Η αλλαγή σκυτάλης στο Υπουργείο Οικονομικών και στην Κεντρική Τράπεζα, η εξόφληση του ρωσικού δανείου και οι κινήσεις για πρόωρη εξόφληση του δανείου από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), η συνεχής βελτίωση των οικονομικών δεικτών της Κύπρου και οι αξιολογήσεις της κυπριακής οικονομίας από διεθνείς οίκους, το πόρισμα της Ερευνητικής Επιτροπής για τον Συνεργατισμό και οι αλλαγές στο Κυπριακό Πρόγραμμα Επενδύσεων, ήταν από τα σημαντικότερα οικονομικά γεγονότα του 2019.

Η Brief, κάνοντας μία όσον το δυνατόν σύντομη ανασκόπηση της χρονιάς καταγράφει τα σημαντικότερα γεγονότα που σχετίζονται με την κυπριακή οικονομία, με χρονολογική, κυρίως, σειρά.

>>> Διαβάστε ακόμη: Οι στόχοι εργοδοτών και εργαζομένων για το 2020 <<<

Το πόρισμα της Ερευνητικής Επιτροπής για τον Συνεργατισμό

Την 1η Μαρτίου 2019, η Ερευνητική Επιτροπή που είχε διοριστεί για να εξετάσει τα αίτια κατάρρευσης του Συνεργατισμού, παραδίδει το πολυσέλιδο πόρισμά της στον Γενικό Εισαγγελέα, Κώστα Κληρίδη, και πέντε μέρες αργότερα (6/3/19) το δίδει στην ολότητά του στην δημοσιότητα.

Η Ερευνητική αποδίδει πολλαπλές ευθύνες για την κατάρρευση του Συνεργατισμού, τόσο στα μέλη της Επιτροπείας και στελέχη της Συνεργατικής Κυπριακής Εταιρείας (ΣΚΤ) και δη, μεταξύ άλλων, στους Νικόλα Χατζηγιάννη και Γιάννη Σταυρινίδη, όσο και στην Κυβέρνηση και δη τον τέως Υπουργό Οικονομικών, Χάρη Γεωργιάδη, και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Νίκο Αναστασιάδη, χαρακτηρίζοντας, μάλιστα, τον Χ. Γεωργιάδη ως τον «μεγάλο υπεύθυνο για την καταστροφική πορεία του Συνεργατικού Πιστωτικού Τομέα» από το 2014 και εντεύθεν.

Σύμφωνα, δε, με την Ερευνητική Επιτροπή, ευθύνες για την κατάρρευση του Συνεργατισμού, με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο, έχουν οι εξής:

1/ Η Επιτροπεία της ΣΚΤ και κάποια των μελών της χωριστά.
2/ Συγκεκριμένες Επιτροπές της Επιτροπείας της ΣΚΤ.
3/ Ο Γενικός Διευθυντής της ΣΚΤ
4/ Η Βουλή των Αντιπροσώπων
5/ Η ΚΤΚ
6/ Η ΕΚΤ και ιδιαίτερα ο ΕΕΜ
7/ Τα πολιτικά κόμματα
8/ Ο Υπουργός Οικονομικών
9/ Το Υπουργικό Συμβούλιο
10/ Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας

Διαβάστε αναλυτικά το πόρισμα της Ερευνητικής Επιτροπής για τον Συνεργατισμό εδώ.

Σημειώνεται πως, η ανακοίνωση του Πορίσματος προκάλεσε σωρεία αντιδράσεων, τόσο από πλευράς κομμάτων όσο κι από πλευράς προσώπων που φέρονται να έχουν ευθύνη για την κατάρρευση του Συνεργατισμού. Ο τέως Υπουργός Οικονομικών στην πρώτη του αντίδραση είχε τονίσει πως, «διαφορετικό ζήτημα είναι η πολιτική ευθύνη και διαφορετικό ζήτημα είναι η πολιτική υπευθυνότητα, που χαρακτήρισε τις αποφάσεις της Κυβέρνησης», ενώ επανερχόμενος στο θέμα είχε γράψει στο Twitter: «Την πολιτική ευθύνη για την οικονομία της χώρας μας την αναλαμβάνω καθημερινά, εδώ και 6 χρόνια, με εντολή του προέδρου της Δημοκρατίας. Και όπως συμβαίνει πάντοτε και για όλους, εκ των αποτελεσμάτων».

