Έχουμε ήδη υιοθετήσει και υλοποιούμε πολιτικές, επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που προωθούν την επίτευξη της πράσινης μετάβασης, επεσήμανε ο Γενικός Διευθυντής Ανάπτυξης του Υπουργείου Οικονομικών Θεοδόσης Α. Τσιόλας, σε ομιλία του στο Συνέδριο της ΟΕΒ «Ενεργειακή μετάβαση – είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις;»

Όπως ανέφερε, το ύψος των επενδυτικών κυρίως μέτρων για την επίτευξη των στόχων της πράσινης μετάβασης από τα Ευρωπαϊκά Ταμεία ανέρχεται στο €1,5 δις περίπου και περιλαμβάνει προγράμματα που συγχρηματοδοτούνται από τα Ταμεία Πολιτικής Συνοχής (συμπεριλαμβανομένου του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης - €784 εκ.), το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΣΑΑ - €491 εκ.), το Ταμείο για την Κοινή Αγροτική Πολιτική (περίπου €185 εκ.) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (€52 εκ.).  

Επίσης σημείωσε ότι, πέραν των επενδύσεων, η Κυβέρνηση προωθεί και σειρά μεταρρυθμίσεων, κυρίως μέσω του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας , που είναι απαραίτητες για την μετάβαση στο νέο μοντέλο ανάπτυξης. 

Αυτούσια η ομιλία του κ. Τσιόλα:

«Είναι με ιδιαίτερη χαρά που βρίσκομαι σήμερα εδώ και θα ήθελα να εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες και τα συγχαρητήρια μου στην Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων, στο Top Kinisis Travel και στο Ενεργειακό Γραφείο Κύπρου για την πρόσκληση και την όλη διοργάνωση της εκδήλωσης.

Όπως όλοι γνωρίζετε η μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία και η επίτευξη περιβαλλοντικής αειφορίας και κλιματικής ουδετερότητας αποτελεί στόχο υψίστης σημασίας για τη χώρα μας ούτως ώστε να διασφαλιστεί η βιώσιμη και μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και να επιτευχθεί η ενίσχυση της οικονομίας μας. Ως κράτος έχουμε δεσμευτεί να προωθήσουμε την άμεση υλοποίηση των Στόχων της Πράσινης Συμφωνίας, της νέας  αναπτυξιακής στρατηγικής της ΕΕ .

Στο πλαίσιο αυτό έχουμε ήδη υιοθετήσει και υλοποιούμε πολιτικές, επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που προωθούν την επίτευξη της πράσινης μετάβασης. Το ύψος των επενδυτικών κυρίως μέτρων για την επίτευξη των στόχων της πράσινης μετάβασης από τα Ευρωπαϊκά Ταμεία ανέρχεται στο €1,5 δις  περίπου και περιλαμβάνει προγράμματα που συγχρηματοδοτούνται από τα Ταμεία Πολιτικής Συνοχής (συμπεριλαμβανομένου του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης - €784 εκ.), το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΣΑΑ - €491 εκ.), το Ταμείο για την Κοινή Αγροτική Πολιτική (περίπου €185 εκ.) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (€52 εκ.).  Πέραν των επενδύσεων, η Κυβέρνηση προωθεί και σειρά μεταρρυθμίσεων, κυρίως μέσω του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας , που είναι απαραίτητες για την μετάβαση στο νέο μοντέλο ανάπτυξης. 

Πιο συγκεκριμένα, μέσω του νέου  Προγράμματος Πολιτικής Συνοχής «ΘΑλΕΙΑ» και του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, προγράμματα τα οποία βρίσκονται υπό την ευθύνη του Υπουργού Οικονομικών, προωθούνται επενδύσεις ύψους €616 εκ και €491 εκ αντίστοιχα. Πρώτιστα, προωθούνται επενδύσεις στους τομείς της ενέργειας και κλίματος και οι παρεμβάσεις αφορούν στην προώθηση μέτρων ενεργειακής απόδοσης και μείωσης εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, την προαγωγή των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), την βιώσιμη διαχείριση των υδάτων (πχ αποχετευτικά, αντικαταστάσεις υδρευτικών δικτύων, έξυπνοι υδρομετρητές),  την ενίσχυση της βιοποικιλότητας (διαχείριση του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα και άλλων περιοχών NATURA), την προώθηση των  βιώσιμων  μεταφορών, την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και πρόληψη των κινδύνων από φυσικές καταστροφές και την προώθηση της μετάβασης σε μια κυκλική οικονομία.

