Φαίνεται, πλέον ξεκάθαρα, ότι από την προηγούμενη κρίση -η οποία χρονικά δεν ήταν και πολύ μακριά από το σήμερα- δε δίδαξε πολλά στον τόπο. 

Το κυριότερο μάθημα από την κρίση του 2013 είναι πως ο χρόνος παίζει πολύ σημαντικό ρόλο, ίσως τον πλέον καθοριστικό όταν πρόκειται για λήψη σημαντικών αποφάσεων. Είναι λεπτή η γραμμή που χωρίζει μια βεβιασμένη από μια έγκαιρη κίνηση, ωστόσο η αναζήτηση του τέλειου -που είναι και ανέφικτο- το μόνο που επιτυγχάνεται είναι απώλεια πολύτιμου χρόνου. Όταν δε, στην εξίσωση δεν μπαίνει το γενικό καλό αλλά η μικροπολιτική και οι προτεραιότητες της όποια πολιτικής ατζέντας τα πράγματα γίνονται ακόμη δυσκολότερα. 

Από τον Μάιο του 2011 όταν η Κύπρος τέθηκε εκτός αγορών αγνοώντας τις δυνητικές επιπτώσεις που η παγκόσμια οικονομική κρίση θα επέφερε στη χώρα, έως και την υπογραφή του Πρώτου Μνημονίου τον Μάρτιο του 2013, χάθηκε πολύτιμος χρόνος ο οποίος διόγκωσε τα εν γένει προβλήματα της κυπριακής οικονομίας. Ενώ η κλεψύδρα άδειαζε επικίνδυνα, την κατάσταση επιδείνωσαν περαιτέρω η εκτίναξη του δημοσίου χρέους (κυρίως με το ρωσικό δάνειο και δευτερευόντως με εσωτερικό δανεισμό), του τεράστιου κενού κεφαλαίων στις τράπεζες κυρίως λόγω της έκθεσης στα ελληνικά ομόλογα και των επιπτώσεων από το PSI και του «στραγγίσματος» των διαθέσιμων ρευστών στα κρατικά ταμεία. Συνθήκες «τέλειας καταιγίδας» οδήγησαν την Κύπρο στο Μνημόνιο, μέσω του οποίου μπήκε η βάση της ορθολογιστικής προσέγγισης, που επιβάλλει σχεδιασμό πλεονασματικού προϋπολογισμού, πολιτική περιορισμού του χρέους και βεβαίως συνθήκες απασχόλησης και ομαλότητας στην αγορά. 

>>> Όλες οι απόψεις που φιλοξενεί η Brief <<<

Παράλληλα, μέρος της προηγούμενης κρίσης αποτέλεσε και η τραγωδία στο Μαρί, η οποία πέραν της κυριότερης απώλειας που ήταν βεβαίως οι ζωές συνανθρώπων μας, επιδείνωσε την οικονομική κατάσταση στην Κύπρο. Η τραγωδία στο Μαρί έφερε ραγδαίες εξελίξεις σε πολιτικό επίπεδο, τις οποίες συνοψίζω στους ακόλουθους βασικούς παράγοντες: 

1. Ανασχηματισμός, μέσω του οποίου ο Κίκης Καζαμίας ανέλαβε υπουργός Οικονομικών, αποδεικνύοντας πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος ενός πολιτικού που ως χαρακτήρας μπορεί να κρατά ισορροπίες και να δημιουργεί σχέσεις εμπιστοσύνης παρά να είναι συγκρουσιακός και συνεπώς να ενεργεί μη αποδοτικά και παραγωγικά προς το συμφέρον του τόπου. Η κακή σχέση Διοικητή-Υπουργού και κατ’ επέκταση κυβέρνησης τα προηγούμενα χρόνια αποτελούν μέρος του προβλήματος της κρίσης του 2013. 

