώθησης των εξαγορών και των συγχωνεύσεων μέσω της καλλιέργειας της σχετικής κουλτούρας με αρμόδιο φορέα υλοποίησης το Υπουργείο Ενέργειας και την Υπηρεσία Βιομηχανίας και Τεχνολογίας του ΥΕΕΒ.
Ο χρόνος υλοποίησης είναι μεταξύ 2024-2026
2ος Άξονας: Στα πλαίσια του εκσυγχρονισμού του νομοθετικού πλαισίου των νομικών προσώπων (εταιρειών), να διερευνηθεί το ενδεχόμενο βελτίωσης ή και απλοποίησης των διαδικασιών που άπτονται των εξαγορών και συγχωνεύσεων.
Στα πλαίσια της προώθησης του εκσυγχρονισμού του νομοθετικού εταιρικού πλαισίου (περί Εταιρειών Νόμου) στη βάση πετυχημένων μοντέλων άλλων Ευρωπαϊκών χωρών που ακολουθούν παρόμοιο δίκαιο με αυτό της Κύπρου, να διερευνηθεί το ενδεχόμενο βελτίωσης ή και απλοποίησης των διαδικασιών που άπτονται επί των εξαγορών και συγχωνεύσεων, με απώτερο στόχο τη μείωση του διοικητικού φόρτου, με φορέα υλοποίησης το Υπουργείο Οικονομικών.
Ο χρόνος υλοποίησης είναι μεταξύ 2024-2026.
3ος Άξονας: Πρόσβαση στη χρηματοδότηση και προώθηση συγχωνεύσεων και εξαγορών σε συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας
Προώθηση σχεδίων επιδοτήσεων εξοπλισμού και μηχανημάτων, νοουμένου ότι έχει διενεργηθεί συγχώνευση ή εξαγορά, σε συγκεκριμένο τομέα της οικονομίας (γεωργίας, μεταποίησης και εξαγωγών).
Ο χρόνος υλοποίησης είναι μεταξύ 2025-2027.
Ποιο είναι το υφιστάμενο πλαίσιο στην Κύπρο
Σύμφωνα πάντα με το Σχέδιο Δράσης του Υπουργείου Οικονομικών:
Σύμφωνα με το Κυπριακό δίκαιο, οι διαδικασίες που άπτονται των συγχωνεύσεων και εξαγορών διέπονται από τον περί Εταιρειών Νόμο (Κεφ.113). Σημειώνεται ότι ο περί Εταιρειών Νόμος είναι πλήρως εναρμονισμένος με τις σχετικές Ευρωπαϊκές Οδηγίες οι οποίες διέπουν το πλαίσιο των διασυνοριακών εξαγορών και συγχωνεύσεων .
Όσο αφορά το φορολογικό πλαίσιο που ισχύει για τις συγχωνεύσεις και εξαγορές, σύμφωνα με τον περί Φορολογίας του Εισοδήματος Νόμους (Ν. 18(Ι)/2002) καθορίζεται ότι οποιαδήποτε πράξη στα πλαίσια αναδιοργάνωσης δεν δημιουργεί κέρδη υποκείμενα σε φορολογία, στη μεταβιβάζουσα εταιρεία.
Για σκοπούς του περί Φορολογίας του Εισοδήματος Νόμου, αναδιάρθρωση εταιρειών σημαίνει «συγχώνευση, διάσπαση, μερική διάσπαση, μεταβίβαση στοιχείων ενεργητικού, ανταλλαγή μετοχών και μεταφορά εγγεγραμμένων γραφείων.».
Περαιτέρω στον ίδιο Νόμο καθορίζεται ότι σε περίπτωση αναδιοργάνωσης οποιεσδήποτε συσσωρευμένες ζημιές της μεταβιβάζουσας εταιρείας δύναται να χρησιμοποιηθούν για συμψηφισμό κερδών σε μεταγενέστερα χρόνια.
Όσο αφορά έμμεση φορολογία, σύμφωνα με τον περί Φόρου Προστιθέμενης Αξίας Νόμο, καθορίζεται ότι στα πλαίσια μεταβίβασης δρώσας οικονομικής μονάδας δεν επιβάλλεται Φόρος Προστιθέμενης Αξίας, εφόσον πληρούνται οι σχετικές προϋποθέσεις.
Σύμφωνα με τα πιο πάνω σημειώνει το Υπουργείο Οικονομικών, «καταλήγουμε εύλογα στο συμπέρασμα ότι το υφιστάμενο φορολογικό πλαίσιο της Κύπρου είναι ήδη αρκετά ελκυστικό, ως εκ τούτου οι εισηγήσεις που γίνονται για ενθάρρυνση των εξαγορών και συγχωνεύσεων δεν αφορούν φορολογικές ρυθμίσεις».
