ΓΡΑΦΕΙ Ο
ΜΑΡΙΟΣ ΑΔΑΜΟΥ

Το πλήγμα που επέφερε η πανδημία του κορωνοϊού σε σημαντικούς τομείς και η ανάγκη εφαρμογής σχεδίων για στήριξη των επιχειρήσεων, των εργαζομένων και ευρύτερα της οικονομίας, η πρόωρη αποπληρωμή του δανείου που έλαβε η Κύπρος από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η καταψήφιση του κρατικού προϋπολογισμού για το 2021 από την Βουλή, είναι μερικά από τα σημαντικότερα γεγονότα που «σημάδεψαν» την οικονομία το 2020.

Πέραν των πιο πάνω, ανάμεσα στα οικονομικά γεγονότα που ξεχώρισαν το 2020 ήταν και οι θετικές αξιολογήσεις της κυπριακής οικονομίας από διεθνείς οίκους αξιολόγησης, οι επιτυχημένες έξοδοι της Κυπριακής Δημοκρατίας στις διεθνείς αγορές κατά τις οποίες άντλησε σημαντικά κεφάλαια, οι αυξήσεις στα επιδόματα χαμηλοσυνταξιούχων που ανακοίνωσε η Υπουργός Εργασίας και η κατάργηση του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος.

Η Brief, κάνοντας μία όσον το δυνατόν σύντομη ανασκόπηση της χρονιάς καταγράφει τα σημαντικότερα γεγονότα που σχετίζονται με την κυπριακή οικονομία, και τα οποία μας απασχόλησαν το 2020.

>>> Διαβάστε ακόμη: Τα κατάφερε το ΓεΣΥ; Η ανασκόπηση του 2020 / Όλα όσα δικαιούσαι <<<

Πρόωρη αποπληρωμή δανείου ΔΝΤ
Στις 27 Φεβρουαρίου 2020 η Κυπριακή Δημοκρατία προχώρησε στην πλήρη πρόωρη αποπληρωμή του δανείου του ΔΝΤ, το οποίο είχε παραχωρηθεί κατά την περίοδο 2013-2016. Το συνολικό ποσό της αποπληρωμής, όπως ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών, ήταν €716,67 εκατ. (569,63 εκατ. SDR).

Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών, η πρόωρη αποπληρωμή του εν λόγω δανείου, σε συνδυασμό με την χρηματοδότησή της μέσω έκδοσης 20ετούς ομολόγου με επιτόκιο 0,625%, προβλεπόταν πως θα επέφερε στην Κυπριακή Δημοκρατία συνολικές εξοικονομήσεις ύψους €13,4 εκατ. κατά την περίοδο 2020-2025.

Σημειώνεται, δε, πως η συναλλαγή αυτή, έχει αποτιμηθεί θετικά από τους διεθνείς επενδυτές καθώς αποτελεί ισχυρή ένδειξη της δυναμικής της κυπριακής οικονομίας κατά τα τελευταία χρόνια.

Το «κτύπημα» της πανδημίας και η εξαγγελία σχεδίων στήριξης
Αρχές Μαρτίου, εξάλλου, καταγράφεται στην Κύπρο το πρώτο κρούσμα κορωνοϊού, κάτι που οδήγησε τάχιστα το Υπουργικό Συμβούλιο στην λήψη περιοριστικών μέτρων προκειμένου να περιοριστεί η εξάπλωση του ιού στην χώρα. Στα μέτρα που αποφασίστηκαν περιλαμβανόταν και το κλείσιμο αρκετών επιχειρήσεων.

Λόγω του γεγονότος πως αρκετές επιχειρήσεις και σημαντικοί τομείς της οικονομίας δέχθηκαν ισχυρό πλήγμα από την πανδημία του κορωνοϊού, η Κυβέρνηση εφάρμοσε και εφαρμόζει σειρά ειδικών σχεδίων για στήριξη τόσο των επιχειρήσεων όσο και των εργαζομένων.

Το πρώτο μεγάλο πακέτο στήριξης ανακοινώθηκε στις 15 Μαρτίου 2020 από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Νίκο Αναστασιάδη, και αναλύθηκε από τους Υπουργούς Οικονομικών, Κωνσταντίνο Πετρίδη, και Εργασίας, Ζέτα Αιμιλιανίδου.