Ειδικότερα μέσω του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης θα προωθηθούν επενδύσεις ύψους €168 εκ., οι οποίες θα εστιάσουν σε έργα μετάβασης προς εναλλακτικές μορφές ενέργειας καθώς και έργα/κίνητρα αποθήκευσης ενέργειας από ΑΠΕ.

Οι δράσεις και πολιτικές για την συμμόρφωση με τους κλιματικούς στόχους είναι σε πλήρη συνέπεια με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα 2021-2030, το οποίο καθορίζει τον εθνικό προγραμματισμό με στόχους, μέτρα και πολιτικές που αφορούν στην ενεργειακή ασφάλεια, την εσωτερική αγορά ενέργειας, την ενεργειακή απόδοση, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, την έρευνα, στην καινοτομία και στην ανταγωνιστικότητα.

Οι προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας είναι τεράστιες. Πρέπει να φροντίσουμε να υλοποιηθούν όλα τα έργα που τροχοδρομούνται για να πετύχουμε τους σημερινούς μας στόχους και επίσης να προωθήσουμε πρόσθετα μέτρα για να πετύχουμε και τους νέους στόχους που βρίσκονται τώρα υπό διαπραγμάτευση στο πλαίσιο του πακέτου ‘Fit for 55’.

Για να αξιολογήσουμε την κατάσταση σχετικά με το που βρισκόμαστε σήμερα, έγινε μια προσπάθεια για να εκτιμήσουμε το βαθμό επάρκειας των μέτρων που εγκρίθηκαν για χρηματοδότηση, τόσο από Ευρωπαϊκούς πόρους (ΤΑΑ, ΘΑλΕΙΑ, Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, Κοινή Αγροτική Πολιτική) όσο και μερικώς από Εθνικούς πόρους.

Ως εκ τούτου, ως ΓΔ Ανάπτυξης, έχουμε συνάψει Μνημόνιο Συνεργασίας με το Ινστιτούτο Κύπρου (ΙΚυ), για την υποστήριξη όλων των εμπλεκόμενων κυβερνητικών υπηρεσιών, ώστε η μετάβαση να γίνει συντονισμένα και με τον πιο οικονομικό και αποδοτικό τρόπο.

Από προκαταρκτικές εκτιμήσεις, φαίνεται ότι τα προγραμματισμένα έργα συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στην επίτευξη των στόχων του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα, αλλά όχι όλων των στόχων. Υπερ-επιτυγχάνονται οι στόχοι στον τομέα της ενέργειας που βρίσκονται κάτω από το υφιστάμενο σύστημα Εμπορίας των Ρύπων, αλλά, παρουσιάζεται σημαντική υστέρηση στις βιώσιμες μεταφορές που βρίσκονται κάτω από τον Κανονισμό Επιμερισμού Ευθυνών, που είναι νομική ευθύνη του Κράτους να το επιτύχει.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις προκαταρκτικές εκτιμήσεις των ακαδημαϊκών, οι πρόσθετες επενδύσεις στους δυο ευρείς τομείς της ενέργειας και των μεταφορών πρέπει να αυξηθούν κατά περίπου 10-20% στη δεκαετία 2021-2030, ή κατά 1-1.5% του ΑΕΠ ανά έτος (περίπου €200-€300 εκ. / έτος), ώστε να υλοποιηθεί η πράσινη μετάβαση. Επειδή το κόστος που θα επωμισθούν οι καταναλωτές λόγω αυτών των απαιτήσεων θα είναι υπερβολικά μεγάλο και συνεπώς πιθανό να αποτελέσει ένα πολύ επιβαρυντικό παράγοντα στην ανταγωνιστικότητα και στη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων, η Κυβέρνηση σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μελετούν τρόπους έτσι ώστε και οι επηρεαζόμενοι καταναλωτές και επιχειρήσεις να τύχουν στήριξης μέσω διαφόρων σχεδίων υποστηρικτικών προς την όλη προσπάθεια για να γίνει όσο το δυνατόν πιο δίκαιη η μετάβαση.