Τι κίνητρα παραχωρούνται σε άλλες χώρες
Το Υπουργείο Οικονομικών στο Σχέδιο Δράσης παρουσιάζει μετά από εξέταση των διαφόρων πλαισίων που υπάρχουν σε διάφορες Ευρωπαϊκές δικαιοδοσίες τα κίνητρα που παραχωρούνται στις ακόλουθες χώρες:
1/ Ελλάδα: Τα κυριότερα κίνητρα για συγχωνεύσεις και εξαγορές επιχειρήσεων είναι τα ακόλουθα: Φορολογικές ελαφρύνσεις: Παραχωρούνται φορολογικές ελαφρύνσεις για τις εταιρείες που θα προβούν σε συγχωνεύσεις, μετατροπές και εξαγορές. Παραχωρείται μειωμένη φορολογία στις επιχειρήσεις που θα συγχωνευθούν μέχρι και 50% υπό προϋποθέσεις, δηλαδή εφαρμόζεται φορολογικής συντελεστής 11% αντί 22% (υφιστάμενος συντελεστής) για μία πενταετία. Επιδοτήσεις / δανειοδοτήσεις: Παραχωρούνται επιδοτήσεις για την κάλυψη του κόστους της συγχώνευσης. Τα δάνεια θα δίνονται με μοναδικό κριτήριο επιλεξιμότητας τη μεγέθυνση των επιχειρήσεων, χωρίς να χρειάζεται να καλύπτουν και τα άλλα κριτήρια που είναι η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, η εξωστρέφεια και η έρευνα και ανάπτυξη.
2/ Γαλλία: Φορολογικές ελαφρύνσεις: Απαλλάσσεται από το ΦΠΑ (υφιστάμενος φορολογικός συντελεστής 20%) οποιαδήποτε μεταβίβαση περιουσιακών στοιχείων στα πλαίσια εξαγορών και συγχωνεύσεων. Περαιτέρω τυχόν φορολογικές ζημιές οι οποίες προκύπτουν από συγχώνευση εταιρειών, μπορούν να χρησιμοποιηθούν έναντι κερδών της νέας οντότητας. Χρηματοδοτικές ευκολίες: 11 Παραχωρούνται χρηματοδοτικές ευκολίες στις νέες οντότητες που προκύπτουν μετά από συγχωνεύσεις και εξαγορές. Οι χρηματοδοτικές ευκολίες είναι επιδότηση επιτοκίων και απαλλαγή συγκεκριμένων τελών.
3/ Μάλτα: Παραχωρούνται συγκεκριμένες φορολογικές απαλλαγές στα πλαίσια συγχωνεύσεων και εξαγορών από συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας. Τέτοιοι τομείς είναι ο ναυτιλιακός, τεχνολογίας (blockchain). Οι απαλλαγές περιλαμβάνουν τόσο άμεση όσο και έμμεση φορολογία. Περαιτέρω υπάρχει συγκεκριμένη επιδότηση που υπολογίζεται ως ποσοστό επί του ποσού που επενδύεται στα πλαίσια συγχώνευσης ή και εξαγοράς μέσω πίστωσης φόρου για 3 έτη μετά την εξαγορά ή και συγχώνευση.
4/ Ολλανδία: Οι εξαγορές και συγχωνεύσεις δε συνιστούν φορολογικό γεγονός για σκοπούς τόσο φόρου εισοδήματος όσο και ΦΠΑ.. Περαιτέρω, εξαγορές και συγχώνευσες στην Ολλανδία δεν υπόκεινται σε τέλος χαρτοσήμου. Όσο αφορά το Φόρο Κεφαλαιουχικών Κερδών, εξαιρούνται υπό προϋποθέσεις όλοι οι τύποι συγχωνεύσεων, εξαγορών και αναδιοργανώσεων . Σε περίπτωση που δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις, υπόκεινται σε ΦΚΚ 6%. Ακόμα δίνεται η δυνατότητα για α τυχόν φορολογικές ζημιές οι οποίες προκύπτουν από συγχώνευση εταιρειών, να χρησιμοποιηθούν έναντι κερδών της νέας οντότητας. Τέλος, οι Ολλανδικές αρχές παραχωρούν ελάφρυνση τόκων για δανεισμό για την απόκτηση της εξαγορασθείσας οντότητας.
5/ Λουξεμβούργο: Δεν υπόκεινται σε ΦΠΑ οι συγχωνεύσεις και εξαγορές στο Λουξεμβούργο, επειδή η μεταβίβαση περιουσιακών στοιχείων δεν θεωρείται παροχή αγαθών ή υπηρεσιών για τις οποίες μπορεί επιβληθεί ΦΠΑ. Επίσης, δεν επιβάλλονται τέλη χαρτοσήμων και μεταβιβαστικά τέλη. Υπό προϋποθέσεις, απαλλάσσονται από φόρους κεφαλαιουχικών κερδών, το ίδιο ισχύει και σε περίπτωση απόκτησης μετοχών στα πλαίσια εξαγοράς και συγχώνευσης.
Όπως σημειώνει το Υπουργείο Οικονομικών διαφαίνεται από την πιο πάνω ανάλυση των διάφορων πλαισίων σε Ευρωπαϊκές δικαιοδοσίες, στην πλειονότητα τους τα Κράτη Μέλη εφαρμόζουν φορολογικές απαλλαγές, με σκοπό την ενθάρρυνση των συγχωνεύσεων και των εξαγορών, πάρα άλλες ρυθμίσεις. Σημειώνεται ότι όπως έχει αναλυθεί πιο πάνω παρόμοιες φορολογικές απαλλαγές εφαρμόζονται και τη Κύπρο.
Χαράλαμπος Ζάκος