•    Προς το παρόν βιώσιμο το χρέος της Κύπρου

•    Εκτίθεται σε κινδύνους λόγω των ενεργειακών προκλήσεων 

•    Κομβικό σημείο το έτος 2028

Γράφει η Χρύσω Αντωνιάδου

Σε σοβαρή απειλή βρίσκεται η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους για περισσότερες από το ένα τρίτο των χωρών της ευρωζώνης εξαιτίας των σοβαρών επιπτώσεων, κυρίως της αύξησης της τιμής του φυσικού αερίου.

>>Διαβάστε επίσης: Το Lone Star πλούτισε με τα προβληματικά δάνεια της Ιρλανδίας<<

Η Κύπρος βρίσκεται στις χώρες που πιθανότατα να αντιμετωπίσουν προβλήματα καθώς έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά δημόσιου χρέους σε αναλογία του ΑΕΠ, σε σύγκριση με τις χώρες της Ευρωζώνης. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat,  η Κύπρος βρίσκεται στην 5η θέση, μετά από την Ελλάδα, την Ιταλία, την Πορτογαλία και την Ισπανία. Με βάση τα πιο πάνω, συμπεραίνεται ότι ο κίνδυνος αναχρηματοδότησης, με βάση τις παραμέτρους του δημόσιου χρέους της Κύπρου, είναι περιορισμένος. Εντούτοις, απαιτείται αυξημένη σύνεση και επιφυλακτικότητα από διάφορους κινδύνους που προκύπτουν από τις αρνητικές εξελίξεις στη διεθνή οικονομία και, ειδικότερα, τους κινδύνους που απορρέουν από μια ενδεχόμενη νέα διεθνή κρίση χρέους η οποία θα μπορούσε να πλήξει την ομαλή λειτουργία των αγορών κεφαλαίου και την γενική εμπιστοσύνη των επενδυτών. 

>>Διαβάστε επίσης: Ο Χειμώνας «παγώνει» και την οικονομία<<

Κίνδυνος επιτοκίου

Παρόλο που οι εκτιμήσεις για την κατάσταση του δημοσίου χρέους είναι θετικές, δεν πρέπει να υπάρχει εφησυχασμός, καθώς το ύψος του χρέος είναι ψηλό. 

Να σημειωθεί ότι το δημόσιο χρέος ανήλθε από το 66% του ΑΕΠ το 2011, σε 119% του ΑΕΠ το 2020.

Η μεγαλύτερη αύξηση σε ονομαστικές αξίες καταγράφηκε μεταξύ των ετών 2011 - 2013, με αποτέλεσμα να καταγράφεται σημαντική αρνητική επίδραση στο ποσοστό του δημόσιου χρέους σε σχέση με το ΑΕΠ.

Παρόλα αυτά, το Υπουργείο Οικονομικών θεωρεί το δημόσιο χρέος βιώσιμο, ακόμη και με τις δυσμενέστερες προβλέψεις, για τα έτη 2023 – 2025.

Σημαντική είναι επίσης η ανάλυση ευαισθησίας (sensitivity analysis) του δημόσιου χρέους. Το δημόσιο χρέος αναμένεται ότι θα συνεχίσει την πτωτική του πορεία και να μειωθεί περαιτέρω στο 89,3% του ΑΕΠ εντός του 2022 σε σύγκριση με 103,6% του ΑΕΠ τον προηγούμενο χρόνο, ενώ μέχρι το τέλος του 2025 εκτιμάται ότι θα περιοριστεί κάτω από το 75% του ΑΕΠ.

Η Έκθεση Δημοσιονομικών Κινδύνων παρουσιάζει ορισμένα βασικά σενάρια που αφορούν την εξέλιξη του χρέους:

Τα εναλλακτικά σενάρια

Στο εναλλακτικό σενάριο 1 (αύξηση των πραγματικών επιτοκίων κατά το μισό της τυπικής απόκλισης του 10-ετούς ιστορικού μέσου όρου, ετησίως) αν και παρουσιάζει απόκλιση από το βασικό σενάριο, το δημόσιο χρέος συνεχίζει να παρουσιάζει πτωτική τάση πλησιάζοντας το 73,8% του ΑΕΠ το 2025, αποκλίνοντας κατά 1,5 ποσοστιαίες μονάδες από το βασικό σενάριο. Ως εκ τούτου κρίνεται βιώσιμο. 