Το εν λόγω δημοσιονομικό πακέτο στήριξης της οικονομίας ήταν ύψους €700 εκατομμύριων, που αντιστοιχούσε στο 3% του ΑΕΠ, εκ των οποίων €450 εκατ. ήταν δημοσιονομικά μέτρα και €250 εκατ. για τη στήριξη της ρευστότητας χωρίς δημοσιονομική επίπτωση.

Στο πακέτο περιλαμβάνονταν, μεταξύ άλλων, ειδικά σχέδια στήριξης για τις επιχειρήσεις που ανέστειλαν τη λειτουργία τους, σχέδιο στήριξης μικρομεσαίων επιχειρήσεων και μέτρα ενίσχυσης της ρευστότητας επιχειρήσεων και τόνωσης της εσωτερικής κατανάλωσης όπως, η προσωρινή αναστολή καταβολής ΦΠΑ και η μη καταβολή της πρόσθετης εισφοράς στο ΓΕΣΥ. Αναλυτικά τα μέτρα που ανακοινώθηκαν ΕΔΩ.

>>> Διαβάστε ακόμη: ΑΝΑΛΥΣΗ: Η πανδημία κτύπησε και τους μισθούς <<<

Σημειώνεται, πάντως, πως τα εν λόγω μέτρα αξιολόγησε θετικά ο διεθνής οίκος αξιολόγησης Moody’s υπογραμμίζοντας, μεταξύ άλλων, ότι «αναμένουμε ότι το πακέτο, το οποίο περιλαμβάνει οικονομική στήριξη για τις επηρεαζόμενες επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, επιπρόσθετα από τα μέτρα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και τα ενδεχόμενα μέτρα της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου (ΚΤΚ), θα συμβάλει στον περιορισμό του αντίκτυπου που σχετίζεται με το κορωνοϊό στην ποιότητα των στοιχείων ενεργητικού και την κερδοφορία των τραπεζών».

Βέβαια το προαναφερθέν πακέτο στήριξης δεν ήταν και το μόνο που εφάρμοσε η Κυβέρνηση το 2020. Αναλυτικά και κατά χρονολογική σειρά ανακοινώθηκαν και εφαρμόστηκαν τα εξής σχέδια:

• 26.3.2020 – Το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε δύο νομοθεσίες για αναστολή των δόσεων δανείων μέχρι το τέλος του 2020 και παραχώρησης κρατικών εγγυήσεων ύψους €2 δισεκατομμυρίων για παροχή νέων δανείων και επιδότηση μέρους του επιτοκίου για φυσικά πρόσωπα, αυτοτελώς εργαζόμενους και επιχειρήσεις. Αναλυτικά οι λεπτομέρειες ΕΔΩ.
  Αξίζει, πάντως, να αναφερθεί πως το νομοσχέδιο για παροχή κυβερνητικών εγγυήσεων προς τις τράπεζες για νέα δάνεια τελικά αποσύρθηκε από την Κυβέρνηση στις 19 Μαΐου 2020, λόγω των προϋποθέσεων που έθεταν τα κόμματα για υπερψήφισή του.
• 21.4.2020 – Η Υπουργός Εργασίας, Ζέτα Αιμιλιανίδου, ανακοινώνει επιπρόσθετα μέτρα στήριξης των εργαζομένων για αντιμετώπιση της κρίσης λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού. Τα μέτρα ΕΔΩ.
• 23.4.2020 – Το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε πρόταση της Υπουργού Εργασίας για σειρά επιπρόσθετων μέτρων στήριξης των εργαζομένων. Αναλυτικά οι αποφάσεις ΕΔΩ.
• 7.5.2020 - Ένα νέο πακέτο στήριξης της πραγματικής οικονομίας λόγω της κρίσης του κορωνοϊού με τρία εργαλεία, εξήγγειλε ο Υπουργός Οικονομικών. Αναλυτικά τα 3 εργαλεία ΕΔΩ.  
• 27.5.2020 - Νέα δέσμη μέτρων στήριξης της οικονομίας εξήγγειλε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, τα οποία παρουσίασε αναλυτικά την επομένη ο Υπουργός Οικονομικών, Κωνσταντίνος Πετρίδης. Συνολικά ανακοινώθηκαν 13 μέτρα ενίσχυσης των επιχειρήσεων και των πολιτών. Αναλυτικά τα μέτρα ΕΔΩ.
• 17.6.2020 –  Οι Υπουργοί Οικονομικών και Εργασίας ανακοινώνουν νέο πακέτο μέτρων στήριξης για αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού, ύψους €150 εκατ. Αναλυτικά τα 5 σχέδια που ανακοινώθηκαν και εφαρμόστηκαν ΕΔΩ. Σημειώνεται πως, τα εν λόγω σχέδια είχαν ισχύ μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου 2020.
• 8.10.2020 – Σχέδια και Μέτρα Πολιτικής, συνολικού προϋπολογισμού ύψους €31 εκατομμυρίων, με στόχο την εργοδότηση ανέργων και τη στήριξη της απασχόλησης, ανακοίνωσε η Υπουργός Εργασίας. Αναλυτικά τα Σχέδια ΕΔΩ.
• 5.11.2020 – Νέα μέτρα στήριξης επιχειρήσεων, εργαζομένων και ανέργων, ανακοίνωσε η Υπουργός Εργασίας. Αναλυτικά τα Σχέδια ΕΔΩ.
• 12.11.2020 - Νέο πακέτο στήριξης εργαζομένων, επιχειρήσεων και αυτοτελώς εργοδοτούμενων ανακοίνωσαν ο Υπουργός Οικονομικών και η Υπουργός Εργασίας. Αναλυτικά τα νέα μέτρα στήριξης που ανακοινώθηκαν ΕΔΩ και ΕΔΩ.

Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί πως για εφαρμογή των πιο πάνω μέτρων στήριξης, η Κυβέρνηση προχώρησε σε εξοικονομήσεις ύψους €367 εκατομμυρίων από τον προϋπολογισμό του 2020, ενώ ενέκρινε και προώθησε στη Βουλή συμπληρωματικούς προϋπολογισμούς και πραγματοποίησε επιτυχημένες εξόδους στις διεθνείς αγορές.

Οι συμπληρωματικοί προϋπολογισμοί
Ένεκα των συνεπειών της πανδημίας του κορωνοϊού και της ανάγκης για στήριξη επιχειρήσεων και εργαζομένων, όπως έχει λεχθεί και πιο πάνω, η Κυβέρνηση ετοίμασε και προώθησε στη Βουλή για ψήφιση σειρά συμπληρωματικών προϋπολογισμών.

Ειδικότερα, στις 26 Μαρτίου το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε τον πρώτο συμπληρωματικό προϋπολογισμό για το 2020 ύψους €369 εκατ., ο οποίος αφορούσε δαπάνες του Προγράμματος Στήριξης της οικονομίας δηλαδή για στήριξη των ευάλωτων ομάδων, των επιχειρήσεων, των αυτοεργοδοτούμενων και γενικότερα της οικονομίας. Αναλυτικά τα όσα προνοούσε ΕΔΩ.

>>> Ροή Ειδήσεων Brief – Επιλεγμένο περιεχόμενο <<<

Στις 3 Ιουνίου 2020 το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε τον δεύτερο συμπληρωματικό προϋπολογισμό του έτους ύψους €220 εκατ., τον οποίο παρουσίασε στις 4 Ιουνίου ο Υπουργός Οικονομικών στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών, ενώ στις 17 Ιουνίου 2020 το Υπουργικό ενέκρινε τον 3ο συμπληρωματικό προϋπολογισμό ύψους €231 εκατ., ο οποίος υπερψηφίστηκε από την Ολομέλεια της Βουλής στις 3 Ιουλίου.

Στις 10 Δεκεμβρίου 2020, εξάλλου, η Ολομέλεια της Βουλής υπερψήφισε τον 5ο συμπληρωματικό προϋπολογισμό για το 2020 ύψους €254.2 εκατ., ενώ ο 4ος συμπληρωματικός προϋπολογισμός που κατέθεσε η Κυβέρνηση και περιλάμβανε πιστώσεις ύψους €3,6 εκατ. για πρόσληψη Συμβασιούχων Οπλιτών καταψηφίστηκε από τη Βουλή στις 18 Σεπτεμβρίου.

Οι επιτυχημένες έξοδοι στις αγορές
Κατά την διάρκεια του 2020 η Κυπριακή Δημοκρατία πραγματοποίησε σειρά επιτυχημένων εξόδων στις διεθνείς αγορές αντλώντας σημαντικά ποσά με χαμηλά επιτόκια. 

