Το νομοσχέδιο που ενέκρινε το Υπουργικό τον Μάιο του 2022 για προσέλκυση ξένων επιχειρηματιών και προώθηση της εγκατάστασης της έδρας ξένων επιχειρήσεων στην Κύπρο (headquartering) φαίνεται πως πέτυχε, καθώς ένα περίπου χρόνο μετά τα στοιχεία δείχνουν πως οι εκτιμήσεις για ώθηση στον τομέα των ακινήτων ήταν σωστές, αφού οι αγορές σπιτιών και διαμερισμάτων αυξήθηκαν, με τις μισές από αυτές να πραγματοποιούνται από ξένους αγοραστές.

>>> Διαβάστε εδώ αυτούσια τα στοιχεία <<<

Ωστόσο, αυτή η απόφαση της κυβέρνησης φαίνεται πως έχει και παράπλευρες απώλειες, καθώς σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία τα οποία δημοσιοποίησε η Κεντρική Τράπεζα Κύπρου, η μεγάλη ζήτηση από ξένους αγοραστές εκτός από αύξηση στις πωλήσεις, έφερε αύξηση και των τιμών των κατοικιών. Αυξήσεις οι οποίες όπως σημειώνεται δεν οφείλονται στο κατασκευαστικό κόστος, το οποίο μάλιστα άρχισε να καταγράφει και πτωτική πορεία. 

Μάλιστα, το πρόβλημα γίνεται ιδιαίτερα αντιληπτό σε αρκετές περιοχές όπου εγκαταστάθηκαν ξένες εταιρείες, καθώς αντιμετωπίζουν μεγάλες προκλήσεις και ζητήματα στην εξεύρεση χώρων για στέγαση των εργαζομένων τους. (Διαβάστε εδώ σχετικό ρεπορτάζ).

Αύξηση 33,6% στον αριθμό ακινήτων που πωλήθηκαν σε ξένους 

Σύμφωνα με τα εν λόγω στοιχεία, η ζήτηση στην αγορά ακινήτων κατά το πρώτο τρίμηνο του 2023 σημειώσε αύξηση σε ετήσια βάση. Η μεγαλύτερη ετήσια αύξηση κατά την υπό εξέταση περίοδο προήλθε από τους ξένους αγοραστές, οι οποίοι, κατά το 2022 και πρώτο τρίμηνο του 2023 αποτελούν περίπου το μισό του συνόλου των αγοραστών.   

Να σημειώσουμε πως σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, το 2022 έχουν έρθει στο νησί περισσότεροι από 9.000 εργαζόμενοι, ενώ τα μέλη των οικογενειών τους ανέρχονται στις 8.000 άτομα. Συνολικά στον μηχανισμό διευκόλυνσης επιχειρήσεων έχουν ενταχθεί 1.600 ξένες εταιρείες και 12.500 εργαζόμενοι έχουν πάρει άδειες παραμονής. 

Πιο συγκεκριμένα, όπως αναφέρει η ΚΤΚ, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του Τμήματος Κτηματολογίου, ο αριθμός των πωλητήριων εγγράφων συνέχισε να καταγράφει αύξηση και το πρώτο  τρίμηνο του 2023 κατά 18,8% σε ετήσια βάση (3.574 σε σύγκριση με 3.009), αντανακλώντας την αυξημένη ζήτηση για ακίνητα (Διάγραμμα 5). 

Ειδικότερα, κατά το υπό εξέταση τρίμηνο σημειώθηκε αύξηση 33,6% σε ετήσια βάση στον αριθμό ακινήτων που πωλήθηκαν σε ξένους αγοραστές (1.706 σε σύγκριση με 1.277, Διάγραμμα 5), κυρίως από χώρες εκτός ΕΕ, ενώ ο αριθμός ακινήτων που πωλήθηκαν σε εγχώριους αγοραστές αυξήθηκε κατά 7,9% σε ετήσια βάση (1.868 σε σύγκριση με 1.732, Διάγραμμα 5). 

Η αύξηση αυτή - όπως αναφέρει η Κεντρική Τράπεζα - στα πωλητήρια έγγραφα των ξένων αγοραστών αποδίδεται κυρίως, στο «headquartering policy» , το οποίο προσελκύει ξένους επαγγελματίες από χώρες όπως τη Ρωσία, το Ισραήλ, την Ουκρανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Λίβανο, και τη Λευκορωσία.

Η ζήτηση από ξένους έφερε αύξηση και στις τιμές

Την ίδια ώρα η Κεντρική Τράπεζα αναφέρει πως ο Δείκτης Τιμών Κατοικιών (ΔΤΚ) (οικίες και διαμερίσματα) κατά το πρώτο τρίμηνο του 2023 κατέγραψε τριμηνιαία αύξηση 2,1% σε σχέση με 1,6% το προηγούμενο τρίμηνο.  

Η άνοδος του ΔΤΚ προέρχεται από αύξηση κατά 2,3% στις τιμές διαμερισμάτων και κατά 1,7% στις τιμές των οικιών σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο. (Πίνακας 1, Διάγραμμα 1).  

Σε ετήσια βάση, παρουσιάζεται επίσης αύξηση  στις τιμές κατοικιών κατά 7,7% το πρώτο τρίμηνο του 2023, σε σύγκριση με 6,6% το τέταρτο τρίμηνο του 2022. Οι τιμές των διαμερισμάτων κατά το υπό εξέταση τρίμηνο κατέγραψαν ετήσια αύξηση 8,4% και οι τιμές των οικιών κατά 6,6%.  (Πίνακας 1,, Διάγραμμα 2).  

