Σημαντικοί κίνδυνοι φαίνεται να υπάρχουν για την κυπριακή οικονομία μέσα στο 2020 σύμφωνα με την έκθεση δημοσιονομικών κινδύνων και οι οποίοι κίνδυνοι μπορούν να επηρεάσουν άμεσα την κυπριακή οικονομία.

Οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν έχουν να κάνουν τόσο από κυβερνητικές εγγυήσεις σε δάνεια όσο και από χορηγήσεις κυβερνητικών δανείων αλλά και από αγωγές σε βάρος τους δημοσίου και απαλλοτριώσεις. 

>>> Διαβάστε ακόμη: Αυτές είναι οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Κύπρου έως το 2022 <<<

Ας δούμε αναλυτικά τους κινδύνους
*Κυβερνητικές εγγυήσεις
Το υπόλοιπο των δανείων με Κυβερνητική Εγγύηση στις 31 Μαρτίου 2019 ανέρχεται σε €1.977εκ (2018: €1.953εκ) και αντιστοιχεί σε 4.191 (2018: 4.404) Κυβερνητικές Εγγυήσεις.

Αξίζει να αναφερθεί ότι οι Κυβερνητικές Εγγυήσεις μειώνονται συνεχώς αριθμητικά. Το σύνολο όμως του υπολοίπου των δανείων αυξήθηκε κατά την περίοδο Μαρτίου 2018 - Μαρτίου 2019 κατά €23,89εκ., παρά το γεγονός ότι σχεδόν όλες οι κατηγορίες των εγγυημένων δανείων παρουσίασαν μείωση συνολικού ύψους €103,93εκ.

Η αυξημένη δανειοδότηση που έτυχαν οι κυπριακές τράπεζες από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων στα πλαίσια του Σχεδίου υποβοήθησης των μικρομεσαίων εταιριών στην Κύπρο υπερκάλυψαν την προαναφερόμενη μείωση, με αποτέλεσμα στις 31 Μαρτίου 2019 το υπόλοιπο των Κυβερνητικών Εγγυήσεων να παρουσιάζεται αυξημένο κατά €23,89εκ., σε σύγκριση με την προηγουμένη χρονιά.

Έχοντας υπόψη:

• το ύψος των Μη Εξυπηρετούμενων δανείων (περίπου €112,25εκ στις 31 Μαρτίου 2019),
• το γεγονός ότι από τα Μη Εξυπηρετούμενα δάνεια, 466 δάνεια συνολικού υπολοίπου €40,47εκ στις 31 Μαρτίου 2019 έχει ήδη κληθεί η Κυβερνητική Εγγύηση τους, και
• τον κίνδυνο να κληθούν και άλλες Κυβερνητικές Εγγυήσεις Μη Εξυπηρετούμενων δανείων, πέραν από αυτές που έχουν ήδη κληθεί (ειδικά εγγυήσεις δανείων τα οποία έχουν τερματιστεί εδώ και αρκετό καιρό και παραμένουν σε εκκρεμότητα),

ο κίνδυνος καταβολής ποσού μεταξύ €40,5εκ - €112,25εκ στο άμεσο μέλλον είναι ορατός.

>>> Διαβάστε επίσης: Αυξημένες οι δαπάνες στον προϋπολογισμό του κράτους <<<

*Χορηγήσεις κυβερνητικών δανείων 
Τα Δάνεια που παραχωρήθηκαν, είτε απευθείας από την Κυβέρνηση, είτε με Κυβερνητικά Κεφάλαια μέσω χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων κατά την 31 Δεκεμβρίου 2018 ανήλθαν σε €905.604.856 (2017: €957.690.779) και κατηγοριοποιούνται ως ακολούθως:

Με βάση τα στοιχεία που αναφέρονται πιο πάνω, ο κίνδυνος απώλειας χρημάτων, ειδικά από τα δάνεια που έχουν δοθεί μέσω του Κεντρικού Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών και του Οργανισμού Χρηματοδοτήσεως Στέγης είναι ορατός.

Η ύπαρξη μεγάλου αριθμού Μη Εξυπηρετούμενων δανείων και ειδικά δανείων με μεγάλη χρονική περίοδο καθυστερήσεων ως επίσης και η παραπομπή δανείων σε δικαστικές διαδικασίες λόγω μη ανταπόκρισης των πρωτοφειλετών τους, εγκυμονεί κινδύνους απώλειας χρημάτων από την Κυβέρνηση ή/και τελικής ζημιάς προς το Δημόσιο, αφού τα πιο πάνω δάνεια έχουν παραχωρηθεί με κεφάλαια της Κυβέρνησης και η μη είσπραξη τους θα αποτελέσει μελλοντική ζημιά στο Δημόσιο.