>>> Διαβάστε επίσης: Τι έγινε στην παγκόσμια Οικονομία το 2019 <<<

Η αποχώρηση Χάρη από το Υπουργείο Οικονομικών

Δέκα μέρες μετά τη δημοσίευση του πορίσματος για τον Συνεργατισμό και των αντιδράσεων που αυτό προκάλεσε, ο Χάρης Γεωργιάδης, στις 15/3/2019, γνωστοποιεί την απόφασή του να αποχωρήσει από το κυβερνητικό σχήμα και από το Υπουργείο Οικονομικών μέχρι το τέλος του έτους, χωρίς ωστόσο να αποδεχθεί τις ευθύνες που του καταλογίζει η Ερευνητική Επιτροπή για την κατάρρευση του Συνεργατισμού.

>>> Διαβάστε ακόμη: Χάρης - Η αποχώρηση μου δεν σχετίζεται με τον Συνεργατισμό <<<

«Έχω συζητήσει με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ότι θα συνεχίσω στο Υπουργείο Οικονομικών μέχρι το τέλος του έτους. Θεωρώ πως η συμπλήρωση σχεδόν 7 χρόνων στο Υπουργείου είναι υπέρ αρκετή για κάθε άνθρωπο που ανέλαβε μια ευθύνη να βοηθήσει στα δύσκολα», είχε δηλώσει, μεταξύ άλλων, ο κ. Γεωργιάδης σε συνέντευξη τύπου.

Τελικώς ο Χάρης Γεωργιάδης παρέδωσε τα ηνία του Υπουργείου Οικονομικών μετά από 80 μήνες θητείας στον Κωνσταντίνο Πετρίδη στις 3 Δεκεμβρίου 2019, με τον διάδοχό του να αναφέρει, μεταξύ άλλων, απευθυνόμενος στον προκάτοχό του πως, «είμαι πολύ ευτυχής που είναι πολύ διαφορετικές οι συνθήκες στις οποίες αναλαμβάνω εγώ ως Υπουργός Οικονομικών, σε σχέση με αυτές που ανέλαβες εσύ», ενώ εξήρε το έργο που επιτέλεσε.

Από την πλευρά του ο κ. Γεωργιάδης χαρακτήρισε αποστολή ζωής την παρουσία του στο Υπουργείο Οικονομικών. «Θεωρώ όμως ότι είμαστε πλέον σε ένα σημείο που μου επιτρέπει αυτή την αποστολή μου να την ολοκληρώσω», είχε σημειώσει χαρακτηριστικά τονίζοντας ότι, η προσπάθεια πρέπει να συνεχιστεί και θα συνεχιστεί, αφού υπάρχουν ακόμα πολλά που πρέπει να γίνουν.

Η πρώτη επίσημη παρουσία του νέου Υπουργού Οικονομικών ήταν στην Ολομέλεια της Βουλής, στις 6.12.2019, κατά την καθιερωμένη ομιλία του ΥΠΟΙΚ για τον κρατικό προϋπολογισμό του έτους, μέσω της οποίας έστειλε τα δικά του μηνύματα για την οικονομία, απευθύνοντας, ταυτόχρονα, κάλεσμα για συνεργασία. Τα βασικά σημεία της ομιλίας του κ. Πετρίδη εδώ.

>>> Διαβάστε ακόμη: Αγορά ακινήτων - Πώς κινήθηκε το ‘19 και οι εκτιμήσεις για το ‘20 <<<

Αλλαγή ηνίων και στην Κεντρική Τράπεζα

Πέραν της αλλαγής σκυτάλης στο Υπουργείο Οικονομικών, το 2019 καταγράφηκε άλλη μία σημαντική αλλαγή προσώπων με τον Κωνσταντίνο Ηροδότου να αναλαμβάνει τα ηνία της Κεντρικής Τράπεζας από τη Χρυστάλλα Γιωρκάτζη.

Ειδικότερα, στις 28.3.2019 ανακοινώνεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Νίκο Αναστασιάδη, ο διορισμός του κ. Ηροδότου διορίστηκε στη θέση του Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας, επιβεβαιώνοντας και σχετικά δημοσιεύματα της Brief, με τον νέο Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας να αναλαμβάνει επίσημα τα καθήκοντά του στις 9 Απριλίου 2019.  