Η ζήτηση για την αγορά ακινήτων στην Κύπρο, όπως και οι τιμές των κατοικιών, συνέχισαν να καταγράφουν ανοδική πορεία κατά το πρώτο τρίμηνο του 2023.

Όπως σημειώνει η Κεντρική Τράπεζα, ενώ το 2022 οι αυξήσεις στις τιμές κατοικιών διαφαινόταν ότι καθοδηγούνταν κυρίως από τις αυξήσεις στο κατασκευαστικό κόστος, το πρώτο τρίμηνο του 2023 οι αυξήσεις στηρίζονται κατά κύριο λόγο στην αυξημένη ζήτηση, σύμφωνα με τα στοιχεία των πωλητηρίων εγγράφων του Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, όπως αναφέρει η ΚΤΚ. 

Η εν λόγω ζήτηση ακινήτων όπως σημειώνεται και σύμφωνα με πληροφορίες της αγοράς (κτηματομεσίτες, εκτιμητές), φαίνεται να στηρίζεται σε δομικούς παράγοντες (structural factors), δηλαδή οι αγοραστές δεν αγοράζουν ακίνητα για κερδοσκοπία (speculation), αλλά αντίθετα τα αξιοποιούν είτε ως κύρια κατοικία, είτε για αναπτύξεις έργων. Επίσης, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες της αγοράς ο επενδυτικός ορίζοντας των επενδυτών για αναπτύξεις έργων είναι τουλάχιστον 2-3 χρόνια, αφού αυτά αφορούν έργα υποδομών, όπως πανεπιστήμια, σχολεία, υγείας (healthcare), κτλ. Επιπλέον, παρά την άνοδο των επιτοκίων των στεγαστικών δανείων, ως αποτέλεσμα της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ, δεν φαίνεται να έχει επηρεαστεί σε ουσιαστικό βαθμό η συνολική ζήτηση ακινήτων μέχρι και το πρώτο τρίμηνο του 2023.  

Σε ποιες περιοχές είχαμε τις μεγαλύτερες αυξήσεις στις τιμές 

Κατά το πρώτο τρίμηνο του 2023 οι τιμές κατοικιών σε τριμηνιαία βάση σημείωσαν αύξηση σε όλες τις επαρχίες. Συγκεκριμένα, στη Λευκωσία  καταγράφηκε αύξηση 1,3%, στη Λεμεσό 2,9%, στη Λάρνακα 2,6%, στην Πάφο 0,3% και στην Αμμόχωστο 2,3%. (Διάγραμμα 3, Πίνακας 5).   

 
Όσον αφορά τις ετήσιες μεταβολές στους δείκτες τιμών κατοικιών ανά επαρχία, καταγράφηκε αύξηση σε όλες τις επαρχίες για έκτο συνεχόμενο τρίμηνο. 

Συγκεκριμένα, στη Λευκωσία οι τιμές κατοικιών αυξήθηκαν κατά 4,3%, στη Λεμεσό κατά 10,6%, στη Λάρνακα κατά 7,7%, στην Πάφο κατά 6,8% και στην Αμμόχωστο κατά 4% (Διάγραμμα 4, Πίνακας 4).

Ο σχετικά ψηλός ρυθμός αύξησης των τιμών κατοικιών στις επαρχίες Λεμεσού, Λάρνακας και Πάφου ενδεχομένως να σχετίζεται με τη ζήτηση από ξένους λόγω του «headquartering policy». Αντίθετα, στην επαρχία Αμμοχώστου ο ρυθμός αύξησης των τιμών κατοικιών καταγράφει επιβράδυνση τα τελευταία δύο τρίμηνα. 

Σε τριμηνιαία βάση, οι τιμές των οικιών κατέγραψαν αυξήσεις σε όλες τις επαρχίες εκτός της Πάφου. 

Συγκεκριμένα, στη Λευκωσία αυξήθηκαν κατά 1,3%, στη Λεμεσό κατά 2,8%, στη Λάρνακα κατά 2,2% και στην Αμμόχωστο κατά 2,9%, ενώ στην Πάφο κατέγραψαν μείωση 1,1%. Σε ετήσια βάση, οι τιμές οικιών κατέγραψαν αύξηση σε όλες τις επαρχίες. Συγκεκριμένα, οι τιμές οικιών στη Λευκωσία, Λεμεσό, Λάρνακα, Πάφο και Αμμόχωστο αυξήθηκαν κατά 4,2%, 9,4%, 5,8%, 5,7% και 5%, αντίστοιχα.  

Οι τιμές των διαμερισμάτων σε τριμηνιαία βάση κατέγραψαν αύξηση σε όλες τις επαρχίες

Συγκεκριμένα, στη Λευκωσία αυξήθηκαν κατά 1,4%, στη Λεμεσό 2,4%, στη Λάρνακα 3,5%, στην Πάφο 4,3% και στην Αμμόχωστο 1,2%.  Σε ετήσια βάση, οι τιμές των διαμερισμάτων σημείωσαν αύξηση σε όλες τις επαρχίες για έβδομο συνεχόμενο τρίμηνο. Συγκεκριμένα, το πρώτο τρίμηνο του 2023, στη Λευκωσία οι τιμές διαμερισμάτων αυξήθηκαν κατά 4,4%, στη Λεμεσό κατά 10,4%, στη Λάρνακα κατά 12,3%, στην Πάφο κατά 10,3% και στην Αμμόχωστο κατά 2,4%, σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2022.   

Χαράλαμπος Ζάκος