2. Τα δύο μεγάλα κόμματα της αντιπολίτευσης τότε, ο ΔΗΣΥ και το ΔΗΚΟ συνεργάστηκαν παράγοντας κοινοβουλευτικό έργο προώθησης προτάσεων νόμου και διαμορφώνοντας νομοσχέδια που λειτούργησαν προς τη σωστή κατεύθυνση. Μετά το Μαρί το ΑΚΕΛ υπέστη -πιθανώς- τη μεγαλύτερη κρίση αξιοπιστίας των τελευταίων δεκαετιών και για την ευθύνη που πολιτικά αποδόθηκε στον Πρόεδρο Χριστόφια και την κυβέρνησή του, κυρίως όμως για τον τρόπο που άτσαλα επικοινώνησε με την κοινωνία. 

3. Ήταν εν πολλοίς εύκολη η θέση ΔΗΣΥ και ΔΗΚΟ να προωθούν ή να στηρίζουν λεγόμενα αντιλαϊκά μέτρα, σε μια περίοδο που πρώτα και κύρια θεωρούνταν κάτι περισσότερο από αναγκαία και βεβαίως είχαν την «άνεση» να ασκούν πολιτική, κάνοντας την ίδια ώρα  αντιπολίτευση. Στην ουσία δεν υπήρχε μεγάλο περιθώριο λάθους, αφού λειτουργούσαν με ορθολογισμό απέναντι σε μια κυβέρνηση που έδειχνε να ασθμαίνει τόσο στις περιστάσεις κατά τις οποίες έπρεπε να μιλήσει για το Μαρί, όσο και για το ενδεχόμενο συζητήσεων με την τρόικα. Λίγους μήνες μετά απέδειξε την «αλλεργία» στην τρόικα μη συζητώντας ουσιαστικά και αποτελεσματικά.

>>> Όλη η σημερινή πολιτική επικαιρότητα <<<

Ο χρόνος χάθηκε, οι φήμες φούντωναν, η κατάσταση γινόταν ολοένα και χειρότερη μέχρι που η περίπτωση της Κύπρου έφτασε στο απροχώρητο και εφαρμόστηκαν στη χώρα οι πλέον σκληρές επιλογές. Οι λεπτομέρειες είναι γνωστές και δεν υπάρχει λόγος επανάληψής τους, ωστόσο, αυτό που ως μάθημα προκύπτει από την κρίση του 2013 είναι η σημαντικότητα του χρόνου λήψεως αποφάσεων. Στην προηγούμενη κρίση η κατάσταση δεν ξέφυγε απλώς εβδομάδες ή μήνες αλλά χρόνια. Στα χρόνια αυτά μόνο θετικά δεν προέκυψαν για τη χώρα, κάτι που αποδεικνύει ότι η αναβλητικότητα κάθε άλλο παρά καλός σύμβουλος είναι ιδίως σε περιόδους κρίσεων. 

Όλα αυτά αποτελούν ιστορία και τα γεγονότα της πρέπει να αποτελούν μαθήματα για όσα σχεδιάζουμε σήμερα, με σκοπό να αποφύγουμε τα χειρότερα. Ήδη πολύς και ιδιαίτερα πολύτιμος χρόνος έχει χαθεί. Σαφώς, εάν μια πρόταση συζητείται για ένα χρόνο αντί ένα μήνα τότε πολύ πιθανόν το αποτέλεσμα να είναι καλύτερο σε σχέση με την όποια προκαταρκτική ιδέα. Κάποτε όμως και ο χρόνος και οι επιλογές και τα χρήματα στερεύουν. Η καθοριστική παράμετρος της έγκαιρης λήψης αποφάσεων επιβάλλεται, σήμερα παρά ποτέ, να αποτελεί πυξίδα για τους πολιτικούς, οι οποίοι έχουν επιλεγεί από τους πολίτες για να λειτουργούν προς όφελος του τόπου και όχι του κόμματος, του ιδίου συμφέροντός ή πολιτικών ιδεοληψιών και αγκυλώσεων.