>>> Who is Who: Κωνσταντίνος Ηροδότου - Διοικητής Κεντρικής Τράπεζας <<< 

Μιλώντας στη τελετή ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, ανάμεσα σε άλλα, εξήρε την ακαδημαϊκή κατάρτιση του κ. Ηροδότου, την πολύπλευρη επιστημονική του επάρκεια προσθέτοντας πως «αναλαμβάνοντας το ιδιαίτερα τιμητικό αυτό αξίωμα ενός από τους κορυφαίους θεσμούς στη χώρα μας, επιφορτίζεστε με μια τεράστια ευθύνη», με τον νέο Διοικητή της ΚΤ να δίδει τη διαβεβαίωση ότι «θα ενεργώ πάντοτε στα πλαίσια των νόμων, κανονισμών και διαδικασιών της ΚΤΚ, καθώς και της χρηστής διοίκησης, ώστε το κύρος και η αξιοπρέπεια της να αναβαθμίζονται διαρκώς και να διατηρούνται πάντοτε σε υψηλά επίπεδα τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό».

Η «εκρηκτική» αποχώρηση της Χρ. Γιωρκάτζη

Πάντως, σε αντίθεση με το Υπουργείο Οικονομικών η αλλαγή σκυτάλης στην Κεντρική Τράπεζα ήταν, κάπως, θυελλώδης με την τέως Διοικήτρια της Κεντρικής Τράπεζας, Χρυστάλλα Γιωρκάτζη, λίγο πριν την αποχώρησή της να αναφέρεται στο «μπούλινγκ», όπως είπε, που της έγινε, αλλά και στις ιστορίες που την πλήγωσαν βαθύτατα.

Σε ομιλία της, στις 5.4.2019, προς το προσωπικό της ΚΤΚ, η κα Γιωρκάτζη είχε τονίσει, μεταξύ άλλων, πως, κατέβαλε «κάθε δυνατή προσπάθεια για την διεκπεραίωση των καθηκόντων μου και για την αντιμετώπιση των δυσκολιών που βίωσε η Κύπρος ως αποτέλεσμα των εξαιρετικά δύσκολων οικονομικών συνθηκών, πάντοτε με τη δική σας βοήθεια και συνεργασία».

Εξάλλου, μία μέρα πριν την αποχώρησή της, στις 8.4.2019, η απερχόμενη Διοικήτρια της ΚΤ, είχε αποστείλει στον Πρόεδρο της Βουλής, Δημήτρη Συλλούρη, τη λίστα με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των πολιτικά εκτεθειμένων προσώπων (ΠΕΠ).

Ο κ. Συλλούρης, ωστόσο, επέστρεψε την εν λόγω λίστα πίσω στην Κεντρική Τράπεζα κατά τη συνάντηση που είχε με τον νέο Διοικητή της ΚΤ δέκα ημέρες αργότερα (18.4.2019), αναφέροντας, μεταξύ άλλων, πως «αν προκύπτει «εξυπηρέτηση ΠΕΠ από τράπεζες τότε θα πρέπει να εξεταστεί η πολιτική και ενδεχομένως ποινική ευθύνη του ΠΕΠ, αλλά και οι ευθύνες των Τραπεζών και της Κεντρικής Τράπεζας «για να τελειώνουμε. Όχι απλώς να τροφοδοτούμε ψιθύρους, κουτσομπολιό ή [να παρέχουμε] εργαλείο για όσους θέλουν να χτυπούν το πολιτικό σύστημα», είχε τονίσει.

>>> Διαβάστε επίσης: Μ. Φλωρεντιάδης: Καλή χρονιά για επιχειρήσεις & νοικοκυριά το ‘20 <<<

Πλήρης εξόφληση ρωσικού δανείου

Στις 2.9.2019 η Κύπρος αποπλήρωσε πλήρως το ρωσικό δάνειο που είχε λάβει η Κυβέρνηση του μ. Προέδρου Δημήτρη Χριστόφια το 2012. Την ανακοίνωση είχε κάνει ο ίδιος ο τέως Υπουργός Οικονομικών, Χάρης Γεωργιάδης, με ανάρτησή του στο Twitter.

«Έχει πριν λίγο εξοφληθεί πλήρως το Ρωσικό δάνειο ύψους €1.58δις που αναλήφθηκε επί προηγούμενης διακυβέρνησης. Η Κύπρος μπορεί πλέον να χρηματοδοτεί με άνεση τις ανάγκες της από τις διεθνείς αγορές», είχε γράψει ο κ. Γεωργιάδης.