Στο εναλλακτικό σενάριο 2 (μείωση του ρυθμού του πραγματικού ΑΕΠ κατά το μισό της τυπικής απόκλισης του 10-ετούς ιστορικού μέσου όρου, ετησίως), το δημόσιο χρέος παρουσιάζει σημαντική απόκλιση από το βασικό σενάριο κατά περίπου 18,5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ. Περιορίζεται μόνο στο 90,8% του ΑΕΠ το 2025, εφόσον λαμβάνονται υπόψη οι ιστορικοί αρνητικοί ρυθμοί ανάπτυξης του ΑΕΠ κατά την περίοδο 2012-2014 και 2020. Εντούτοις, και στο σενάριο αυτό, το δημόσιο χρέος κρίνεται ως βιώσιμο, εφόσον παρουσιάζει σταθεροποίηση ως ποσοστό του ΑΕΠ. 

Το εναλλακτικό σενάριο 3 (μείωση του πρωτογενούς ισοζυγίου κατά το μισό της τυπικής απόκλισης του 10-ετούς ιστορικού μέσου όρου, ετησίως) παράγει ψηλότερα ποσοστά του χρέους ως προς το ΑΕΠ σε σύγκριση με το βασικό σενάριο, με το περιθώριο να αυξάνεται σταδιακά κάθε χρόνο. Παρόλα αυτά, η τάση που παρουσιάζει είναι πτωτική. Ως εκ τούτου, το δημόσιο χρέος κρίνεται βιώσιμο, πλησιάζοντας το 78,4% του ΑΕΠ το 2025 το οποίο αποκλίνει κατά 6,1 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ σε σύγκριση με το βασικό σενάριο. 

Το εναλλακτικό σενάριο 4, με συνδυασμό των τριών σεναρίων πιο πάνω (κατά το ¼ της τυπικής απόκλισης των 10-ετούς ιστορικών μέσων όρων, ετησίως), αν και παράγει ψηλότερο ποσοστό του χρέους ως προς το ΑΕΠ σε σχέση με το βασικό σενάριο, το δημόσιο χρέος εξακολουθεί να διατηρεί πτωτική τάση και μειώνεται στο 81,0% του ΑΕΠ το 2025. Το δημόσιο χρέος, ως εκ τούτου, κρίνεται βιώσιμο.

Να υπενθυμίσουμε ότι κατά το 2021 το δημόσιο χρέος κυμάνθηκε στο 103,9% του ΑΕΠ, σε σύγκριση με 115% του ΑΕΠ το 2020. Σε απόλυτους όρους το δημόσιο χρέος μειώθηκε κατά €581 εκατ. περίπου το 2021 και περιορίστηκε στα €24,3 δισ. σε σύγκριση με €24,9 δις το τέλος του 2020.

Χρηματοδοτικές ανάγκες

Πληροφορίες μας από το Υπουργείο Οικονομικών αναφέρουν πως το ετήσιο χρηματοδοτικό πρόγραμμα για φέτος προβλέπει χρηματοδοτικές ανάγκες ύψους €2,4 δισ., από τις οποίες ποσό €2,2 δισ. αφορά τη λήξη χρέους και το €0,2 δισ. δημοσιονομικές ανάγκες (σε ταμειακούς όρους). Η κύρια πηγή χρηματοδότησης πραγματοποιείται μέσω της έκδοσης Ευρωπαϊκών Μεσοπρόθεσμων Ομολόγων και μέσω διμερών δανείων από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και την Τράπεζα Αναπτύξεως του Συμβουλίου της Ευρώπης, ομόλογα προς φυσικά πρόσωπα και έκδοση γραμματίων δημοσίου. 

Πριν το τέλος του δευτέρου εξαμήνου του 2022, που διανύουμε τώρα, αν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις για θετικό πρόσημο του ρυθμού ανάπτυξης, θα χρησιμοποιηθεί μέρος των αποθεμάτων ρευστών διαθεσίμων για να καλυφθούν οι χρηματοδοτικές ανάγκες.

Πηγή προσκείμενη προς την Ελεγκτική Υπηρεσία εξηγούσε ότι «το χρέος της Κύπρου αξιολογείται, με υψηλό βαθμό εμπιστοσύνης, ως βιώσιμο. Καταγράφεται ένα πιθανό σημείο αυξημένου κινδύνου γύρω στο 2028, μια περίοδος κατά την οποία θα αναχρηματοδοτηθούν σημαντικά ποσά χρέους. Ακριβώς γι’ αυτό τον λόγο θα πρέπει το Υπουργείο Οικονομικών να  ενισχύσει τις δυνατότητες για τον εντοπισμό των κινδύνων και να βελτιώσει τις στρατηγικές χρηματοδότησης».