Η πρώτη έξοδος στις αγορές έγινε 14 Ιανουαρίου με διπλή έκδοση 10ετούς και 20ετούς ομολόγου, με τις προσφορές να αγγίζουν τα €13 δις. Όπως ανέφερε σε γραπτή δήλωσή του ο Υπουργός Οικονομικών, Κωνσταντίνος Πετρίδης, «θέλω να εκφράσω την ικανοποίησή μου για την ολοκλήρωση της έκδοσης των δύο ομολόγων, του 10ετούς ύψους €1,0 δις και του 20ετούς ύψους €750 εκατ. σε καθεστώς χαμηλών επιτοκίων, με τις ενδεικτικές αποδόσεις να διαμορφώνονται μέχρι αυτή τη στιγμή στα 0,73% για το 10ετές και 1,33% για το 20ετές». Σημειώνεται πως, μέσω της επιτυχημένης έκδοσης ομολόγων, η Κύπρος κατάφερε να αποπληρώσει πρόωρα και το δάνειο προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ).

Η δεύτερη έξοδος στις διεθνείς αγορές έγινε στις 7 Απριλίου 2020 και πάλι με διπλή έκδοση ομολόγων 7ετούς και 30ετούς διάρκειας, αντλώντας €1,75 δις, ενώ στις 7 Ιουλίου 2020 πραγματοποιήθηκε η τρίτη έξοδος στις αγορές με επανέκδοση δύο ομολόγων 5ετούς και 20ετούς διάρκειας μέσω της οποίας αντλήθηκε ποσό ύψους €1 δις.

Σε ό,τι αφορά, πάντως, την αύξηση του δημοσίου χρέους της Κυπριακής Δημοκρατίας λόγω και της πανδημίας του κορωνοϊού, ο διεθνής οίκος αξιολόγησης Moody’s σε έκθεσή του την 1η Ιουλίου 2020, εκτίμησε πως αυτή η αύξηση θα είναι προσωρινή, με την πτωτική πορεία να επιστρέφει με διατηρήσιμο τρόπο μετά το πέρας της πανδημίας.

>>> Οι οικονομικές εξελίξεις σήμερα <<<

Ο οριστικός τερματισμός του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος
Στις 13 Οκτωβρίου και υπό την σκιά των νέων αποκαλύψεων του ειδησεογραφικού πρακτορείου Al Jazzera, το Υπουργικό Συμβούλιο, κατόπιν πρότασης των Υπουργών Οικονομικών και Εσωτερικών, αποφάσισε την κατάργηση του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος.

Όπως ανακοίνωσε ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος, Κυριάκος Κούσιος, η πρόταση για κατάργηση του Προγράμματος βασίστηκε στις διαχρονικές αδυναμίες, αλλά και στην καταχρηστική εκμετάλλευση που έτυχαν οι πρόνοιες του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος, ενώ η απόφαση τέθηκε σε ισχύ από την 1η Νοεμβρίου 2020.

Αξίζει να αναφερθεί πως, το Πρόγραμμα άρχισε το 2007 και μέχρι την οριστική κατάργησή του διαφοροποιήθηκε αρκετές φορές. Αναλυτικά όλες οι αλλαγές και οι σημαντικοί σταθμοί στην πορεία του ΚΕΠ ΕΔΩ.

Η καταψήφιση του κρατικού προϋπολογισμού για το 2021
Στις 17 Δεκεμβρίου 2020 η Ολομέλεια της Βουλής, μετά από μακρά συζήτηση και αφότου το Σώμα υπερψήφισε σειρά τροπολογιών, καταψήφισε τον κρατικό προϋπολογισμό για το 2021.

Μετά την καταψήφιση του προϋπολογισμού, η Κυβέρνηση και ο ΔΗΣΥ άρχισαν σειρά επαφών με τα κοινοβουλευτικά κόμματα, στο πλαίσιο της ετοιμασίας του αναθεωρημένου προϋπολογισμού, ο οποίος αναμένεται να κατατεθεί εκ νέου στη Βουλή εντός Ιανουαρίου.

Πάντως, την ημέρα που η Βουλή καταψήφισε τον προϋπολογισμό ενέκρινε Σχέδιο Απόφασης με το οποίο εξουσιοδοτεί τη διενέργεια δαπάνης από τον λογαριασμό του Πάγιου Ταμείου για την χρήση του μηνός Ιανουαρίου 2021 (δωδεκατημόρια).