>>> ΟΛΗ Η ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ BRIEF ΜΕ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ <<< 

Η εξέλιξη αυτή ήρθε σχεδόν πέντε μήνες μετά την επίσημη εξαγγελία για πρόωρη αποπληρωμή του ρωσικού δανείου από τον Χάρη Γεωργιάδη και πάλι. «Μπορώ να σας επιβεβαιώσω ότι στο πλαίσιο της διαχείρισης του δημοσίου χρέους εξετάζουμε πράγματι το ενδεχόμενο της πρόωρης αποπληρωμής του συνόλου του ρωσικού δανείου που λήφθηκε το 2012», είχε αναφέρει σε ομιλία του στο 9ο Οικονομικό Συνέδριο Λευκωσίας που διοργάνωσε ο Σύνδεσμος Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου. 

Κινήσεις και για εξόφληση δανείου ΔΝΤ

Η πρόωρη πλήρης εξόφληση του ρωσικού δανείου, καθώς και η συνεχής βελτίωση των δεικτών της οικονομίας, οδήγησαν την Κυβέρνηση στον σχεδιασμό κινήσεων και για πρόωρη εξόφληση και του δανείου που έλαβε η Κύπρος, στα πλαίσια του μνημονίου, από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. 

Την εξαγγελία έκανε ο τέως Υπουργός Οικονομικών, Χάρης Γεωργιάδης, κατά την παρουσίαση του κρατικού προϋπολογισμού για το 2020 στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών, στις 29.10.2019.

«Μετά την πρόωρη εξόφληση του ρωσικού δανείου έχουμε προγραμματίσει και έχουμε κινήσει την επίσημη διαδικασία για την πρόωρη πλήρη εξόφληση του δανείου από το ΔΝΤ», είχε πει.

Η Κύπρος στο «μάτι του Κυκλώνα» για τις Πολιτογραφήσεις

Κατά την διάρκεια του 2019 η Κύπρος βρέθηκε πολλές φορές στο «μάτι του Κυκλώνα» για το Κυπριακό Πρόγραμμα Επενδύσεων και τις Πολιτογραφήσεις, με την Κομισιόν στις 23.01.2019 να ζητεί περισσότερη προσοχή σε σχέση με το πρόγραμμα παροχής «χρυσής βίζας» ή «χρυσού διαβατηρίου» και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Νίκο Αναστασιάδη, να κάνει λόγο για στοχοποίηση της Κύπρου.

Βέβαια, αυτή δεν ήταν η μόνη παρέμβαση της Κομισιόν στο θέμα, αφού η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέστειλε τον Δεκέμβριο επιστολή στην Κύπρο ζητώντας πληροφορίες σχετικά με τις τελευταίες εξελίξεις στο θέμα των Διαβατηρίων, πληροφορίες που, όπως εξήγησε Εκπρόσωπός της, είναι απαραίτητες για την αξιολόγηση και τις προτάσεις της αρμόδιας επιτροπής ειδικών που εξετάζει το ζήτημα σφαιρικά, ως προς την διαφάνεια και τη διακυβέρνησή του.

>>> Διαβάστε ακόμη: ΑΝΑΛΥΣΗ: Χρυσά Διαβατήρια - Πώς φτάσαμε από τα €25εκ στα €2εκ <<<

Ένεκα των αντιδράσεων αλλά και των προειδοποιήσεων, η Κυβέρνηση κατά το 2019 έλαβε σειρά μέτρων σε σχέση με το Κυπριακό Πρόγραμμα Επενδύσεων. Εν πρώτοις, στις 13.02.2019, το Υπουργικό Συμβούλιο προχώρησε σε μία σειρά από αλλαγές, οι οποίες τέθηκαν σε εφαρμογή από τις 15 Μαΐου 2019. Μεταξύ άλλων, απαιτείται, πλέον, η παραχώρηση δωρεάς στο Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας και στον Κυπριακό Οργανισμό Αναπτύξεως Γης (ΚΟΑΓ), όπως, επίσης, και η επένδυση τουλάχιστον 2 εκατομμυρίων ευρώ σε ακίνητα, αναπτύξεις και έργα υποδομής. Αναλυτικά το τι αποφάσισε το Υπουργικό εδώ.

Πέραν των πιο πάνω και στην σκιά των αποκαλύψεων για παραχώρηση κυπριακών διαβατηρίων σε πρόσωπα που καταζητούνται ή εμπλέκονται σε σκάνδαλα, οδήγησε την Κυβέρνηση στην απόφαση ανάκλησης των υπηκοοτήτων από 26 πρόσωπα, την διενέργεια ελέγχου όλων των προσώπων που πολιτογραφήθηκαν κατ’ εξαίρεση μέχρι το 2018, έτος κατά το οποίο θεσπίστηκαν νέες αυστηρότερες διαδικασίες ελέγχου και την σύσταση Τριμελούς Επιτροπής για εξέταση των πορισμάτων των νέων ελέγχων και υποβολή έκθεσης και συμπερασμάτων στο Υπουργικό Συμβούλιο. Αναλυτικά οι αποφάσεις του Υπουργικού στις 6.11.2019 εδώ.