Η αποτελεσματικότητα των όποιων προσπαθειών έγκειται φυσικά στην ικανότητα για σωστό σχεδιασμό και έγκαιρη αναπροσαρμογή των πολιτικών και των μέτρων που προωθεί η κυβέρνηση στον τομέα, λαμβάνοντας υπόψη τα νέα και μεταβαλλόμενα δεδομένα, τις διεθνείς τάσεις αλλά και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η οικονομία.Οι προκλήσεις αυτές καθίστανται ακόμη μεγαλύτερες σε μία περίοδο που τόσο η κυπριακή όσο και η παγκόσμια οικονομία βρίσκονται ακόμη αντιμέτωπες με τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της πανδημίας του COVID 19 και όχι μόνο.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία κρούει τον κώδωνα για λήψη έκτακτων μέτρων στον τομέα της ενέργειας από την ΕΕ. Το τίμημα θα είναι μεγάλο και οι συνέπειες θα πλήξουν τους καταναλωτές και τις βιομηχανίες λαμβάνοντας υπόψη την μεγάλη εξάρτηση της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο. Επιπρόσθετα, αναμένεται ότι θα επισπευσθεί η εφαρμογή των στόχων της πράσινης συμφωνίας ώστε να επιτευχθεί η ενεργειακή απεξάρτησή της ΕΕ από την εισαγωγή ορυκτών καυσίμων από τρίτες χώρες.

Ήδη με πρωτοβουλία της Προέδρου της ΕΕ έχει προταθεί σχέδιο για την εξάλειψη της εξάρτησης της ΕΕ από το ρωσικό αέριο πριν το 2030 (REPowerEU) μέσω πιο άμεσης στροφής στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και το υδρογόνο σε συνδυασμό με περισσότερη ενεργειακή απόδοση. Η πιο πάνω προσπάθεια μακροχρόνια θα είναι επωφελής σε οικονομικό και περιβαλλοντικό επίπεδό αλλά βραχυπρόθεσμα προϋποθέτει επιπρόσθετες επενδύσεις και δραστικές οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές.

Ως εκ τούτου, η ΕΕ επιχειρεί να δώσει χείρα βοήθειας έναντι του ενεργειακού σοκ μέσω ενός πακέτου στήριξης. Οι Υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ κατέληξαν σε μια στρατηγική τριών πυλώνων, η οποία περιλαμβάνει στοχευμένη υποστήριξη των πιο άμεσα πληγείσων επιχειρήσεων (με κρατικές εγγυήσεις για δάνεια, επιδοτήσεις) και προώθηση δέσμης μέτρων για την ταχύτερη δυνατή επίτευξη της απεξάρτησης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα.

Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε πρόταση για τη Δράση Συνοχής για τους Πρόσφυγες στην Ευρώπη (CARE) η οποία επιτρέπει στα κράτη μέλη και τις περιφέρειες να παρέχουν στήριξη έκτακτης ανάγκης σε άτομα που προσπαθούν να ξεφύγουν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Η δράση CARE εισάγει την αναγκαία ευελιξία στους κανόνες της πολιτικής συνοχής για την περίοδο 2014-2020, ώστε να καταστεί δυνατή η ταχεία ανακατανομή της διαθέσιμης χρηματοδότησης στην εν λόγω στήριξη έκτακτης ανάγκης.

Κυρίες και κύριοι,

Πέραν των πιο πάνω προκλήσεων, η μεγαλύτερη ίσως πρόκληση των τελευταίων δύο ετών, είναι το να επικοινωνήσουμε στον κόσμο ότι αυτό το πλαίσιο μέτρων και πολιτικών δεν κινείται απλώς στο πλαίσιο τήρησης της ενωσιακής μας υποχρέωσης. Να πείσουμε ότι η κλιματική αλλαγή είναι εδώ και ότι η πράσινη μετάβαση είναι, αφενός, μια αναγκαιότητα των καιρών και, αφετέρου, μια ευκαιρία για τη χώρα μας.

Κατανοώντας τα προβλήματα που θα αντιμετωπίσουμε, και έχοντας στη φαρέτρα μας λύσεις για αυτά, θα πρέπει να εμπνεύσουμε τον κόσμο ότι θα επιδιώξουμε το «μείζον» και ότι δεν θα ακολουθήσουμε απλώς τους Ευρωπαίους εταίρους μας, αλλά θα είμαστε στην πρωτοπορία των διεθνών ενεργειακών και περιβαλλοντικών εξελίξεων, με σύγχρονες πολιτικές και μέτρα που θα μας ωθήσουν όλους μπροστά και, παράλληλα, με ουσιαστική μέριμνα ότι στη μετάβαση αυτή δεν θα μείνει κανένας πίσω.

Στο πλαίσιο αυτό είμαι βέβαιος ότι όλοι οι κοινωνικοί και οικονομικοί εταίροι, με πνεύμα σύμπνοιας και συλλογικότητας θα καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια προς επίτευξη του εθνικού μας πλέον στόχου, με γνώμονα την οικοδόμηση της Κύπρου του αύριο.

Σας ευχαριστώ.»