Μέσω των δωδεκατημορίων η Κυβέρνηση μπορεί να καλύπτει τις συμβατικές υποχρεώσεις της στη βάση και των αντίστοιχων δαπανών που πραγματοποίησε τους πρώτους μήνες του 2020 και οι οποίες σημαντικά μειωμένες σε σχέση με όσες είχαν περιληφθεί στον κρατικό προϋπολογισμό για το 2021.

Όπως είχε αναφέρει ο Υπουργός Οικονομικών, με την καταψήφιση του κρατικού προϋπολογισμού ουσιαστικά η Βουλή καταψήφισε €2,91 δις κοινωνικών παροχών, σημαίνει καταψήφιση €1,1 δις για θέματα υγείας. «Είναι το μεγαλύτερο κοινωνικό κράτος που μπήκε ποτέ σε προϋπολογισμό στην Κύπρο και αυτό σήμερα έχει καταψηφιστεί», είχε τονίσει, μεταξύ άλλων, ο Κωνσταντίνος Πετρίδης.

>>> Όλες οι έρευνες και αναλύσεις της Brief <<<

Οι αξιολογήσεις της κυπριακής οικονομίας
Πάντως, παρά το ισχυρό πλήγμα που δέχθηκε η κυπριακή οικονομία και σημαντικοί τομείς της συνεπείας της πανδημίας του κορωνοϊού, οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης διατήρησαν ην Κύπρο στην επενδυτική βαθμίδα.

Πιο συγκεκριμένα, στις 7 Μαρτίου 2020 ο οίκος Standard & Poor’s επιβεβαίωσε τη μακροπρόθεσμη και βραχυπρόθεσμη πιστοληπτική ικανότητα της Κύπρου σε «ΒΒΒ- / Α-3» με σταθερή προοπτική, μία αξιολόγηση που επανέλαβε και στις 5 Σεπτεμβρίου 2020.

Στις 4 Απριλίου 2020, εξάλλου, ο οίκος αξιολόγησης Fitch διατήρησε τη μακροπρόθεσμη πιστοληπτική αξιολόγηση της Κύπρου στο BBB- διαφοροποιώντας, ωστόσο, την προοπτική από θετική σε σταθερή, επικαλούμενος τον σημαντικό αντίκτυπο της πανδημίας του κορωνοϊού στην κυπριακή οικονομία και τη δημοσιονομική θέση της κυβέρνησης, ενώ στις 3 Οκτωβρίου 2020 ο ίδιος οίκος επιβεβαίωσε την αξιολόγηση της Κύπρου (IDR) στην κατηγορία ΒΒΒ- με σταθερή προοπτική.

Στις 16 Μαΐου ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης DBRS Ratings επιβεβαίωσε στο ΒΒΒ (χαμηλό) την βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη αξιολόγηση της κυπριακής οικονομίας σε ξένο και εγχώριο νόμισμα, αλλά διαφοροποίησε την τάση (trend) των αξιολογήσεων σε σταθερή, από θετική, ενώ στις 14 Οκτωβρίου 2020 επιβεβαίωσε τη μακροπρόθεσμη πιστοληπτική αξιολόγηση της Κύπρου στο ΒΒΒ(low), διατηρώντας επίσης την προοπτική σε σταθερή, επικαλούμενος τους γενικότερα ισοζυγισμένους κινδύνους που αντιμετωπίζει η κυπριακή οικονομία, παρά την συρρίκνωση της οικονομίας το 2020 και την επιδείνωση στο κυβερνητικό ισοζύγιο, που επέφερε η πανδημία του κορωνοϊού.

>>> Ροή Ειδήσεων Brief – Επιλεγμένο περιεχόμενο <<<

Αύξηση επιδομάτων χαμηλοσυνταξιούχων
Πέραν των πιο πάνω, κατά το 2020 συνέβησαν και μία σειρά από άλλα σημαντικά γεγονότα οικονομικής φύσεως, όπως η ανακοίνωση της αύξησης στα επιδόματα που λαμβάνουν οι χαμηλοσυνταξιούχοι, με στόχο κανένας συνταξιούχος να μην έχει εισοδήματα κάτω του ορίου της φτώχειας. 

Συγκεκριμένα, στις 21 Δεκεμβρίου 2020 η Υπουργός Εργασίας ανακοίνωσε πως τα ελάχιστα εισοδήματα για μονήρη άτομα αυξάνονται στα €710 και για ζευγάρι συνταξιούχων στα €1.065. Αναλυτικά τα όσα ανακοίνωσε η Υπουργός Εργασίας ΕΔΩ.