Ως εκ τούτου, έχοντας υπόψη τα πιο πάνω στοιχεία, ο μεγαλύτερος κίνδυνος απώλειας χρημάτων για την Κυβέρνηση παρουσιάζεται στα δάνεια που είχαν δοθεί σε Οργανισμούς Δημόσιου Δικαίου και άλλους Χρηματοπιστωτικούς Οργανισμούς για παραχώρηση δανείων σε φυσικά πρόσωπα στα πλαίσια διαφόρων Πολιτικών της Κυβέρνησης ή/και εφαρμογής νομοθεσιών και η μέχρι σήμερα παρακολούθηση τους από τους εμπλεκόμενους οργανισμούς δεν ήταν η αναμενόμενη.

Επίσης, μεγάλος είναι και ο κίνδυνος απώλειας χρημάτων από τα δάνεια που είναι παγιοποιημένα για μεγάλο χρονικό διάστημα, λόγω Τουρκικής εισβολής.

>>> Διαβάστε ακόμη: Κύπρος - Σε ιστορικά χαμηλό το κόστος δανεισμού <<<

Κίνδυνοι από αγωγές
Κατά την 31η Δεκεμβρίου, 2018 εκκρεμούσε αριθμός δικαστικών αγωγών εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας καθώς επίσης και εναντίον των Οντοτήτων Δημοσίου Δικαίου και Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης είτε από υπαλλήλους είτε από τρίτους το κόστος των οποίων δεν μπορεί να προβλεφθεί.

Οι δικαστικές αγωγές αφορούν:
*Κεντρική Κυβέρνηση

• Αγωγές δημοσίων υπαλλήλων για τις μειώσεις των απολαβών και των συντάξεων στην κρατική υπηρεσία και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα βάσει του περί της Μείωσης των Απολαβών και των Συντάξεων των Αξιωματούχων, Εργοδοτουμένων και Συνταξιούχων της Κρατικής Υπηρεσίας και του Ευρύτερου Δημόσιου Τομέα Νόμο, καθώς επίσης και αγωγές για τις παγοποιήσεις των προσαυξήσεων. Οι δημοσιονομικοί κίνδυνοι θα προκύψουν κυρίως από την καταβολή των αποκοπών στις απολαβές στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα, σε περίπτωση επικύρωσης των αποφάσεων του Διοικητικού Δικαστηρίου από το Ανώτατο Δικαστήριο. Σε περίπτωση επικύρωσης της αρχικής απόφασης που πάρθηκε από το Διοικητικό Δικαστήριο η συνολική δημοσιονομική επίπτωση θα ανέλθει στα 844 εκ. ευρώ μέχρι το 2023. Σημειώνεται ότι, οι εξοικονομήσεις για το κράτος από τις μειώσεις των απολαβών και συντάξεων για το έτος 2018 ανήλθε στα 256,6 εκ. ευρώ ενώ το αντίστοιχο ποσό για το 2017 ανήλθε στα 265,3 εκ. ευρώ.
• Αγωγές τρίτων των οποίων η οικονομική τους θέση επηρεάστηκε αρνητικά από τις αποφάσεις του Μαρτίου του 2013 για αναδιάρθρωση του χρηματοπιστωτικού τομέα.
• Αγωγές τρίτων για οικονομικές απαιτήσεις από συμβόλαια για εκτέλεση κυβερνητικών έργων και συμβόλαια συντήρησης.
• Αγωγές τρίτων για ατυχήματα/ τραυματισμούς που συνέβησαν και κατά την εκτίμηση των εναγόντων την ευθύνη φέρει η Κυπριακή Δημοκρατία.
• Αγωγές τρίτων για απαλλοτριώσεις στοιχείων πάγιου ενεργητικού (κυρίως γης) που κατά την εκτίμηση των εναγόντων έχουν υποστεί οικονομική ζημιά είτε αυτή αφορά την εκτιμώμενη αξία της απαλλοτριωθείσας γης ή/και πιθανά διαφυγόντα κέρδη από τη μη χρήση των εν λόγω στοιχείων πάγιου ενεργητικού.

*Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ)

• Αγωγές τρίτων είτε από συμβάσεις είτε από ζημιές σε ιδιωτικές περιουσίες κατά την εκτέλεση εργασιών.
• Αγωγές υπαλλήλων λόγω προαγωγών/ μισθολογικών κλιμάκων ή και άλλων θεμάτων προσωπικού.

Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΑΤΑ)

• Αγωγές τρίτων είτε από συμβάσεις είτε από ζημιές σε ιδιωτικές περιουσίες κατά την εκτέλεση εργασιών.
• Αγωγές υπαλλήλων λόγω προαγωγών / μισθολογικών κλιμάκων ή και άλλων θεμάτων προσωπικού.

Οι δημοσιονομικοί κίνδυνοι προκύπτουν σε περίπτωση που εκδοθεί απόφαση δικαστηρίου εναντίον της Δημοκρατίας οπότε επιβάλλεται η καταβολή χρηματικών αποζημιώσεων στους ενάγοντες. Σε περίπτωση που οι χρηματικές αποζημιώσεις είναι ψηλές τότε επηρεάζονται αρνητικά τα δημόσια οικονομικά και κατά συνέπεια η μη επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων που τίθενται με όλα τα αρνητικά συνεπακόλουθα.

>>> ΟΛΗ Η ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ BRIEF ΜΕ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ <<<

Κίνδυνοι από απαλλοτριώσεις τεμαχίων γης 
Λόγω εκτέλεσης μεγάλου αριθμού έργων υποδομής στα μέσα της δεκαετίας του 2000 σε συνδυασμό με τα ψηλά επιτόκια που καταβάλλονταν από τη μη έγκαιρη καταβολή της αποζημίωσης στους ιδιοκτήτες (επιτόκιο 9%) και την έλλειψη καθορισμένης πολιτικής είχε ως αποτέλεσμα τη συσσώρευση μεγάλων οφειλών / υποχρεώσεων του δημόσιου προς τους ιδιοκτήτες γης.

Κατά την 31 Δεκεμβρίου, 2018 σύμφωνα με στοιχεία του Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας οι συνολικές εκκρεμείς υποχρεώσεις (συμπεριλαμβανομένων και των τόκων) προς τους ιδιοκτήτες γης τους οποίους η γη απαλλοτριώθηκε για υλοποίηση αναπτυξιακών ή άλλων έργων (αρχαιολογικοί χώροι, ανάγκες εθνικής φρουράς) ανερχόταν στα 217,3 εκ. ευρώ σε σχέση με 270,8 εκ. ευρώ τέλος του 2017, δηλαδή το ύψος του οφειλόμενου ποσού για απαλλοτριώσεις μειώθηκε κατά 20% ενώ σε σχέση με το τέλος του 2012 τα οφειλόμενα ποσά για απαλλοτριώσεις μειώθηκαν κατά 57% αφού το οφειλόμενο ποσό ανερχόταν τότε στα €508 εκ. Πρόσθετα, σημειώνεται ότι από τις συνολικές εκκρεμείς υποχρεώσεις, ποσό ύψους 134,4 εκ. ευρώ ή το 62% έχει συμφωνηθεί και έγινε αποδεκτό από τους ιδιοκτήτες των υπό απαλλοτρίωση τεμαχίων ενώ το υπόλοιπο οφειλόμενο ποσό ύψους 82,8 εκ. ευρώ ή το 38% δεν έχει γίνει ακόμη αποδεκτό από τους ιδιοκτήτες.

Για εξόφληση των οφειλών του κράτους προς τους ιδιοκτήτες γης περιλαμβάνεται ετησίως πρόνοια στον Προϋπολογισμό που κυμαίνεται γύρω στα 74 εκ. ευρώ περίπου.

>>> ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΡΕΥΝΕΣ & ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΤΗΣ BRIEF <<<

Στον πιο κάτω πίνακα παρουσιάζονται αναλυτικά οι συνολικές εκκρεμείς υποχρεώσεις του κράτους προς τους ιδιοκτήτες γης (κεφάλαιο και τόκοι) καθώς και τα καταβληθέντα ποσά για τα έτη 2017-2018.

Δημοσιονομικοί κίνδυνοι που προκύπτουν από τον χρηματοπιστωτικό τομέα
Οι κύριοι δημοσιονομικοί κίνδυνοι που σχετίζονται με τον χρηματοπιστωτικό τομέα προέρχονται από το υψηλό επίπεδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων και του ιδιωτικού χρέους, τα οποία επηρεάζουν αρνητικά την παροχή νέων δανείων προς την οικονομία και ως επακόλουθο την αύξηση του ΑΕΠ και της κερδοφορίας των τραπεζών, με αρνητικό αντίκτυπο στα δημόσια φορολογικά έσοδα.