Επιπρόσθετα στις 23.10.2019 το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε πως ο επανέλεγχος των αιτήσεων για πολιτογραφήσεις που έγιναν μέχρι το 2018, θα γίνει από τις διεθνείς εταιρείες Sterling Diligence, Kroll και S-RM Intelligence and Risk Consulting. 

Αξιολογήσεις κυπριακής οικονομίας

Κατά το 2019 η κυπριακή οικονομία έτυχε αξιολόγησης από διεθνείς οίκους, μέσω των οποίων επιβεβαιώθηκε η μακροχρόνια πιστοληπτική της ικανότητα. 

Μεταξύ άλλων, στις 12.4.2019 ο οίκος αξιολόγησης Fitch επιβεβαίωσε την μακροχρόνια πιστοληπτική ικανότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας στο ΒΒΒ-, διατηρώντας σταθερή προοπτική, ενώ στις 18.5.2019 ο οίκος DBRS προέβη σε ανάλογη αξιολόγηση της κυπριακής οικονομίας. Δηλαδή, επιβεβαίωσε τη μακροπρόθεσμη πιστοληπτική αξιολόγηση της Κύπρου σε ξένο και εγχώριο νόμισμα στο «ΒΒΒ» (χαμηλό), διατηρώντας σταθερές τις προοπτικές της κυπριακής οικονομίας.

>>> Διαβάστε ακόμη: Από αναβάθμιση σε αναβάθμιση η Κυπριακή Οικονομία <<<

Ο ίδιος οίκος, DBRS, στις 20.5.2019 σε σημείωμά του τόνιζε πως, «η Κύπρος αντιμετωπίζει σημαντικές πιστωτικές προκλήσεις που σχετίζονται με το σημαντικό ποσοστό Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων», σημειώνοντας ότι, «η περαιτέρω πρόοδος στην ουσιαστική μείωση των ΜΕΔ των τραπεζών και του χρέους του ιδιωτικού τομέα, καθώς και η ενίσχυση του τραπεζικού τομέα θα ήταν θετική για τις αξιολογήσεις».

Εξάλλου, στις 20.9.2019, ο οίκος αξιολόγησης Moody’s αναβάθμισε την προοπτική της κυπριακής οικονομίας από σταθερή σε θετική, διατηρώντας την αξιολόγηση στο Ba2, ενώ στις 16.11.2019 ο οίκος αξιολόγησης DBRS αναβάθμισε την τάση της κυπριακής οικονομίας σε θετική.

Συνεχής βελτίωση οικονομικών δεικτών κυπριακής οικονομίας

Κατά το 2019, επίσης, συνεχίστηκε και η βελτίωση σημαντικών δεικτών της κυπριακής οικονομίας. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, η Κύπρος κατέγραψε ρυθμό ανάπτυξης 3,4% το τρίτο τρίμηνο του έτους, που είναι ένας από τους υψηλότερους στην ΕΕ, ενώ η ανεργία συνέχισε την μείωσή της με αποτέλεσμα να περιοριστεί στις 20.860 πρόσωπα τον Νοέμβριο.

>>> Διαβάστε ακόμη: ΑΝΑΛΥΣΗ - Πώς άλλαξε η Κύπρος τα τελευταία χρόνια <<<

Επιπρόσθετα, σε θετική πορεία κινήθηκε φέτος τόσο ο τουρισμός που παρουσίασε μικρή αύξηση το 11μηνο όσο και η αγορά ακινήτων, παρά την στασιμότητα που παρατηρείται τους τελευταίους μήνες, ενώ το δημόσιο χρέος παρουσίασε μικρή αύξηση και άγγιξε το 107,2% το δεύτερο τρίμηνο του έτους.

Εξάλλου, τα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια (που παρέμειναν στους Ισολογισμούς των Τραπεζών) περιορίστηκαν φέτος για πρώτη φορά κάτω από τα 10 δισεκατομμύρια ευρώ, αφού τον Ιούλιο, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, μειώθηκαν στα €9,68 δισεκατομμύρια.